Chỉ một va chạm nhỏ cũng đủ gây ắc tắc giao thông trên đường. (ảnh: Đình Hùng)
Cục Đường bộ Việt Nam đã hoàn tất và trình lên Bộ Giao thông Vận tải (GT-VT) đề án tăng tốc độ xe cơ giới lưu thông trên đường bộ. Đề án này đang được dư luận quan tâm theo dõi, đặc biệt trong tháng "An toàn giao thông" quốc gia năm nay. Các vấn đề: Sự bất hợp lý trong quy định tốc độ hiện hành, nội dung cơ bản của đề án; Ý kiến của các chuyên gia và nhà quản lý... sẽ được chúng tôi đề cập trong bài viết này.

Người tham gia giao thông ức chế

Quy định về tốc độ đối với phương tiện xe cơ giới lưu thông trên đường bộ ở nước ta đã qua nhiều lần điều chỉnh. Tốc độ hiện hành được được điều chỉnh từ năm 2004. Dư luận cho rằng, sự phát triển của nền kinh tế, số lượng, chất lượng phương tiện giao thông tăng, cơ sở hạ tầng giao thông ngày càng mở mang, phát triển đã làm cho những quy định tốc độ không còn phù hợp. Hầu hết lái xe cho rằng: so với trước đây, cầu đường bộ đã tốt lên rất nhiều, nếu điều khiển xe ở tốc độ không hợp lý lái xe không thoải mái về tâm lý dễ gây ức chế. Anh Nguyễn Thanh Bình, lái xe BKS 37N-1166, quê Nghĩa Đàn, Nghệ An bộc bạch: "Đường Quốc lộ 1 nay đã tốt hơn, nếu theo quy định hiện hành xe của tôi chỉ chạy tối đa là 50km/giờ nhưng vậy là quá chậm, không bảo đảm múi giờ của Ban quản lý bến xe". Theo thông tin từ Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, trong 8 tháng đầu năm 2006, trên toàn quốc đã xảy ra 8.650 vụ tai nạn giao thông. Phân tích nguyên nhân gây tai nạn giao thông cho thấy khoảng 70% số vụ là do chủ quan. Các nhà nghiên cứu cho rằng những ức chế trên đường có ảnh hưởng lớn đến tâm lý, sự tập trung của người điều khiển phương tiện tham gia giao thông. Đây là một trong những tác nhân gây tai nạn giao thông (TNGT). Mặt khác, việc xe chạy chậm sẽ ảnh hưởng tới việc lưu thông hàng hoá. Điều này chắc chắn ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế, xã hội... Dư luận cho rằng, lúc này quy định lại về tốc độ xe cơ giới lưu thông trên đường bộ là việc làm cần thiết, tuy nhiên, phải tính toán sao cho phù hợp.

Những điều chỉnh cơ bản của đề án

Theo nội dung đề án, tốc độ tối đa của xe cơ giới lưu thông trên đường sẽ tăng thêm từ 10 đến 20km/giờ. Đề án phân ra từng tuyến đường cụ thể. Đường trong đô thị sẽ được chia làm hai nhóm phương tiện. Nhóm thứ nhất (gồm xe ô tô các loại), đối với quốc lộ đi qua đô thị có quy mô thiết kế 4 làn xe trở lên, có dải phân cách cố định, quy định tốc độ tối đa không quá 60km/giờ. Đường không có dải phân cách cố định quy định không quá 50km/giờ. Nhóm thứ hai là nhóm xe mô tô, xe gắn máy, xe kéo khác, quy định không quá 45km/giờ đối với đường có dải phân cách cố định; không quá 30km/giờ đối với đường không có dải phân cách cố định.

Đối với đường ngoài đô thị, những tuyến đường cấp 1, 2, đường cao tốc (có dải phân cách cố định) sẽ có quy định cụ thể riêng cho từng tuyến đường. Các tuyến đường từ cấp 3 trở xuống, đối với xe ô tô chia làm hai nhóm. Nhóm xe con, xe ô tô chở người từ 30 chỗ trở xuống, xe tải có tải trọng dưới 3,5 tấn: Tốc độ tối đa không quá 80km/giờ. Nhóm xe ô tô chở người từ 30 chỗ trở lên, xe tải có tải trọng từ 3, 5 tấn trở lên, xe kéo sơ-mi rơ-moóc: Không quá 70km/giờ. Còn với xe mô tô 2 bánh và 3 bánh không quá 60 km/giờ. Xe gắn máy, xe kéo xe khác, xe kéo moóc không quá 50km/giờ. Với phương án đề xuất này, đường từ cấp 3 trở xuống, đối với xe ô tô con được tăng thêm 10km/giờ. Xe chở khách đến 10 chỗ ngồi, xe chở khách hơn 30 chỗ ngồi, xe tải dưới 3,5 tấn, xe tải trên 3,5 tấn, xe sơ-mi rơ-moóc, xe rơ-moóc đều được tăng thêm 20km/giờ. Còn nhóm xe mô tô, xe gắn máy, xe kéo cơ bản là giữ nguyên.

Cần thiết, nhưng phải thận trọng, hợp lý

Theo lý giải của Cục Đường bộ Việt Nam, việc đề xuất tăng tốc độ xe cơ giới lưu thông trên đường bộ, cơ quan chức năng đã tiến hành nghiên cứu kỹ về chất lượng đường bộ, tình hình hành lang an toàn giao thông và ý thức chấp hành Luật Giao thông của nhân dân. Việc tăng tốc độ xe sẽ góp phần bảo đảm tốc độ lưu thông hàng hóa và hành khách đạt ở mức cao nhất, bảo đảm hiệu quả kinh tế, xã hội. Hơn nữa, lái xe được phép chạy xe ở tốc độ hợp lý sẽ thoải mái về tâm lý, không bị ức chế và sẽ góp phần giảm tai nạn giao thông. Trước kia, ô tô được phân làm 4 nhóm thì nhóm tốc độ cao sẽ phải vượt nhóm tốc độ thấp, tạo ra đối đầu, gây nguy hiểm trong quá trình lưu thông và dễ gây tai nạn... Việc giảm bớt nhóm phương tiện như trong đề án mới sẽ khiến cho tình trạng tránh vượt trên đường giảm đi, xung đột giao thông được hạn chế.

Tuy nhiên, khi bản đề án được soạn thảo và trình lên Bộ GT-VT xem xét đã nảy sinh nhiều ý kiến trái ngược nhau. Thiếu tá Hồ Ái Anh, cán bộ phòng Cảnh sát Giao thông tỉnh Quảng Bình, cho rằng: "Ở Quảng Bình nếu nâng tốc độ lên theo đề án mới sẽ rất phức tạp. Vì mật độ dân sinh hai bên đường rất đông. Hơn nữa, Quảng Bình chỉ có Quốc lộ 1A gần như là đường độc đạo, các hoạt động phụ thuộc trên mặt đường rất nhiều...". Có ý kiến cho rằng giao thông nước ta hiện nay là giao thông hỗn hợp, mặt đường nhỏ, nhiều giao cắt xung đột, nhiều đường nhánh nối, trong khi hành lang an toàn giao thông bị lấn chiếm, người dân bám hai bên đường để làm ăn sinh sống, đường giao thông lại qua nhiều thành phố, thị xã, thị trấn... nên các yếu tố bất ngờ trên mặt đường rất nhiều. Nếu trình độ lái xe của ta bất cập như hiện nay, khi chạy tốc độ cao sẽ rất dễ gây tai nạn. Khi làm việc với chúng tôi, ông Thân Văn Thanh, Vụ trưởng Vụ Vận tải, Bộ GT-VT đã đưa ra kết quả trắc nghiệm ở một số nước tiên tiến trên thế giới về vấn đề tốc độ. Theo kết quả trắc nghiệm này, nếu xe ô tô chạy 60km/giờ chạm phải một người đi bộ trên đường thì tỉ lệ tử vong đối với người này là hơn 95%. Nhưng nếu xe ô tô chỉ chạy khoảng 40km/giờ thì tỉ lệ tử vong là không đáng kể. Việc quy định tốc độ xe ở các nước tiên tiến cho thấy, tốc độ xe không bao giờ vượt quá tốc độ thiết kế đối với các tuyến đường.

Hệ thống tổ chức giao thông, cơ sở hạ tầng, trình độ lái xe... ở nước ta còn khá nhiều bất hợp lý. Các chuyên gia cho rằng việc điều chỉnh, nâng mức tốc độ xe là cần thiết, tuy nhiên phải được cân nhắc kỹ lưỡng đối với từng loại xe, từng tuyến đường để tránh xảy ra những hậu quả đáng tiếc.

HOÀNG GIA