Bảo hiểm y tế là một trong hai trụ cột an sinh xã hội quan trọng luôn được Đảng, Nhà nước ta đặc biệt quan tâm để xây dựng và hoàn thiện. Ngày 14 tháng 11 năm 2008, tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XII đã thông qua Luật Bảo hiểm y tế. Đây là dấu mốc quan trọng, tạo hành lang pháp lý chặt chẽ để xây dựng và phát triển chính sách bảo hiểm y tế, góp phần thực hiện thành công chương trình an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước. Trong quá trình thực hiện Luật Bảo hiểm y tế, Quốc hội đã tiếp tục ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế vào năm 2014 và năm 2024 với nhiều chính sách đổi mới về mở rộng đối tượng, thông tuyến, thông cấp khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế và nhiều nghị quyết quan trọng có nội dung về bảo hiểm y tế.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo quyết liệt, giao chỉ tiêu thực hiện chính sách, pháp luật bảo hiểm y tế và ban hành Nghị định số 02/2025/NĐ-CP ngày 1-1-2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 146/2018/NĐ-CP ngày 17-10-2018 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn biện pháp thi hành Luật Bảo hiểm y tế, đã được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định số 75/2023/NĐ-CP ngày 19-10-2023 của Chính phủ và gần đây nhất là Nghị định số 188/2025/NĐ-CP ngày 1-7-2025 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế.

Thạc sĩ Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế). 

Thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ Y tế đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành và ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thực hiện Luật Bảo hiểm y tế.  

Sau hơn 15 năm triển khai thực hiện Luật Bảo hiểm y tế, chính sách bảo hiểm y tế đã từng bước phát triển và đạt được những thành tựu quan trọng, khẳng định tính đúng đắn và phù hợp trong việc lựa chọn chính sách tài chính y tế thông qua bảo hiểm y tế, tạo nguồn tài chính bền vững cho chăm sóc sức khỏe, tiếp cận mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân. Trong đó, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế gia tăng nhanh chóng, cụ thể: Năm 2009 bao phủ 58% dân số, tới năm 2024 đạt 94,26% dân số tương ứng với hơn 95,525 triệu người tham gia bảo hiểm y tế. Nhóm đối tượng chưa tham gia tập trung vào đối tượng do ngân sách nhà nước hỗ trợ mức đóng, đối tượng tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình, đối tượng trong doanh nghiệp quy mô nhỏ, siêu nhỏ, doanh nghiệp ngoài quốc doanh, doanh nghiệp tư nhân…

Số lượt người có thẻ bảo hiểm y tế đi khám bệnh, chữa bệnh tăng nhanh qua từng năm: Năm 2009 có 88,6 triệu lượt; năm 2015 có 130,2 triệu lượt; đến hết năm 2024 có 183,6 triệu lượt, tăng 9,7 triệu lượt (5,6%) so với năm 2023.

Quyền lợi về khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế tương đối toàn diện và ngày càng được mở rộng. Danh mục thuốc, thiết bị y tế, dịch vụ kỹ thuật được sử dụng theo năng lực chuyên môn, tuyến chuyên môn kỹ thuật vừa để bảo đảm quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế khi đến cơ sở y tế, vừa là yêu cầu nâng cao trình độ chuyên môn kỹ thuật của cơ sở y tế. Hằng năm, bình quân quỹ bảo hiểm y tế chi trả từ 87% - 89% tổng chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, người tham gia bảo hiểm y tế có trách nhiệm cùng chi trả từ 11% - 13%.

Hệ thống cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế ngày càng mở rộng và nâng cao chất lượng, đáp ứng nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế của người dân. Đến hết ngày 31-12-2024, toàn quốc có 13.395 cơ sở ký hợp đồng khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, trong đó gồm 1.793 cơ sở công lập và hơn 10.390 trạm y tế xã; chất lượng khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế ngày càng được nâng cao. Cùng với đó, 1.212 cơ sở y tế tư nhân cũng đã tham gia sâu rộng vào công tác khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, góp phần giảm tải bệnh viện công lập.

Quang cảnh tọa đàm "Phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc" do Báo Quân đội nhân dân tổ chức, ngày 14-8-2025.

Mặc dù tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đã tăng nhanh trong các năm gần đây, vẫn còn trên 5% dân số chưa tham gia bảo hiểm y tế. Tỷ lệ này giảm chậm do người dân thuộc các nhóm đối tượng có điều kiện kinh tế eo hẹp, đối tượng lệ thuộc gia đình, đối tượng là người lao động không có việc làm ổn định. Để thực hiện được tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25-10 -2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới, cần thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:

Một là, đẩy mạnh công tác xây dựng pháp luật về bảo hiểm y tế, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của quy định pháp luật về bảo hiểm y tế với quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội và các lĩnh vực liên quan khác.

Hai là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật bảo hiểm y tế, đổi mới theo hướng hiện đại, đa dạng, linh hoạt, phù hợp, góp phần tạo sự đồng thuận của nhân dân trong xây dựng và thực hiện chính sách, pháp luật bảo hiểm y tế.

Ba là, mở rộng phạm vi quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế. Phấn đấu người dân được bảo hiểm y tế chi trả 100% chi phí khám bệnh, chữa bệnh ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế, phần vượt mức cơ bản do người bệnh tự chi trả, thực hiện giảm tỷ lệ cùng chi trả cho một số đối tượng theo lộ trình. Mở rộng danh mục thuốc, thiết bị y tế đấu thầu tập trung, đàm phán giá để giảm chi phí. Đổi mới phương thức chi trả dịch vụ y tế từ chi trả theo giá dịch vụ sang kết hợp với các phương thức chi trả khác, bao gồm thanh toán theo định suất và theo nhóm chẩn đoán.

Bốn là, tăng cường kiểm soát, nâng cao hiệu quả giám định chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế.

Năm là, nâng cao năng lực hệ thống y tế cơ sở, tăng số lượng các cơ sở y tế tư nhân hiện đại, kỹ thuật cao để bảo đảm mọi người dân được tiếp cận dịch vụ y tế công bằng, chất lượng ngay tại cộng đồng, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo.

Sáu là, đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong y tế, nâng cao toàn diện chất lượng dịch vụ y tế.

Bảy là, đẩy mạnh cải cách tài chính y tế và phát triển hiệu quả, bền vững hệ thống bảo hiểm y tế. Ngân sách nhà nước tăng mức hỗ trợ mua thẻ bảo hiểm y tế cho một số đối tượng ưu tiên (học sinh, sinh viên, người cao tuổi, người khuyết tật, người thuộc hộ cận nghèo, đối tượng chính sách xã hội) theo lộ trình. Mở rộng phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế, từng bước tăng tỷ lệ, mức thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế và từng bước mở rộng phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế cho phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh theo lộ trình phù hợp với mức đóng. Nghiên cứu thí điểm và triển khai bảo hiểm y tế bổ sung, đa dạng các gói bảo hiểm y tế. Khuyến khích người có thu nhập khá trở lên tự đóng bảo hiểm y tế và có thể tham gia bảo hiểm sức khỏe thương mại, bảo hiểm y tế bổ sung.

Ngày 27-11-2024, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật số 51/2024/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế với một số quy định mới liên quan đến đối tượng tham gia và mức hưởng bảo hiểm y tế như: (1) Bổ sung các đối tượng nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản để động viên, khích lệ và có chính sách thỏa đáng với đối tượng chăm sóc sức khỏe nhân dân ở vùng sâu, vùng xa và công bằng với đối tượng khác ở tổ dân phố; (2) quy định về khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, trong đó có đăng ký khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế ban đầu, chuyển người bệnh giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế theo cấp chuyên môn kỹ thuật của Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023; (3) quy định mức hưởng bảo hiểm y tế khi thực hiện thông cấp khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế theo hướng không phân biệt địa giới hành chính theo tỉnh, giữ ổn định tỷ lệ mức hưởng bảo hiểm y tế theo quy định của Luật hiện hành và mở rộng với một số trường hợp; (4) bổ sung cơ chế thanh toán thuốc, thiết bị y tế được điều chuyển giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và thanh toán chi phí dịch vụ cận lâm sàng được chuyển đến cơ sở khác trong trường hợp thiếu thuốc, thiết bị y tế và quy định cơ chế để quỹ bảo hiểm y tế thanh toán cho các trường hợp này.

Ngày 1-7-2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 188/2025/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế, trong đó quy định mức hỗ trợ đóng cho một số đối tượng mới được quy định tại Luật Bảo hiểm y tế số 51/2024/QH15, cụ thể như sau:

- Hỗ trợ tối thiểu 50% mức đóng bảo hiểm y tế đối với đối tượng nạn nhân theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người. Thời gian hỗ trợ là 01 năm kể từ khi đối tượng được cơ quan có thẩm quyền xác định là nạn nhân theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người.

- Hỗ trợ tối thiểu 50% mức đóng bảo hiểm y tế đối với đối tượng nhân viên y tế thôn, bản.

Đặc biệt, Nghị định đã quy định tăng mức hỗ trợ đóng cho đối tượng học sinh, sinh viên từ 30% lên mức 50%.

Quy định này có ý nghĩa quan trọng trong việc mở rộng độ bao phủ, tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho người dân, đặc biệt là các đối tượng yếu thế; giúp giảm gánh nặng tài chính khi ốm đau, bệnh tật, đồng thời củng cố hệ thống an sinh xã hội.

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Đảng ủy Chính phủ đã giao Đảng ủy Bộ Y tế phối hợp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và các cơ quan liên quan xây dựng, hoàn thiện Đề án để trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết về đột phá trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Dự thảo Nghị quyết xác định các quan điểm, mục tiêu, giải pháp trọng tâm, đột phá để thực hiện hiệu quả các chỉ tiêu, nhiệm vụ về chăm sóc sức khỏe nhân dân, tập trung giải quyết các vấn đề tạo hiệu quả rõ nét để đáp ứng mong muốn, kỳ vọng của nhân dân, hướng tới chủ trương miễn viện phí thông qua chính sách bảo hiểm y tế. Dự kiến, từ năm 2026, mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc theo yêu cầu chuyên môn miễn phí ít nhất mỗi năm 01 lần; đến năm 2035 phấn đấu người dân được bảo hiểm y tế chi trả chi phí khám bệnh, chữa bệnh ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế; đến năm 2045 các chỉ số sức khỏe của người dân, chỉ số bao phủ dịch vụ y tế thiết yếu tương đương với các nước phát triển.

Như vậy, trải qua hơn 15 năm triển khai thực hiện Luật Bảo hiểm y tế và hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo hiểm y tế, dưới sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Quốc hội, Chính phủ, sự phối hợp của các bộ, ngành, Bộ Y tế đã tham mưu xây dựng, hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện đẩy mạnh bao phủ bảo hiểm y tế, hướng tới thực hiện bao phủ chăm sóc sức khỏe và bảo hiểm y tế toàn dân. Với ý nghĩa nhân văn sâu sắc của chính sách bảo hiểm y tế cùng với sự nỗ lực, tận tâm của đội ngũ làm công tác bảo hiểm y tế, sự chung tay của cả hệ thống chính trị, những thành tựu đã đạt được là cơ sở để chính sách bảo hiểm y tế tiếp tục củng cố và phát triển bền vững; đáp ứng nhu cầu chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe của nhân dân và yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới.

Thạc sĩ TRẦN THỊ TRANG, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.