Đó là vấn đề được đề cập trong phiên thảo luận “Nghị quyết 18 và yêu cầu đổi mới nhân sự báo chí” tại Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025 trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc 2025 diễn ra chiều 20-6.

Tại thảo luận, Giám đốc Trung tâm Báo chí và Truyền thông thành phố Hải Phòng Phạm Văn Tuấn cho biết: Việc hợp nhất bước đầu đã giảm được đầu mối, tinh giản cơ học bộ máy. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất không nằm ở tổ chức mà ở việc thay đổi tư duy, thói quen làm việc của đội ngũ nhà báo. Trước đây, mỗi đơn vị có cách thức vận hành khác nhau, khi nhập vào một cơ quan chung, không chỉ đòi hỏi sự đa nhiệm, mà còn cần sự chuyển biến văn hóa làm việc. 

Các diễn giả chia sẻ tại phiên thảo luận.

“Trước đây một sự kiện có thể cử vài ba người đi tác nghiệp, nay chỉ một người đảm đương toàn bộ quy trình: Viết tin, quay hình, dựng video…”, ông Tuấn cho biết. Trong cái khó có những cơ hội, ông Phạm Văn Tuấn cho hay đơn vị đã có phương án đào tạo phóng viên theo hướng đa phương tiện.

Cũng tại thảo luận, Tổng biên tập Báo Nông thôn Ngày nay/Điện tử Dân Việt Nguyễn Văn Hoài cho biết, việc sáp nhập theo Nghị quyết 18 tạo không gian và động lực mới và giải quyết trì trệ cản trở mỗi cơ quan. Sau 3 tháng sáp nhập, mọi việc diễn ra rất tốt đẹp. Sáp nhập 2 cơ quan, phóng viên phải đa năng hơn như viết tin bài, làm sự kiện, làm kinh tế báo chí.

Chia sẻ về quá trình sắp xếp tổ chức theo tinh thần Nghị quyết 18, Tổng Biên tập Báo Văn hóa Nguyễn Anh Vũ cho rằng việc sáp nhập có tạo ra sự xáo trộn như: Phải sắp xếp lại bộ máy, nhân sự, phân công theo mảng cho từng phóng viên, tư duy lãnh đạo, tư duy điều hành trong khi quan điểm làm nghề, văn hóa các tòa soạn khác nhau.

“Báo Văn hóa của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có tiếp nhận nhân sự viên chức từ Báo Tổ quốc. Lãnh đạo báo phân công công việc theo thế mạnh, năng lực từng người. Chúng tôi thấy có hiệu quả khi tổ chức thêm nhiều sự kiện, hội thảo,” ông Vũ nói.

Tổng Biên tập Báo Văn hóa đánh giá mọi thứ đang tốt hơn rất nhiều vì có sự cạnh tranh trong các mảng, có sự tiến bộ trong từng tác phẩm; phát triển chuyển đổi số, đa phương tiện, đa nền tảng; kết hợp làm nội dung chuyên sâu với sự nhạy bén, phản ứng nhanh của báo điện tử.

Quang cảnh phiên thảo luận. 

Trao đổi về việc tinh gọn bộ máy đòi hỏi cách thức đào tạo nguồn nhân lực báo chí phải có những cải tiến. Tiến sĩ Phan Văn Kiền, Viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho rằng việc tinh gọn không đơn thuần là giảm đầu mối mà giảm các việc trùng lặp. Khi giảm đầu mối thì sự đa nhiệm của phóng viên cần tăng lên, “gọn mà không tinh thì rất căng thẳng.” Đây là đòi hỏi của báo chí trong thời đại mới.

“Bây giờ một người có thể làm nhiều nhiệm vụ khác nhau. Liệu rằng nhu cầu nhân sự giảm, sinh viên báo chí có thất nghiệp không? Tôi khẳng định là không vì chúng tôi chuẩn bị cho việc này từ 10 năm trước. Sinh viên báo chí không chỉ viết báo mà phải đa nhiệm, ra trường không làm báo có thể làm truyền thông và đó là trách nhiệm của các đơn vị đào tạo,” ông Kiền nói.

Ở góc độ giáo dục, Tiến sĩ Lê Thu Hà, Phó viện trưởng Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết không phải đến khi có Nghị quyết 18 mà nhiều năm nay có rất nhiều thay đổi liên quan đến bối cảnh báo chí, thay đổi thị trường lao động nên các cơ sở đào tạo phải đón đầu các xu thế liên quan đến yêu cầu ngành nhân lực để sát với thực tiễn.

"Liên quan đến câu chuyện tuyển sinh có nhiều lo lắng đến từ nhà báo, phụ huynh, học sinh là liệu trong xu thế này thì đầu vào tuyển sinh giảm như thế nào. Thực tế chúng tôi đã đón đầu, chủ động trong quá trình tuyển sinh đào tạo,” bà Hà nói.

Bà chia sẻ một thực tế thú vị là năm nay tuyển sinh sau đại học có số lượng tăng so với các năm trước. Các lớp bồi dưỡng hoạt động rất thường xuyên.

“Chúng tôi xác định rằng kể cả có giảm số lượng người học thì cũng phải là khó khăn mà chính là cơ hội vì sẽ cơ sở đào tạo chọn lọc được người học thực sự có đam mê với ngành báo chí. Công tác đào tạo đang hướng tới tính liên ngành, ứng dụng để sinh viên cơ bản đáp ứng yêu cầu thực tiễn,” Tiến sĩ Lê Thu Hà cho biết thêm.

Sự chuyển mình của báo chí trong thời đại mới cũng không thể tách rời câu chuyện ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI). Chia sẻ về khía cạnh này,  Chuyên gia về trí tuệ nhân tạo (AI) Nguyễn Phong Anh cho rằng, AI đang tạo ra những thay đổi căn bản trong hoạt động của tòa soạn báo chí. Nếu các vị trí như thư ký toàn soạn, phóng viên, biên tập viên thuần thục công cụ AI, năng suất lao động có thể tăng lên đáng kể, đặt ra câu hỏi thực tế: Liệu có còn cần tuyển thêm người như trước?

Theo chuyên gia Nguyễn Phong Anh, chỉ một nhóm nhỏ những người hiểu sâu và biết cách khai thác AI mới thực sự tạo ra khác biệt, do đó các cơ sở đào tạo cần chú trọng rèn luyện khả năng học hỏi, tư duy phản biện và năng lực sử dụng công cụ công nghệ một cách chủ động, không phụ thuộc. “AI là công cụ hỗ trợ, không phải thay thế con người. Điều quan trọng là con người phải làm chủ được nó”, ông kết luận.

Tổng biên tập Báo Hà Nội Mới Nguyễn Minh Đức khẳng định vai trò quan trọng của AI trong việc hỗ trợ tác nghiệp và quản lý báo chí hiện đại. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: “AI không thể thay thế những giá trị vĩnh hằng của nghề báo, đó là đạo đức, tính nhân văn, trách nhiệm xã hội và bản chất chính trị của báo chí cách mạng”.

YẾN NHI

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Xã hội xem các tin, bài liên quan.