Luật ra đời đã tạo hành lang pháp lý để thực hiện thống nhất và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với lĩnh vực TN, TG; tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tôn giáo và nhân dân trong thực hiện quyền tự do TN, TG, phù hợp với thực tiễn đời sống TN, TG ở Việt Nam. Từ đó, luật đã được các tổ chức, cá nhân tôn giáo và người dân đón nhận, yên tâm, phấn khởi trong việc sống đạo và giữ đạo, chấp hành nghiêm pháp luật khi thực hiện các hoạt động tôn giáo, tích cực tham gia các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội, từ thiện nhân đạo...

Thực tế hơn 3 năm triển khai thi hành luật cho thấy, công tác quản lý nhà nước về TN, TG đã có những chuyển biến tích cực, tuy nhiên cũng còn những khó khăn, bất cập, như: Ở nhiều địa phương còn có những cách hiểu và áp dụng chưa thống nhất về một số từ ngữ trong luật, ví dụ cách hiểu về hoạt động tín ngưỡng và lễ hội tín ngưỡng, chức sắc và chức việc, địa điểm hợp pháp, tổ chức tôn giáo trực thuộc... gây khó khăn trong quá trình thực hiện. Việc quản lý nhà nước đối với các hoạt động tín ngưỡng và các cơ sở tín ngưỡng (trừ các lễ hội tín ngưỡng và cơ sở tín ngưỡng là di tích lịch sử-văn hóa, danh lam thắng cảnh đã được xếp hạng hoặc các cơ sở tín ngưỡng đã được UBND cấp tỉnh đưa vào danh mục kiểm kê di tích của địa phương) ở cấp Trung ương được quy định thuộc trách nhiệm của Bộ Nội vụ, nhưng hiện nay ở cấp huyện, cấp tỉnh việc tham mưu quản lý nhà nước về tín ngưỡng, lễ hội tín ngưỡng, cơ sở tín ngưỡng đã được xếp hạng vẫn chưa được quy định rõ ràng thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của sở nội vụ hay sở văn hóa, thể thao và du lịch. Điều này dẫn đến khó khăn cho việc tham mưu thực hiện quản lý về các hoạt động tín ngưỡng và các cơ sở tín ngưỡng ở địa phương. Hay vấn đề đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung được quy định trong luật đã đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt tôn giáo của nhiều chủ thể, tuy nhiên cũng còn những băn khoăn như luật quy định UBND cấp xã là cơ quan có thẩm quyền chấp thuận đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung là “nặng” và không phù hợp. Cơ quan nào có thẩm quyền thẩm định giáo lý, giáo luật của các nhóm đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung nhưng chưa thuộc tổ chức được công nhận hoặc cấp chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo? Ngoài ra, các vấn đề về tổ chức tôn giáo trực thuộc; pháp nhân của tổ chức tôn giáo trực thuộc; về phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử, thuyên chuyển chức sắc, chức việc, nhà tu hành... cũng đang có những băn khoăn trong quá trình thực hiện...

Từ những tồn tại nêu trên, nhiều địa phương kiến nghị các cơ quan chức năng, các cấp, ngành cần đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến về nội dung của luật và Nghị định số 162/2017/NĐ-CP ngày 30-12-2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật TN, TG cho chức sắc, chức việc, nhà tu hành, tín đồ các tổ chức tôn giáo và công chức làm công tác tham mưu quản lý nhà nước về TN, TG; tăng cường củng cố, tổ chức bộ máy và đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho đội ngũ công chức làm công tác này. Các cơ quan có thẩm quyền cũng cần chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát để nắm bắt tình hình thi hành pháp luật và thực hiện pháp luật về TN, TG, từ đó đề xuất hướng giải quyết những vướng mắc, bất cập phát sinh, đồng thời tích cực phối hợp, hỗ trợ các địa phương trong việc thực hiện luật, bảo đảm phát huy cao nhất quyền, nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân liên quan. Bên cạnh đó, các tổ chức tôn giáo, các tổ chức tôn giáo trực thuộc, tổ chức được cấp chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo cần tích cực, chủ động, tự giác chấp hành pháp luật về TN, TG cũng như pháp luật liên quan đến TN, TG, sống “tốt đời, đẹp đạo”, góp phần xây dựng, củng cố mối quan hệ đoàn kết giữa các tổ chức tôn giáo, đoàn kết lương giáo...

NGUYỄN THỊ ĐỊNH (Vụ trưởng Vụ Pháp chế-Thanh tra, Ban Tôn giáo Chính phủ)