Thắp từng nén hương, thả từng hoa đăng tưởng nhớ đồng đội, ký ức 40 năm trước của những cựu đội viên TNXP lại hiện về, mà cứ ngỡ như mới hôm qua. Ngày đó, những chàng trai, cô gái thành thị mang tinh thần tuổi trẻ đầy nhiệt huyết lên đường cùng chung lý tưởng, cùng chí hướng, không chút đắn đo, suy nghĩ về việc mình sẽ làm, những nơi mình sẽ đến…
Cán bộ, đội viên TNXP TP Hồ Chí Minh qua các thời kỳ hòa chung tiếng hát tại đêm giao lưu “Thanh niên xung phong-Một thời đẹp nhất”.
Bà Nguyễn Thị Mỹ An, người tham gia lực lượng TNXP ngay từ những ngày đầu thành lập chia sẻ: “Mảnh đất đầu tiên đón tôi là vùng đất Củ Chi đầy nắng, gió, rừng rậm và nước phèn. Đến nơi, tất cả mọi người lặng lẽ nhìn nhau và chỉ muốn được về nhà. Nhưng chỉ vài ngày sau thì không muốn về nữa vì tình cảm mến thương nhau. Ai cũng tự hiểu, cảnh lao động vất vả, ăn cơm với nước tương, muối mè, tắm nước phèn làm những mái tóc dài óng mượt trở nên xơ cứng như rễ tre sẽ là thử thách để trưởng thành hơn. Có chị em đôi khi thấy vất vả, buồn, nhớ nhà mà khóc chứ không nghĩ đến chuyện bỏ cuộc, xin trở về nhà nữa. Chúng tôi đã làm tất cả, đã trải qua biết bao gian khổ bằng chính sự nhiệt tình, hăng say, sức mạnh đoàn kết, nghĩa tình đồng đội. Đó là nguồn lực để những người trẻ ấy ngày ngày bên nhau, tiếp tục nhiệm vụ và gắn bó hơn”.
Còn theo cựu đội viên TNXP Võ Thanh Nhàn, bước chân TNXP thành phố đi đến đâu đã đem màu xanh về với vùng đất đó. Ông kể lại, năm 1984, do yêu cầu xây dựng và bảo vệ vùng đất Tây Nguyên, thành phố chủ trương cho thành lập Liên đội TNXP quận Bình Thạnh và giao ông làm Liên đội trưởng. Ngày 4-1-1985, thời điểm mọi người, mọi nhà chuẩn bị đón Tết cổ truyền dân tộc, ông được lệnh cùng 28 đội viên TNXP tình nguyện đợt đầu lên đường hướng về Đắc Nông với nhiệm vụ khai hoang vùng đất mới, xây dựng phát triển thành khu dân cư, qua đó. Những “công tử bột” đã cùng nhau vào rừng chặt lồ ô, đánh tranh, đan phên với những phương tiện thô sơ như: Dao, rựa, cưa, cuốc… Đơn vị tiếp tục nhận quân. Kế hoạch phát quang, trồng cao su, cà phê, hợp đồng khai thác lồ ô, mây, xây dựng các công trình... lần lượt triển khai từ địa bàn Đắc Nông đến Lâm Đồng, rồi xuống Bình Thuận.
Rồi màu áo xanh TNXP đã đi xa hơn, đến với vùng đất Minh Hải (nay là tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu), Kiên Giang, Long An, Đắc Lắc, Đồng Nai, Sông Bé (nay là tỉnh Bình Dương và Bình Phước), Tây Ninh… Những nông trường rộng lớn, xanh mát, những vùng kinh tế mới ấm áp tình người, đó là nơi mà các đội viên TNXP đã đổ mồ hôi và sức trẻ để gây dựng. Trong tim những người TNXP ngày đó luôn ghi nhớ lời đồng chí Võ Văn Kiệt đã nói trong ngày ra quân của lực lượng năm 1976 (lúc bấy giờ đồng chí Võ Văn Kiệt là Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh): “Đối với thành phố chúng ta, phong trào TNXP là lứa hoa tiên tiến đầu tiên nở từ mùa xuân thứ nhất”.
Bên cạnh nhiệm vụ xây dựng cuộc sống mới, xây dựng những “vành đai xanh”, TNXP đã tham gia phục vụ chiến đấu và chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam. Hàng nghìn cán bộ, đội viên TNXP viết huyết thư thể hiện tinh thần hiến dâng cho Tổ quốc. Cựu đội viên TNXP Mai Kim Ngân nhớ lại: “Ngày lên đường, qua các đơn vị bạn trong trạng thái chờ lệnh, tôi đọc thấy những khẩu hiệu đỏ chạy dọc doanh trại: “Tim còn đập, máu còn sôi, thanh niên ta còn cười trong bão táp”. Trong giai đoạn 1977-1979, đã có 99 cán bộ, đội viên TNXP thành phố anh dũng hy sinh. Mất mát lớn nhất của TNXP trong thời kỳ này là sự hy sinh của 24 đội viên Trung đội 3, Đại đội 1, Liên đội 5 vào rạng sáng 22-7-1978 tại Svây-riêng (Cam-pu-chia) khi bị một tiểu đoàn lính Pôn Pốt tấn công. Cả trung đội 26 người chỉ còn hai người sống sót trong tình trạng bị thương nặng. Ông Nguyễn Văn Tuấn, một trong hai người còn sống tâm sự: “Vết thương ở chân tôi đã lành từ lâu, nhưng sự mất mát và nỗi bi thương ấy cứ tồn tại mãi mãi, như vết thương chưa bao giờ khép miệng”.
Nói đến TNXP những năm sau này, người dân TP Hồ Chí Minh quen thuộc với những màu áo xanh năng động, hoạt động có hiệu quả trên khắp các lĩnh vực, các địa bàn. Các đội viên TNXP khi khoác lên người màu áo xanh đều ý thức được nhiệm vụ, trách nhiệm đối với thành phố, với truyền thống quý báu của Lực lượng TNXP thành phố. Đội viên Đào Văn Cử bày tỏ: “Với những đội viên TNXP chúng tôi, có lẽ câu hát “Sống trên đời ai cũng có một thời đẹp nhất/ Với chúng tôi là năm tháng TNXP…” trong ca khúc "Một thời đẹp nhất" của nhạc sĩ Trương Quang Lục đã đúc kết lý tưởng, hun đúc tinh thần thế hệ TNXP hôm nay tự hào tiếp bước, hoàn thành tốt nhiệm vụ trong giai đoạn mới”.
Đồng chí Trần Phú Lữ, Chỉ huy trưởng Lực lượng TNXP thành phố cho biết: Từ khi thành lập đến nay, TNXP thành phố được giao chức năng tổ chức, quản lý lực lượng thanh niên xung kích tham gia thực hiện các nhiệm vụ công ích, đột xuất, cấp bách của thành phố và góp phần giữ gìn an ninh trật tự an toàn xã hội địa bàn. Bất kỳ thời điểm nào, ở đâu, cán bộ, đội viên TNXP cũng sẵn sàng tham gia thực hiện nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao nhất, tạo được niềm tin yêu với nhân dân.
Bài và ảnh: HÙNG KHOA