Bởi, dù chỉ một lần nhưng sự nhếch nhác, xập xệ của cả một tòa nhà giữa trung tâm Thủ đô đã tạo cho tôi sự bất an. Còn bạn tôi thật thà: "Cậu lên một lần cho biết cái khó, cái khổ của cư dân chúng tôi, còn lần sau đến, cứ gọi điện thoại, tôi xuống, ta gặp nhau ngoài đường dù bụi bặm nhưng còn sướng gấp vạn lần lên nhà tôi".

Thôi khỏi bàn luận về cái chung cư gia đình bạn tôi ở hiện tại, bởi lai lịch của nó đã có từ hơn nửa thế kỷ nên việc lạc hậu, xuống cấp là điều khó tránh khỏi. Song tôi thắc mắc, những năm qua, đời sống nhân dân khấm khá bội phần, sao vẫn có những gia đình phải chịu cảnh này? Quanh Thủ đô, bao nhiêu tòa nhà cao vút mọc lên san sát, nhanh đến chóng mặt, sao có mỗi cái chung cư bé nhỏ vẫn cứ đứng im lìm giữa đô hội nhộn nhịp?

Bạn tôi cho rằng, nguyên nhân thì nhiều nhưng cái chính là xung đột lợi ích, là “mình chỉ vì mình” của một số cá nhân và một phần do lỗi chậm phản ứng để thay đổi những quyết sách phù hợp.

Được biết, thành phố Hà Nội hiện còn 1.579 chung cư cũ cần cải tạo, xây mới, trong đó có gần 1.000 chung cư nằm ở 4 quận hạn chế phát triển, xây nhà cao tầng (Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng). Song gần 10 năm qua, chỉ 14 chung cư được xây mới (dưới 10%)-một con số đáng buồn, dù thành phố đã giao cho 19 doanh nghiệp lập quy hoạch chi tiết 1/500. Về vấn đề này, chẳng cần giỏi toán học cũng có thể giải đáp: Xây chung cư mới ở giai đoạn hiện nay mà hạn chế chiều cao thì không thể có lãi và chẳng doanh nghiệp nào kinh doanh lại chấp nhận lỗ!

Thứ hai là, giao cho doanh nghiệp một bài toán quá khó. Đơn cử, phải thỏa thuận đền bù được với 100% hộ dân về các phương án liên quan đến quá trình xây dựng, cải tạo thì mới được làm. Vì thế mới có chuyện, dự án cải tạo chung cư cũ L1, L2 tại 93 Láng Hạ đã kéo dài 7 năm nhưng đến nay vẫn ỳ ạch. Cũng cần nói thêm, năm 2015, có 106/118 hộ gia đình đồng ý chấp nhận đền bù (cứ 1m2 sau cải tạo sẽ nhận lại 1,3m2), nhưng đến giữa tháng 11 vừa qua vẫn còn 1 gia đình chưa đồng thuận về phương án đền bù nên chủ đầu tư vẫn chưa thể nhận được mặt bằng. Từ thực tế trên, Hà Nội đã kiến nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu, sửa đổi những điều khoản nôm na là, chỉ cần hơn 70% chủ sở hữu thống nhất phá dỡ chung cư cũ, xây dựng chung cư mới thì dự án được thực thi; đồng thời bổ sung quy định chế tài phá dỡ đối với các chủ sở hữu còn lại không đồng ý.

Thiết nghĩ, những kiến nghị trên có thành hiện thực hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào sự sốt sắng nhập cuộc của các cơ quan chức năng, từ cơ quan tư pháp, hành pháp... và cả người dân. Song thiết nghĩ, trước khi có nghị định hay chế tài thì cần có những giải pháp cụ thể sao cho các dự án cải tạo chung cư cũ được triển khai, xây dựng, càng nhanh càng tốt.

Vấn đề đặt ra là một số ít hộ gia đình chỉ biết “mình vì mình” mà không hề nghĩ đến cộng đồng hàng trăm hộ gia đình khác. Bởi ai cũng biết, chất lượng cuộc sống của người dân trong chung cư cũ quá thấp. Đấy là chưa kể đến việc an toàn tính mạng của cư dân ở đây luôn đặt trong tình trạng báo động. Ấy vậy mà có hộ đòi hỏi đến mức 1m2 chung cư cũ phải được bồi thường đến 3m2 chung cư mới và lại còn đòi tới 30 triệu đồng/tháng thuê nhà ở trong lúc chờ đợi thời gian thực hiện dự án...

Hy vọng mọi người đang sống ở các chung cư cũ hãy nghĩ “mình vì mọi người”.

NAM THẮNG