253 án tử hình và chung thân, 639 án tù từ 15 đến 20 năm, 2.923 án tù từ 7 đến 15 năm… Rõ ràng, năm 2006 là năm không yên ả với những tên tội phạm về ma túy. Báo cáo của Bộ Công an tại Hội nghị tổng kết công tác phòng, chống AIDS và phòng, chống ma túy, mại dâm thể hiện quyết tâm lớn trong việc đẩy lùi bóng ma ma túy ra khỏi đời sống.

Ma-phi-a quốc tế liên kết với xã hội đen trong nước

Theo đánh giá của Bộ Công an, hoạt động của tội phạm ma túy vẫn diễn ra phức tạp, đặc biệt trên tuyến biên giới phía Tây Bắc, Bắc Trung Bộ và Tây Nam. Tội phạm ma túy trong nước và ma-phi-a nước ngoài cấu kết với nhau rất chặt chẽ, thường xuyên buôn bán, vận chuyển ma túy với số lượng rất lớn từ bên ngoài vào nước ta và ngược lại. Có những tên tội phạm ma túy nguy hiểm người Việt Nam đang lẩn trốn ở nước ngoài quay trở lại móc nối với các toán phỉ thành lập các đường dây, tụ điểm ma túy ngay tại biên giới. Khi bị phát hiện, tội phạm ma túy sử dụng vũ khí nóng chống trả rất quyết liệt, tự sát để bịt đầu mối hoặc tìm mọi cách để mua chuộc, gây thương tích, làm lây nhiễm HIV… đe dọa trả thù cán bộ, chiến sĩ làm công tác phòng, chống ma túy.

Trong nội địa, tội phạm ma túy móc nối với tội phạm rửa tiền, các loại tội phạm khác nhằm đẩy mạnh hoạt động. Các lực lượng an ninh đã phát hiện tội phạm vừa buôn bán ma túy, vừa buôn bán vũ khí, tiền giả, phụ nữ và trẻ em. Ma túy tổng hợp dạng tinh thể ngày càng được ưa chuộng. Ma túy loại này thường được sử dụng trong các vũ trường, nhà hàng, khách sạn… Năm qua, do có nhiều đợt cao điểm truy quét nên việc sử dụng ma túy tổng hợp (hay còn gọi là "thuốc lắc") tạm lắng xuống nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ tái phát với việc chuyển địa điểm sử dụng sang các nhà nghỉ, quán trọ vùng ven đô các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng…

Năm 2006, các lực lượng công an, quân đội, hải quan bắt giữ 10.783 vụ với 16.686 đối tượng, thu giữ 276,62kg hê-rô-in; 184,05kg thuốc phiện, 645,11kg cần sa; 62.870 viên ma túy tổng hợp… Nhiều đường dây buôn bán ma túy lớn bị triệt phá.

Ma túy chưa buông tha trường học

Báo cáo của các địa phương cho thấy, đến cuối tháng 11 năm 2006, số người nghiện ma túy có hồ sơ kiểm soát trong cả nước là 160.226 người, tăng 1.798 người so với năm 2005. Điều đáng lo ngại là đa số người nghiện có độ tuổi từ 16 đến 35 là độ tuổi thanh niên, có khả năng học tập, lao động sung sức nhất chiếm tới 62,11%. Trong số tội phạm về ma túy đã bị xét xử trong năm qua có 4.351 bị cáo có độ tuổi từ 18 đến 30 (chiếm 33%), nguy hiểm hơn có 163 bị cáo là vị thành niên.

Có 998 em học sinh, sinh viên bị phát hiện nghiện ma túy, so với cuối 2005 giảm 236 em (998/1234). Đáng buồn là số giáo viên nghiện ma túy lại tăng thêm 193 người so với năm trước, đạt con số 310 người. Trước tình hình ma túy tác động mạnh đến giới trẻ, làm ô nhiễm các trường học, Bộ Giáo dục Đào tạo đã ban hành quy định về việc xử lý người học có liên quan đến tệ nạn ma túy; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhận thức về phòng, chống ma túy; quản lý chặt chẽ học sinh, sinh viên trong nhà trường; tổ chức các sân chơi bổ ích, lành mạnh; giúp đỡ học sinh, sinh viên mắc nghiện từ bỏ ma túy.

80% tái nghiện do thiếu việc làm

Khâu vô cùng quan trọng, thậm chí quyết định để giúp người nghiện từ bỏ hẳn ma túy là tạo điều kiện để họ tái hòa nhập cộng đồng. Hiện tại thời gian cai nghiện ở các Trung tâm đã được tăng lên (từ 6 tháng đến một năm được nâng lên từ một đến 2 năm) để giúp người nghiện có đủ thời gian tiến hành các hoạt động phục hồi hành vi, nhân cách, tạo điều kiện để tái hòa nhập cộng đồng.

Mô hình của Thành phố Hồ Chí Minh đang được nhiều địa phương học tập. Tại đây, thời gian cai nghiện (cả bắt buộc lẫn tự nguyện) là 2 năm, sau đó chuyển sang giai đoạn sau cai nghiện kéo dài 2-3 năm để giúp học viên tiếp tục học tập, rèn luyện, học nghề giúp quá trình cai nghiện bền vững hơn, giảm tái nghiện. Nhưng xem vấn đề việc làm sau cai nghiện vẫn không hề đơn giản. Tỷ lệ người nghiện sau khi cai được bố trí việc làm còn thấp. Có một thực tế là các cơ sở kinh tế, doanh nghiệp đều không mặn mà với việc tiếp nhận người sau khi cai nghiện vào làm việc. Không có việc làm, những đối tượng trên dễ chán nản, dễ bị bạn xấu lôi kéo vào con đường cũ. Vì vậy, tỷ lệ tái nghiện còn rất cao (80%).

Hiện nay có 4 giải pháp đáng chú ý cho vấn đề việc làm sau cai nghiện đã được các địa phương đã đưa ra:

+ Giới thiệu việc làm tại các doanh nghiệp với các chính sách thu hút vốn đầu tư vào các cơ sở sản xuất có khả năng giải quyết việc làm cho nhiều học viên sau cai nghiện. Tùy theo tỷ lệ, số lao động là học viên cai nghiện được doanh nghiệp tiếp nhận mà chính quyền địa phương sẽ đề ra chính sách ưu tiên với doanh nghiệp đó.

+ Người sau cai nghiện được giới thiệu vào làm việc tại các đội lao động tình nguyện có tính cơ động thuộc Trung tâm hướng nghiệp, dạy nghề, các doanh nghiệp công ích hoặc các công trình của địa phương cần nhiều lao động thủ công.

+ Gia đình của người sau cai nghiện có điều kiện về vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm sản xuất có thể hợp tác với nhau để thành lập các hợp tác xã nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp… nhằm tạo điều kiện cho con em mình có việc làm. UBND các địa phương sẽ tạo điều kiện cho các hợp tác xã này với các chính sách ưu đãi.

+ Giải quyết việc làm tại các làng nghề bên cạnh trung tâm hướng nghiệp, dạy nghề. Người sau cai nghiện sẽ được giúp đỡ để định cư nếu có nguyện vọng.

Hy vọng bằng việc ngăn ngừa, trấn áp, trừng trị tội phạm ma túy, kết hợp với biện pháp giáo dục, tạo điều kiện hòa nhập cộng đồng cho người nghiện, những "cái chết trắng" không còn tiếp tục đe dọa thế hệ trẻ của đất nước.

QUỲNH DƯƠNG