Toàn quốc kháng chiến - “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”

Tháng 11-1946, chúng ngang nhiên đưa lực lượng chiếm đóng Hải Phòng, Lạng Sơn. Tại Hà Nội, từ đầu tháng 12-1946, quân Pháp liên tục dùng đại bác, súng cối bắn phá vào nhiều khu phố tàn sát dân thường, chiếm một số trụ sở của Chính phủ cách mạng. Đặc biệt, ngày 18 và 19-12-1946, thực dân Pháp liên tiếp gửi tối hậu thư cho Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa với nội dung: Tước vũ khí tự vệ, đình chỉ mọi hoạt động chuẩn bị kháng chiến, để chúng giữ trật tự trong thành phố[1].

Trước âm mưu, hành động xâm lược của thực dân Pháp, trong hai ngày 18 và 19-12-1946, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp hội nghị tại Vạn Phúc (Hà Đông), quyết định phát động cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trên quy mô cả nước. Tiếp đó, đêm ngày 19-12-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến. Người chỉ rõ: “Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”[2]. Cùng thời gian, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng - Tổng chỉ huy ra Mật lệnh chiến đấu: “Toàn thể bộ đội Vệ quốc quân và dân quân tự vệ Trung-Nam-Bắc phải: Nhất tề đứng dậy/ Xông tới mặt trận/ Giết giặc cứu nước”[3].

Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 19-12-1946. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Chấp hành của Lời kêu gọi của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và mệnh lệnh Bộ Tổng chỉ huy, lực lượng vũ trang các tỉnh Bắc vĩ tuyến 16 có quân Pháp chiếm đóng đồng loạt nổ súng. Tại Thủ đô Hà Nội, 5 tiểu đoàn Vệ quốc quân (101, 77, 212, 145, 523), 1 đại đội pháo binh, 8 trung đội công an xung phong, một đại đội tự vệ chiến đấu, 28.500 dân quân tự vệ ngày đêm kiên cường bám trụ, giành giật với địch từng căn nhà, góc phố. Trong 60 ngày đêm, quân và dân Hà Nội đánh gần 200 trận, loại khỏi vòng chiến đấu gần 2.000 tên địch (đa số là lính Âu - Phi), phá hủy hơn 100 xe, bắn chìm 1 ca nô, bắn rơi và phá hủy 5 máy bay.

Phối hợp cùng với Hà Nội, tại Hải Dương, Trung đoàn 44 (Chiến khu 3) cùng tự vệ, du kích tiến công làm tê liệt một số đơn vị quân Pháp ở Trường Nữ học, cầu Phú Lương, Đường số 5; ngăn chặn quân tiếp viện của Pháp từ Hải Phòng lên Hà Nội. Ở Bắc Giang và Bắc Ninh, Trung đoàn Bắc - Bắc (Chiến khu 12) tiến công tiểu đoàn địch chiếm đóng thị xã Phủ Lạng Thương, sân bay Hạ Vĩ, trại bảo an binh (thành Bắc Ninh).

Ở Nam Định, Trung đoàn 34 (Chiến khu 2), cùng với gần 1.000 tự vệ thành, được nhân dân nội, ngoại thành và tỉnh Thái Bình chi viện tiến công địch. Một số trận đánh ác liệt diễn ra ở trại Ca-rô, khu nhà ga, nhà sĩ quan Pháp, nhà máy sợi, nhà máy dệt...

Tại Vinh, một đại đội của Trung đoàn 57 (Chiến khu 4) cùng một đại đội tự vệ thành bao vây, tiến công một trung đội Pháp tại Sở Canh nông, đề-pô ga và sân bay Nghi Lộc. Ở Huế, Trung đoàn Trần Cao Vân (Trung đoàn 101) phối hợp với một số đơn vị tiếp phòng quân, tự vệ và nhân dân địa phương tiêu diệt gần 200 tên địch. Tại Đà Nẵng, Trung đoàn 93 và Trung đoàn 96 cùng với các lực lượng tiêu diệt hàng trăm tên địch.

Như vậy, trải qua gần hai tháng liên tục chiến đấu, quân và dân ta chủ động bao vây, tiến công địch trong các thành phố giành thắng lợi, làm thất bại âm mưu đánh úp cơ quan đầu não ta tại Hà Nội, tiêu diệt lực lượng vũ trang của ta ở các thành phố lớn của thực dân Pháp. Cuộc chiến đấu anh dũng của quân và dân ta tại thủ đô Hà Nội và các thành phố đã cổ vũ tinh thần quyết chiến, quyết thắng của dân tộc Việt Nam, mở đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trên phạm vi cả nước.

Thiếu tá, ThS TRẦN QUỐC DŨNG (Viện Lịch sử quân sự)