Anh có hàng nghìn bài viết đã đăng trên các báo và tạp chí lớn, ghi dấu ấn hành trình làm báo tâm huyết, bền bỉ, tài hoa của Lê Mậu Lâm. Anh được đồng nghiệp và bạn đọc đánh giá cao, đặc biệt ở thể tài bút ký, chính luận. Anh đã từng hai lần đoạt giải báo chí Quốc gia cùng nhiều giải thưởng báo chí danh giá. Với những thành tích trong chuyên môn, sự sáng tạo, trách nhiệm của người cầm bút chuyên nghiệp, năm 2024 nhà báo, nhà văn Lê Mậu Lâm vinh dự được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhì.

 Nhà báo, nhà văn Lê Mậu Lâm.

Nhà văn Lê Mậu Lâm, gắn bó dài lâu với nghề báo, đồng thời có niềm đam mê với văn chương. Điều đáng ghi nhận, trân trọng nơi Lê Mậu Lâm là sự dấn thân, trải nghiệm cuộc sống phong phú. Anh bước vào nghề cầm bút khi còn khá trẻ, với sự tôi luyện có định hướng, anh thấu hiểu mối liên hệ của “giông bão, mùa vàng”. Dụng ý này - Lê Mậu Lâm lấy đó là tên cho tập sách văn học thứ 6 anh vừa cho ra mắt.

Tập sách hơn 250 trang, với những truyện ngắn, ký sự, chân dung, hồi ký, ghi chép được trình bày theo trình tự thời gian mà không theo chủ đề. Tuy nhiên, có thể thấy cuốn sách tập trung vào hai chủ đề chính đó là “đề tài chiến tranh cách mạng” và “những suy tư, góc nhìn về văn hóa và di sản”.

Xuất thân là sĩ quan chỉ huy, có gần 20 năm là phóng viên, biên tập viên của Báo Quân đội nhân dân, cho đến lúc mang quân hàm sĩ quan cao cấp, đây cũng chính là mảng đề tài Lê Mậu Lâm tâm huyết, theo đuổi. Từ các tác phẩm truyện ngắn, ký tiêu biểu như : “Theo cách mạng từ làng quê phù chẩn” với gần 100 trang ghi chép; “Nữ chiến sĩ xô viết Nghệ Tĩnh nguyễn Thị Năm”; “Cuộc vượt ngục Hỏa Lò 1945”; “Người Mẹ chân núi Tản”; “Người giữ tài liệu tuyệt tuyệt mật Đường Trường Sơn”; “Một nữ anh hùng nơi tuyến lửa”; “Tổ quốc nơi đại dương”… Cùng mang âm hưởng, chủ đề của những tập sách trước đây, Lê Mậu Lâm đã tìm hiểu trong vốn sử, thực tiễn cách mạng và chiến tranh, để tiếp cận những sự kiện, những nhân chứng, con người tiêu biểu trong từng giai đoạn cách mạng. Những nhân vật anh lựa chọn dù là nông dân, tiểu thương, hay trí thức theo cách mạng, là người cán bộ, chiến sĩ trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu, từ ngày cách mạng trong trứng nước đến những cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại đã dấn thân, chấp nhận gian khổ hy sinh vì đất nước, vì nhân dân.

Họ trưởng thành, khẳng định bản thân qua các thời kỳ phản ánh diện mạo của cách mạng, của chiến tranh nhiều đau thương mà hào hùng. Là nhà báo, nhà văn Lê Mậu Lâm có thế mạnh trong sử dụng ngôn ngữ, nhưng với mảng đề tài này, với những con người, câu chuyện được anh tiếp cận sống động mang tính sự kiện đại diện, anh thể hiện bằng ngôn ngữ dung dị, mộc mạc, chân thực. Qua đó anh góp phần bổ sung thêm tư liệu, cái nhìn về chiến tranh cách mạng, thuyết phục người đọc về tìm hiểu mảng đề tài này.

Nội dung tập sách cũng cho ta thấy rõ mảng đề tài thứ hai Lê Mậu Lâm tập trung, đó là “những suy tư, góc nhìn về văn hóa và di sản”. Đây cũng là mảng đề tài anh có thế mạnh, nhiều thành công. Anh cùng nhóm tác giả đạt giải thưởng báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp phát triển Văn hóa, Thể thao và Du lịch” lần thứ nhất 2023; lần thứ hai 2024. Lê Mậu Lâm cũng là chủ biên cuốn sách “Đường lối văn hóa của Đảng trong chấn hưng phát triển văn hóa Việt Nam” (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật 2022-715 trang) được sử dụng rộng rãi làm tài liệu nghiên cứu và giảng dạy.

Trong tập sách này, với các tác phẩm truyện và ký: “Di sản của Thày ”; “Người viết sử bằng kiến trúc”; “Cách bảo tồn di sản của ông đồ Kinh Bắc”; “Tiếng vọng Sêrêpok”; “Chữ tre phố cổ Hội An”; “Cồng chiêng M’Nông…”; “Huế, ký ức mùa Thu”, “Ngôi nhà mang âm hưởng thời đại”…

Với các tác phẩm đề tài nước ngoài như: “Cặp tình nhân ở Ý”; “Bản sắc văn hóa Nhật Bản”,  “Câu chuyện Thượng Hải”; “Ngôi nhà người Nhật”; “Từ nơi bắt đầu những con đường nước Pháp”. Các tác phẩm được anh viết từ những chuyến công tác nước ngoài cho thấy cách tiếp cận, tư duy, sự quan sát độc đáo và tài hoa của nhà văn Lê Mậu Lâm để xây dựng cốt truyện và nhân vật mang tính đại diện đầy tính sáng tạo. Các tác phẩm văn học của anh được thể hiện bằng văn phong đa dạng, giàu chất nhân văn, ngôn ngữ trong sáng, hàm súc, phản ánh tầm tư tưởng, trách nhiệm và vốn sống phong phú. Anh giàu trải nghiệm, hiểu sâu sắc về văn hóa không những ở Việt Nam, mà còn của nhiều quốc gia.

Đọc sách của nhà văn Lê Mậu Lâm, hiểu được tâm huyết của anh, với mong muốn mang đến cho độc giả những góc nhìn, suy tư về nhiều vấn đề của đời sống xã hội. Trong hiện thực đầy gian nan, phức tạp, kịch tính, nhưng sự dấn thân, lòng tin, niềm lạc quan và tình yêu thương con người luôn luôn có  trong từng tác phẩm văn học của nhà văn Lê Mậu Lâm.     

Tuy nhiên, qua tập sách “ Giông bão, mùa vàng”  cho thấy còn những tác phẩm Lê Mậu Lâm chưa phân định rõ ngôn ngữ văn học và báo chí. Có nhân vật gắn với sự kiện quý, anh chưa tiếp cận đủ để khắc họa ngang tầm. Còn tác phẩm anh đã mang tính khái quát cao sự kiện, nhưng hình mẫu nhân vật lại chưa đủ độ sắc nét, thuyết phục bạn đọc…

“Giông bão, mùa vàng” của nhà báo, nhà văn Lê Mậu Lâm là cuốn sách có giá trị, đáng đọc, đáng lưu lại ở tủ sách gia đình.

PGS, TS, nhà văn PHÙNG TRUNG TẬP

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.