Báo cáo trước Quốc hội, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết: Tiếp thu nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 3, dự thảo Luật Tố cáo (sửa đổi) đã được hoàn thiện, chỉnh lý nhiều nội dung quan trọng, như làm rõ hơn khái niệm “tố cáo”, hình thức, thời hiệu tố cáo, tố cáo nặc danh, nguyên tắc xác định thẩm quyền giải quyết tố cáo, tạm đình chỉ, đình chỉ việc giải quyết tố cáo, giải quyết lại vụ việc tố cáo tiếp, điểm dừng trong tố cáo, bảo vệ người tố cáo, khen thưởng, xử lý vi phạm trong tố cáo và nhiều nội dung khác.
Không nên mở rộng hình thức tố cáo qua thư điện tử, fax, điện thoại
Về hình thức tố cáo, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết: Thực tiễn trong thời đại khoa học công nghệ phát triển hiện nay, việc sử dụng mạng giao dịch điện tử, mạng xã hội, email, bản fax, đường dây nóng... để tố cáo, phản ánh, cung cấp thông tin những hành vi vi phạm pháp luật là rất thuận tiện cho người dân. Tuy nhiên, nếu mở rộng hình thức tố cáo sẽ dẫn đến tình trạng tố cáo tràn lan, thiếu căn cứ, gây khó khăn cho các cơ quan nhà nước trong quá trình giải quyết và việc xác định trách nhiệm những người tố cáo sai sự thật. Hơn nữa, tố cáo cán bộ, công chức, viên chức trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ rất phức tạp, cần phải được tiếp nhận và xử lý chặt chẽ. Việc mở rộng các hình thức tố cáo cũng cần các điều kiện về nhân lực, cơ sở vật chất, kỹ thuật để xác minh, kết luận đối với đơn tố cáo. Trong bối cảnh hiện nay, việc mở rộng hình thức tố cáo qua thư điện tử, fax, điện thoại là rất phức tạp, nhạy cảm và khó khả thi. Vì vậy, trước mắt cần tập trung giải quyết tốt đối với việc tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp.
Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái.
Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho hay, mặc dù không giải quyết đối với tố cáo qua thư điện tử, fax, điện thoại... theo quy trình giải quyết tố cáo, nhưng những hành vi vi phạm pháp luật được phản ánh qua thư điện tử, fax, điện thoại cần phải được các cơ quan nhà nước tiếp nhận, xử lý phục vụ yêu cầu công tác quản lý, công tác thanh tra, kiểm tra. Do vậy, Dự thảo Luật đã quy định chi tiết tại Điều 22. Bên cạnh đó, để đề cao trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan nhà nước, tránh việc xử lý tùy tiện, dự thảo cũng quy định người đứng đầu cơ quan quản lý phải tổ chức việc thanh tra, kiểm tra khi nhận được thông tin phản ánh về hành vi vi phạm pháp luật qua thư điện tử, fax, điện thoại.
Về đơn tố cáo nặc danh, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái nêu rõ: Dự thảo quy định không giải quyết tố cáo nặc danh, không rõ họ tên địa chỉ người tố cáo nhằm đề cao trách nhiệm của người tố cáo, cũng như hạn chế tình trạng tố cáo tràn lan, thiếu căn cứ; lợi dụng quyền tố cáo để bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người khác. Tuy nhiên, trong thực tiễn, có trường hợp do sợ bị trả thù, trù dập nên người tố cáo không nêu rõ họ tên, địa chỉ nhưng trong đơn tố cáo có nội dung rõ ràng, cụ thể, gửi kèm nhiều bằng chứng chứng minh các hành vi vi phạm như băng hình, ghi âm, tài liệu…và các cơ quan nhà nước không gặp khó khăn khi xác minh, kết luận.
Để không bị bỏ sót, bỏ lọt hành vi vi phạm pháp luật, Chính phủ cho rằng cần có quy định hợp lý về cơ chế và trách nhiệm trong việc tiếp nhận, xử lý thông tin về hành vi vi phạm được phản ánh qua tố cáo nặc danh phục vụ yêu cầu quản lý, công tác thanh tra, kiểm tra. Do vậy, Dự thảo đã quy định chi tiết về tiếp nhận, xử lý tố cáo nặc danh tại Điều 23.
Thẩm tra dự án Luật Tố cáo (sửa đổi), Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với nhiều nội dung trong dự thảo Luật và cho rằng, dự thảo Luật cơ bản đã cụ thể hóa được quy định mới của Hiến pháp về quyền con người, quyền cơ bản của công dân, góp phần thực hiện chủ trương của Đảng về nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tố cáo trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, đây là dự án Luật quan trọng, có tính chất phức tạp nên cần được nghiên cứu sâu thêm, có lý giải thuyết phục để có thể giải quyết một cách hợp lý các vấn đề vướng mắc của thực tiễn đang đặt ra; cần chú trọng việc thực hiện cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện quyền tố cáo. Những nội dung mới đã được chỉnh lý, hoàn thiện thêm một bước nhưng vẫn còn có ý kiến khác nhau cần phải được đánh giá, cân nhắc kỹ lưỡng, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội nước ta hiện nay, bảo đảm tính khả thi để sau khi Luật ban hành việc tổ chức thực hiện đạt kết quả tốt.
Về tố cáo mạo danh, nặc danh, Ủy ban Pháp luật tán thành quan điểm của Chính phủ về nguyên tắc không xem xét, giải quyết đối với tố cáo mạo danh, nặc danh vì không có cơ sở để xem xét, ràng buộc trách nhiệm của người tố cáo, tránh tình trạng lợi dụng việc tố cáo để vu khống, xâm phạm uy tín, danh dự, nhân phẩm của cơ quan, tổ chức, cá nhân bị tố cáo. Đồng thời, nhất trí với việc bổ sung quy định trong trường hợp tố cáo mạo danh, nặc danh nhưng có nội dung cụ thể, có kèm theo thông tin, tài liệu, bằng chứng rõ ràng (như các tài liệu, vật chứng, ảnh, đoạn băng ghi hình, ghi âm…) thì cơ quan, người có thẩm quyền phải xem xét, tổ chức việc xác minh, xử lý theo quy trình thanh tra, kiểm tra, quản lý cán bộ nhằm tránh bỏ lọt hành vi vi phạm pháp luật.
Xem xét “điểm dừng” trong tố cáo
Về “điểm dừng” trong giải quyết tố cáo, Ủy ban Pháp luật cho hay, nhiều ý kiến nhất trí với việc bổ sung quy định điểm dừng trong giải quyết tố cáo như dự thảo Luật (các điều 13, 20, 36) nhằm khắc phục tình trạng tố cáo đã được các cơ quan, người có thẩm quyền cao nhất theo quy định của pháp luật giải quyết nhưng người tố cáo vẫn tiếp tục tố cáo kéo dài. Do đó, trong Luật cần quy định rõ tố cáo đã được các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của Luật này giải quyết, đã có kết luận cuối cùng và có thể được công bố công khai trên cơ sở dữ liệu chung về khiếu nại, tố cáo thì sẽ không thụ lý xem xét nữa.
Một số ý kiến đề nghị không bổ sung nội dung này bởi nếu chỉ giới hạn việc giải quyết tố cáo ở hai cấp như dự thảo Luật thì dễ dẫn đến nguy cơ bỏ sót, bỏ lọt hành vi vi phạm (nhất là hiện nay việc tố cáo có nội dung vừa đúng, vừa sai chiếm tỷ lệ khá lớn, khoảng gần 28,3% số vụ tố cáo ); trong thực tế cũng có trường hợp việc giải quyết tố cáo không khách quan, có vi phạm pháp luật hoặc giải quyết tố cáo lần hai rồi mới phát hiện ra những bằng chứng mới khẳng định rõ ràng về hành vi vi phạm pháp luật của người bị tố cáo. Do đó, các cơ quan có thẩm quyền vẫn cần tiếp tục xem xét, giải quyết đối với những trường hợp kể trên.
Đại biểu Nguyễn Thanh Quang (Đoàn TP Đà Nẵng).
Thảo luận tại tổ, đại biểu Nguyễn Thanh Quang (Đoàn TP Đà Nẵng), về tiếp nhận xử lý đơn thư nặc danh, 59,35% tố cáo chính danh là sai sự thật, 28,3% là tố cáo có đúng, có sai, chỉ có 12,35% là tố cáo nặc danh. Tuy nhiên, theo đại biểu, chỉ tố cáo chính danh đã có phần việc "khổng lồ" rồi, do vậy, việc xử lý liệu có đủ cán bộ để giải quyết hay không?
Về xác minh nội dung tố cáo, đại biểu TP Đà Nẵng cho hay, điều 30 khoản 3 quy định, người xác minh nội dung tố cáo phải tiến hành các biện pháp cần thiết để thu thập thông tin, tài liệu, làm rõ nội dung tố cáo; thông tin, tài liệu thu thập phải được ghi chép thành văn bản, khi cần thiết thì lập thành biên bản, được lưu giữ trong hồ sơ vụ việc tố cáo. Tuy nhiên, theo đại biểu, dự thảo luật không quy định những biện pháp cần thiết là những biện pháp nào và cũng không giao cho Chính phủ quy định chi tiết, gây khó khăn trong việc xác minh nội dung tố cáo, có thể gây tùy tiện trong xác minh nội dung tố cáo.
THẢO NGUYỄN