Nhiều thách thức với công tác phòng, chống buôn lậu
Theo Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng (BĐBP), các đối tượng khai thác, buôn lậu, vận chuyển trái phép gỗ qua biên giới thường móc nối với người ở ngoại biên, tập kết gỗ gần biên giới với số lượng lớn, lợi dụng điều kiện tự nhiên về địa hình, thời tiết và sơ hở trong tuần tra, kiểm soát của các lực lượng chức năng để chuyển gỗ về Việt Nam. Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp trên địa bàn các tỉnh biên giới ở miền Trung - Tây Nguyên (từ Quảng Trị đến Lâm Đồng) lợi dụng hoạt động kinh doanh, chế biến lâm sản để buôn lậu. Hiện nay, có 60 doanh nghiệp được nhập khẩu gỗ từ Lào, Cam-pu-chia về Việt Nam, 16 doanh nghiệp được phép khai thác gỗ trong khu vực biên giới. BĐBP xác định, trong các doanh nghiệp này, có 56 đối tượng nghi vấn buôn lậu gỗ ở địa bàn biên giới thuộc 8 tỉnh miền Trung - Tây Nguyên. Ngoài ra, hiện đã xác định 38 đường mòn, lối mở mà các đối tượng có thể lợi dụng để lén lút vận chuyển gỗ qua biên giới vào Việt Nam. Bộ tư lệnh BĐBP cho biết, ước tính hiện có khoảng hơn 8.000m3 gỗ đang được tập kết phía ngoại biên.
Đồn Biên phòng Ia O (Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai) bắt giữ các phương tiện chở gỗ lậu trên vùng biên giới.
Khó khăn lớn nhất hiện nay để đấu tranh với những đối tượng buôn lậu lâm sản ở các tỉnh biên giới thuộc miền Trung - Tây Nguyên đó là khu vực biên giới rộng, địa hình hiểm trở, trong khi lực lượng chức năng còn mỏng. Như tỉnh Kon Tum, là địa phương có đường biên giới dài hơn 280km, tiếp giáp với cả Lào và Cam-pu-chia, khu vực biên giới nằm trên địa bàn 13 xã, chủ yếu là người dân tộc thiểu số sinh sống, điều kiện kinh tế còn rất eo hẹp. Đối với Gia Lai, tỉnh có diện tích tự nhiên lớn thứ hai cả nước, có 90km đường biên giới trên địa bàn tỉnh thuộc 7 xã. Khu vực này có 10.000 hộ với 42.000 nhân khẩu. “Gia Lai và Kon Tum rất vất vả trong việc phối hợp xử lý, đấu tranh với các đối tượng buôn lậu gỗ bởi khu vực biên giới rộng nhưng lực lượng chức năng mỏng. Các trang thiết bị phục vụ công tác này còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu. Trong khi đó, hoạt động của các đối tượng vi phạm tinh vi, xảo quyệt, manh động, sẵn sàng chống trả quyết liệt khi bị phát hiện, bắt giữ”, ông Nguyễn Đức Hoàng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai cho biết. Cũng theo ông Nguyễn Đức Hoàng, đời sống của bà con nhân dân vùng biên giới còn gặp nhiều khó khăn, do đó có tình trạng phá rừng lấy đất làm rẫy, thậm chí có người còn tiếp tay cho lâm tặc.
Trong công tác đấu tranh, phòng, chống buôn lậu lâm sản qua biên giới, BĐBP giữ vai trò là một trong những lực lượng nòng cốt. Trước những diễn biến phức tạp của tình hình buôn lậu, Bộ tư lệnh BĐBP đã xây dựng và triển khai Kế hoạch số 963/KH-BTL từ tháng 4-2016 để đấu tranh chống buôn lậu gỗ tại một số địa bàn trọng điểm ở miền Trung - Tây Nguyên và tỉnh Bình Phước. Thực hiện kế hoạch này, đến nay, các đơn vị BĐBP đã độc lập, chủ trì và phối hợp phát hiện, bắt giữ, xử lý 112 vụ với 98 đối tượng, tạm giữ tang vật hơn 2.100m3 gỗ cùng nhiều phương tiện ô tô, xe gắn máy, thuyền, máy cày, máy ủi... với trị giá hơn 18 tỷ đồng. Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ tư lệnh BĐBP, kết quả này chưa tương xứng với tình hình, chưa đánh đúng, đánh trúng đầu nậu, các đường dây buôn lậu, vận chuyển gỗ trái phép qua biên giới. Khi có vụ việc vi phạm xảy ra, công tác xử lý còn lúng túng, không nhạy bén, không kiểm soát được thông tin, làm cho tình hình trở nên phức tạp hơn. Bên cạnh đó, việc kiểm soát các lối mở, kho bãi tập kết, cơ sở kinh doanh, chế biến gỗ còn nhiều hạn chế, thiếu chặt chẽ nên không phát hiện, ngăn chặn được kịp thời các hoạt động vi phạm pháp luật của những cơ sở này.
Tăng cường phối hợp giữa các lực lượng chức năng
Để bảo vệ diện tích rừng tự nhiên, “lá phổi xanh” còn lại trên địa bàn, nhiều tỉnh ở miền Trung - Tây Nguyên đã xác định các biện pháp đồng bộ và kiên quyết xử lý những vụ phá rừng, đồng thời sớm thực hiện chủ trương đóng cửa rừng của Chính phủ. Tuy nhiên, thực tế tại một số địa phương, diện tích rừng tự nhiên vẫn tiếp tục suy giảm. Như tại Đắc Nông, ông Trần Xuân Hải, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh cho biết, tỷ lệ che phủ rừng của tỉnh hiện chỉ đạt 39%, thấp hơn mức trung bình cả nước, diện tích rừng tự nhiên không còn nhiều, trong khi hoạt động buôn lậu, vận chuyển, khai thác gỗ, phá rừng diễn ra kéo dài trong nhiều năm. Các địa phương ở những địa bàn trọng điểm miền Trung - Tây Nguyên đều xác định, thực hiện chủ trương đóng cửa rừng tự nhiên là giải pháp quan trọng, cấp thiết để ngăn chặn đà suy thoái của rừng. Tỉnh Kon Tum đã thực hiện đóng cửa rừng tự nhiên từ năm 2004, mục tiêu của tỉnh đến năm 2020 sẽ nâng độ che phủ rừng lên 63,75%. Để hiện thực hóa mục tiêu này, bên cạnh tăng cường thanh tra, phát hiện, xử lý nghiêm vi phạm về bảo vệ rừng tự nhiên, theo ông Nguyễn Văn Hòa, Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum, tỉnh đã rà soát lại các loại rừng trên địa bàn, gắn giao rừng, cho thuê rừng với giao, cho thuê đất lâm nghiệp, thu hút các nguồn lực xã hội bằng cách tạo điều kiện cho người dân tham gia trồng rừng sản xuất. Bên cạnh đó, các địa phương hiện đang tiến hành rà soát, kiểm tra các dự án ở khu vực biên giới, khu vực có rừng, kiên quyết thu hồi các dự án không hiệu quả, ảnh hưởng đến diện tích rừng.
Để ngăn chặn tình trạng buôn lậu lâm sản ở khu vực biên giới, cần có sự phối hợp hiệu quả giữa các lực lượng chức năng tham gia vào công tác này như BĐBP, kiểm lâm, công an, hải quan. Ông Đỗ Trọng Kim, Phó cục trưởng Cục Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), cho rằng: Mặc dù chi cục kiểm lâm và Bộ chỉ huy BĐBP các địa phương đều đã ký quy chế phối hợp nhưng thực tế, việc thực hiện quy chế chưa thường xuyên. Lực lượng kiểm lâm muốn vào khu vực biên giới phải đăng ký với BĐBP, khi phát hiện “lâm tặc”, nếu chậm trễ, tang vật đã bị tẩu tán. “Chúng tôi đề xuất cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, ví dụ lực lượng kiểm lâm hay lực lượng chức năng khác được cấp thẻ để ra vào khu vực biên giới, cùng phối hợp với BĐBP kịp thời phát hiện, xử lý vi phạm”, ông Đỗ Trọng Kim bày tỏ. Đại diện Cục Kiểm lâm cũng đề nghị bổ sung quy định về ngành nghề chế biến, kinh doanh lâm sản là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện để các địa phương rà soát, sắp xếp lại những cơ sở kinh doanh, chế biến, rút giấy phép kinh doanh nếu cơ sở đó thực hiện không nghiêm túc. Liên quan đến cơ chế phối hợp trong quản lý, bảo vệ rừng, một số địa phương đề nghị, ở khu vực biên giới có rừng tự nhiên, nên giao cho BĐBP làm chủ rừng thay cho ban quản lý để gắn trách nhiệm rõ ràng và thuận lợi trong tổ chức thực hiện.
Phát biểu tại hội nghị về công tác đấu tranh chống buôn lậu gỗ trên địa bàn biên giới được tổ chức gần đây tại tỉnh Gia Lai, Trung tướng Lê Chiêm, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, nhấn mạnh: Nếu để mất diện tích rừng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế-xã hội các tỉnh Tây Nguyên cũng như những địa phương khác, đồng thời còn ảnh hưởng đến cả công tác quân sự, quốc phòng. Trung tướng Lê Chiêm đề nghị lãnh đạo các địa phương tổ chức để lực lượng BĐBP, kiểm lâm, công an, hải quan kiểm điểm việc thực hiện quy chế phối hợp trong thời gian qua. Trong đó, xem xét nghiêm túc nếu có cán bộ nào vi phạm đề nghị xử lý nghiêm, sẵn sàng thay thế cán bộ nếu cảm thấy không đảm đương được trách nhiệm. Bộ tư lệnh BĐBP chủ động triển khai đến tất cả cán bộ, chiến sĩ, trước hết trong lãnh đạo bộ chỉ huy BĐBP các tỉnh để nghiêm túc thực hiện. Bên cạnh đó, lãnh đạo địa phương cùng với BĐBP, kiểm lâm kiểm tra, đánh giá lại diện tích rừng ở khu vực biên giới, ngăn chặn việc đưa gỗ, lâm sản trái phép từ Lào, Cam-pu-chia về Việt Nam. Các lực lượng chức năng phải tăng cường phối hợp chặt chẽ để hoàn thành nhiệm vụ Chính phủ giao trong bảo vệ, phát triển rừng.
Bài và ảnh: QUANG HỒI - MẠNH HƯNG