Mấy ngày gần đây dư luận ở nhiều địa phương xôn xao chuyện cấp giấy chứng nhận sở hữu nhà (sổ hồng) theo mẫu mới bị vướng mắc ở nhiều nơi, ngân hàng không cho thế chấp sổ này. Trong khi đó ở Hà Nội và một số tỉnh, thành phố vẫn chưa cấp “sổ hồng” theo mẫu mới mà vẫn “mặn mà” với giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ). Dự kiến trong thời gian tới, khi Luật đăng ký bất động sản ra đời thì có thể sẽ lại có thêm một thứ giấy chứng nhận khác về nhà, đất (có người gọi đó là “sổ xanh”). Người dân bối rối bởi “sổ đỏ”, “sổ hồng” rồi “sổ xanh”, “sổ trắng”… xung quanh mảnh đất và ngôi nhà của mình.

Nhiều sổ, khổ dân

Ngày 13-4 chúng tôi đã cuộc làm việc với đồng chí Ngô Trọng Khang, Giám đốc Văn phòng đăng ký đất và nhà Hà Nội về một số vấn đề mà bạn đọc của báo Quân đội nhân dân quan tâm liên quan đến “sổ hồng”, “sổ đỏ”... Đồng chí Ngô Trọng Khang cho biết: Hiện nay trên địa bàn Hà Nội cũng như cả nước đang tồn tại rất nhiều loại giấy tờ về quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở. Về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (dân ta quen gọi là “sổ đỏ”) có hai loại “sổ đỏ” là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp theo Luật đất đai 1993, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở có ghi nhận về nhà ở, công trình trên đất cấp theo Luật Đất đai 2003. Về giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà (dân ta quen gọi là “sổ hồng”), có tới bốn loại “sổ hồng”: hai loại “sổ hồng” mới (một sổ cho nhà và đất, một sổ chỉ chứng nhận sở hữu nhà) theo Luật Nhà ở, “sổ hồng” cũ (theo Nghị định 60/CP), Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, quyền sở hữu công trình xây dựng (theo Nghị định 95/CP). Ngoài ra, còn rất nhiều loại giấy tờ hợp lệ khác về nhà đất như : Bằng khoán điền thổ, các loại giấy giao đất, cấp đất của các cơ quan có thẩm quyền… mà dân ta quen gọi là “giấy trắng”... cùng tồn tại và được phép giao dịch.

Liệu những căn hộ mới này khi hoàn thành sẽ có "sổ hồng"?

Giải thích về sự chậm trễ trong việc cấp “sổ hồng” mới, đồng chí Ngô Trọng Khang cho rằng: Cho đến thời điểm này, 99% người sử dụng đất trong toàn thành phố Hà Nội đã được cấp “sổ đỏ”, vì thế không cần thiết phải tổ chức cấp lại cho các đối tượng này, tránh tình trạng cấp quá nhiều loại giấy chứng nhận cho một căn hộ. Đối với nhà ở tư nhân tại khu vực đô thị, đến nay, toàn thành phố đã cấp “sổ hồng” theo Nghị định 60/CP được gần 200.000 trường hợp, đạt 73%. Như vậy, số lượng hồ sơ cần phải cấp “sổ hồng” chỉ còn 27% (khoảng 32.000 trường hợp). Hiện thành phố đang chuẩn bị cho việc cấp “sổ hồng” theo Luật Nhà ở cho người dân có nhu cầu.

Một cán bộ công tác lâu năm trong lĩnh vực nhà, đất cho rằng, để cấp “sổ đỏ” hay “sổ hồng” đều phải có hồ sơ địa chính. Bởi hồ sơ là tài liệu gốc trong quản lý đất đai. Sở Tài nguyên-Môi trường nắm giữ hồ sơ về đất đai trong khi trách nhiệm cấp sổ hồng lại do Sở Xây dựng đảm nhận. Do vậy, khả năng xảy ra sai sót, nhầm lẫn là khó tránh khỏi. Trong nhiều trường hợp, nhiều sổ lại làm … khổ dân. Đặc biệt, việc cấp “sổ hồng” cho các hộ dân mà người dân không được quyền thế chấp theo Nghị định 90 là một bất cập, sẽ hạn chế việc buôn bán, giao thương của người dân. Mặt khác, cũng có thể phát sinh rắc rối trong thế chấp, cầm cố tài sản với ngân hàng bởi cùng một thửa đất nhưng có thể giấy chủ quyền nhà do một người nắm, giấy chủ quyền sử dụng đất lại nằm trong tay một người khác.

Quy trình cấp “sổ hồng”: Cồng kềnh

Theo Bộ Xây dựng, đến nay Cục Quản lý nhà (Bộ Xây dựng) chưa nhận được báo cáo của các địa phương về những vướng mắc trong việc cấp “sổ hồng”. Bộ Xây dựng cho rằng việc xin cấp “sổ hồng” là hoàn toàn tự nguyện, trên cơ sở nhu cầu của người dân. Các thủ tục cấp sổ đơn giản, thuận lợi nếu người dân có nhu cầu được Nhà nước xác nhận quyền sở hữu ngôi nhà của mình.

Trên thực tế, từ ngày 10-4, đến nay, tại Thành phố Hồ Chí Minh và một số địa phương phía Nam đã tiến hành cấp “sổ hồng” theo mẫu mới. Đối với các hồ sơ xin cấp quyền sử dụng đất có ghi nhận nhà trên đất (sổ đỏ) theo Luật đất đai đã được tiếp nhận mà chưa giải quyết xong cũng sẽ tiếp tục thực hiện theo qui trình mới này. Theo qui trình này, sẽ có ba loại giấy chứng nhận. Trường hợp nhà, đất thuộc một chủ sở hữu hoặc chủ sở hữu căn hộ chung cư sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở (sổ hồng); nếu người sở hữu nhà mà không có quyền sử dụng đất sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở (một loại “sổ hồng”); đất chưa có nhà ở (chưa xây nhà hoặc có nhà nhưng không đủ điều kiện cấp giấy) thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ). Về thẩm quyền cấp “sổ hồng”, “sổ đỏ”, đối với nhà đất của tổ chức (trong nước và nước ngoài), kể cả trường hợp nhà ở thuộc sở hữu chung của tổ chức và cá nhân sẽ do UBND thành phố cấp. Nhà đất của cá nhân sẽ do UBND quận, huyện cấp.

Quy trình nói trên có vẻ đơn giản, nhưng khi thực hiện lại khá…cồng kềnh. Bản vẽ trên “sổ hồng” phải do tổ chức có chức năng về đo vẽ thực hiện, ghi được số tờ, số thửa, kích thước các cạnh, diện tích thửa đất … Trên bản vẽ cũng phải thể hiện hình dáng, kích thước diện tích, mặt bằng, các tầng nhà ở, vị trí nhà ở trên khuôn viên đất, tường chung, tường riêng. Đối với căn hộ chung cư phải thể hiện vị trí ngôi nhà, hình dáng, kích thước mặt bằng tầng có căn hộ và vị trí, hình dáng, kích thước diện tích của căn hộ đề nghị cấp “sổ hồng”. Trường hợp nhà ở có phần diện tích xây dựng trên đất của chủ khác thì bản vẽ phải có xác nhận của chủ đất đó. Nhà riêng lẻ có sử dụng chung tường, khung, cột với nhà liền kề thì bản vẽ phải có xác nhận của chủ sở hữu nhà liền kề. Nếu chủ nhà không xác nhận thì người đề nghị cấp “sổ hồng”phải cam kết và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung bản vẽ. Trường hợp nhà đất có bản vẽ phù hợp hiện trạng thì khi cấp mới, cấp đổi, cấp lại không cần phải vẽ lại bản vẽ mới.

Có người đã đánh giá: So với quy trình về cấp Giấy quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở quy định tại Nghị định 60/CP thì quy định mới là một bước thụt lùi về cải cách thủ tục hành chính, giảm thuận lợi cho người sử dụng cũng như cơ quan quản lý.

Hy vọng vào mô hình “một cửa liên thông”

Theo Sở Tài nguyên-Môi trường và Nhà đất Hà Nội, sắp tới, Sở sẽ có văn bản yêu cầu các quận huyện thực hiện ngay việc cấp “sổ hồng” cho các hộ dân chưa được cấp “sổ hồng”, “sổ đỏ” nếu đủ các điều kiện. Tất cả trường hợp cấp mới sẽ phải thực hiện theo mẫu “sổ hồng”, không cấp theo mẫu “sổ đỏ”. Tuy nhiên, thành phố không có chủ trương cấp lại toàn bộ Giấy chứng nhận cũ, như vậy sẽ gây xáo trộn và lãng phí. Những trường hợp đã được cấp “sổ đỏ”, “sổ hồng” trước đó, nếu người dân yêu cầu chỉnh lý hoặc đổi “sổ hồng” sẽ được đáp ứng. Đối với những trường hợp cá nhân đã lập hồ sơ xin cấp “sổ đỏ” theo Nghị định 181/CP trước đây, muốn cấp “sổ hồng” mới thì chỉ cần bổ sung bản vẽ sơ đồ nhà ở và đất ở, những giấy tờ khác trong hồ sơ xin cấp “sổ đỏ” vẫn có thể dùng để xin cấp “sổ hồng” mới. Đối với những trường hợp xây dựng không phép trước ngày 1-7-2004 chỉ cấp giấy chứng nhận đối với phần diện tích nhà và đất phù hợp với quy hoạch.

Trước những khó khăn, vướng mắc của người dân khi tiến hành làm “sổ hồng”, “sổ đỏ”, mới đây, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có ý kiến (trong Công văn số 1874/VPCP-CCHC) yêu cầu các cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng và ban hành Thông tư liên tịch về áp dụng cơ chế một cửa liên thông trong lĩnh vực nhà, đất.

Thủ tướng giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính xây dựng và ban hành Thông tư trong quý 2-2007. Theo đó, cơ quan tài nguyên và môi trường ở các địa phương sẽ là đầu mối tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đối với công tác cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, cơ quan xây dựng ở địa phương sẽ là đầu mối tiếp nhận và trả kết quả. Với việc hướng dẫn cụ thể công tác cải cách hành chính trong lĩnh vực nhà đất, các hoạt động liên quan đến nhà đất ở các địa phương sẽ được thực hiện nhanh hơn, tinh gọn hơn đồng thời tránh được tình trạng nhũng nhiễu của cán bộ cấp cơ sở và hạn chế tình trạng khiếu kiện liên quan đến đất đai kéo dài.

Người dân đang hy vọng vào sự cải cách của “cơ chế một cửa liên thông” trong lĩnh vực nhà, đất.

Đỗ Phú Thọ