Ngày trước, anh La Soát Thiệp thường được nghe hát then trên đài hay vào những dịp vui hội. Cứ thế, tiếng hát vấn vương theo chân chàng trai bản Tày. Anh yêu tiếng hát của dân tộc mình, rồi tìm quả bầu khô làm đàn tính, chép lời bài hát trên đài để học theo nên biết được những điệu cơ bản. Năm 1996, La Soát Thiệp nhập ngũ. Vào bộ đội, Thiệp có điều kiện phát huy năng khiếu văn nghệ, thường xuyên hát những điệu then cho đồng đội nghe.

Anh La Soát Thiệp truyền dạy hát then cho con gái. 

Trong mỗi dịp liên hoan văn nghệ, hội diễn nghệ thuật quần chúng, anh cùng đội văn nghệ luyện tập biểu diễn, nhờ vậy mà biết thêm nhiều bài hát then. Xuất ngũ trở về địa phương, tham gia Ban chấp hành Đoàn xã Nam Cường, La Soát Thiệp đã tích cực đẩy mạnh phong trào văn nghệ quần chúng, truyền niềm yêu thích hát then cho mọi người. Đặc biệt, khi được đi học tại Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Tây Bắc, anh Thiệp có cơ hội tiếp xúc với các hoạt động biểu diễn chuyên nghiệp, biết thêm nhiều kiến thức về âm nhạc. Với năng khiếu văn nghệ kết hợp kiến thức lĩnh hội được, tiếng hát then của anh càng trở nên mượt mà, say đắm. Theo anh La Soát Thiệp, những điệu hát then là tiếng nói tâm tình của đồng bào dân tộc Tày. Lời hát mộc mạc, giản dị, gần gũi với đời thường. Trước đây, then được sử dụng trong các nghi lễ như cầu mùa, cầu an, nhưng nay, then được biểu diễn trong nhiều hoạt động giao lưu văn hóa, sinh hoạt cộng đồng. Nhiều bài hát được đặt lời mới nhằm ngợi ca quê hương, đất nước, tuyên truyền, vận động đồng bào tránh xa các thói hư tật xấu, hủ tục lạc hậu, thực hiện nếp sống văn minh, tích cực xây dựng bản làng no ấm...

Với mong muốn gìn giữ tiếng hát quê hương, trên cương vị Phó chủ tịch HĐND xã Nam Cường, anh La Soát Thiệp đã tham mưu cho xã thành lập đội văn nghệ hát then. Từ khi được thành lập, đội tích cực biểu diễn trong các sự kiện, lễ hội của địa phương. Các gia đình trên địa bàn tổ chức cưới hỏi, về nhà mới cũng mời đội đến biểu diễn. Để điệu hát then lan tỏa, các thành viên còn tham gia hoạt động du lịch cộng đồng, biểu diễn phục vụ khách tham quan hồ Ba Bể. Hoạt động trên vừa góp phần quảng bá tiếng hát then, vừa tạo thêm thu nhập cho các thành viên, từ đó có động lực để gìn giữ điệu hát then, tiếng đàn tính.

Bài và ảnh: VŨ DUY