QĐND - Cách đây nhiều thế kỷ, có một nhà thơ I-ran với tư tưởng tiến bộ về tôn trọng sự khác biệt giữa các nền văn hóa đã cho ra đời những tác phẩm mà tới nay vẫn mang giá trị thời sự, nhất là trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức to lớn với sự trỗi dậy của chủ nghĩa khủng bố, xung đột sắc tộc, tôn giáo...

Ông là Đại thi hào Saadi Shirazi (1203-1292), được mệnh danh là “thánh thi” của I-ran, người phát ngôn lớn cho nền văn hóa, văn học Ba Tư nói riêng và Hồi giáo nói chung, tác giả của những tác phẩm được coi là bức thông điệp về hòa bình, tình yêu thương, tình hữu nghị giữa con người với con người và giữa các dân tộc. Đại sứ quán I-ran phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam mới đây đã tổ chức cuộc Hội thảo về văn học Ba Tư và Đại thi hào Saadi với chủ đề “Vai trò của văn học Ba Tư và Đại thi hào Saadi trong mở rộng quan hệ ngoại giao văn hóa giữa I-ran và Việt Nam”.

Các đại biểu tham gia cuộc hội thảo.

Tham dự hội thảo có GS, TS Rê-da-mô-rát Xa-ra-ây (Rezamorad Sahraei), Phó giám đốc phụ trách giáo dục và nghiên cứu của Quỹ Saadi, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Allameh Tabataba’i của I-ran. Chia sẻ với phóng viên Báo Quân đội nhân dân bên lề hội thảo, GS, TS Rê-da-mô-rát Xa-ra-ây đã có những nhận định đáng chú ý về tình trạng bạo lực do xung đột văn hóa diễn ra thời gian gần đây giữa phương Tây với thế giới đạo Hồi liên quan tới các vụ báng bổ nhà tiên tri Mô-ha-mét của người Hồi giáo. Lấy dẫn chứng từ chính các tác phẩm giàu tính nhân văn của Đại thi hào Saadi, GS, TS Rê-da-mô-rát Xa-ra-ây cho rằng: “Một số người đã quên rằng chúng ta là con người theo đúng nghĩa “con người”, bởi nếu là con người chúng ta sẽ không khủng bố đồng loại, không xúc phạm một con người được tôn vinh bởi hơn 1 tỷ người Hồi giáo trên thế giới. Tác phẩm của Saadi có giá trị giáo dục chúng ta trở thành con người theo đúng nghĩa, biết yêu thương và tôn trọng nhau”.

Nhiều tác phẩm thơ của Đại thi hào Saadi được đánh giá là đầy tính nhân văn, thể hiện sự tương đồng giữa các nền văn hóa và niềm khao khát xóa bỏ mọi rào cản, hiểu lầm giữa các nền văn hóa và giữa các quốc gia. Không phải ngẫu nhiên Liên hợp quốc đã chọn một đoạn thơ được trích dẫn từ cuốn "Golestan" của Saadi để khắc trên cửa ra vào của tòa nhà Liên hợp quốc: “Con cháu của A-đam đều được tạo nên từ một con người/ Cùng một loại tinh túy chúng ta sinh ra từ đó/ Một khi có người phải chịu đau thương/ Những người khác sẽ đều cảm thấy sự đau đớn/ Nếu bạn thờ ơ với nỗi đau của đồng loại/ Thì không thể coi bạn là một Con người...”.

GS, TS Rê-da-mô-rát Xa-ra-ây cho biết, các giáo lý, những ý tưởng và những bài giảng của Saadi mang tính toàn cầu. Ông được UNESCO công nhận là một trong những Danh nhân văn hóa thế giới. Điều này có nghĩa là các giáo lý của ông mang tính toàn cầu. Các tư tưởng của Saadi mang tính minh triết và dựa trên nguyên tắc vị tha và tình hữu nghị. Những áng thơ của ông trong các tác phẩm mà điển hình là "Vườn quả" và "Vườn hồng" là minh chứng cho điều này.

Theo GS, TS Rê-da-mô-rát Xa-ra-ây, giữa văn hóa của người Hồi giáo với các nền văn hóa khác có nhiều điểm tương đồng hơn là sự khác biệt. “Thông qua việc giới thiệu văn học Ba Tư nói chung và các tác phẩm của Đại thi hào Saadi nói riêng, chúng tôi mong muốn thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nền văn hóa, thúc đẩy sự tương đồng và quan trọng là tôn trọng sự khác biệt thông qua đối thoại bằng ngôn ngữ chung là ngôn ngữ của văn chương”.

Tại cuộc hội thảo, PGS, TS Nguyễn Hữu Sơn thuộc Viện Văn học đã có những phát hiện thú vị về điểm tương đồng giữa cuộc đời và tác phẩm của Danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi của Việt Nam với bậc tiền bối Saadi, dù hai người không cùng một thế hệ. Đó là cả hai người cùng đề cao những giá trị nhân văn, cái đẹp và tình yêu thương giữa con người trong các tác phẩm của mình. PGS, TS Phạm Văn Đức, Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, làm quen với thơ của Đại thi hào Saadi của I-ran, giới nghiên cứu văn học đã bước đầu chỉ ra tính tương đồng với các tác giả cổ điển hàng đầu của Việt Nam như Hoàng đế-thiền sư-thi sĩ Trần Nhân Tông, nhà thơ-Danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi, nhà thơ triết lý thế sự Nguyễn Bỉnh Khiêm, Đại thi hào Nguyễn Du.

Đại sứ Cộng hòa Hồi giáo I-ran tại Việt Nam An-van-đi Bê-hi-nê (Alvandi Behineh) tại cuộc hội thảo đã nhấn mạnh nền tảng của văn học Ba Tư chính là tình yêu, đạo đức và giá trị giáo dục. Vì vậy, làm quen với ngôn ngữ Ba Tư, văn học Ba Tư chính là làm quen với một phần quan trọng của các tư tưởng thuần khiết về con người và Hồi giáo.

Đại sứ cho biết, để giúp nhân dân Việt Nam, những người yêu thơ ca nghệ thuật tìm hiểu về thi ca nghệ thuật Ba Tư, Đại sứ quán I-ran đã hợp tác với các đối tác Việt Nam cho ra mắt số chuyên san trên Tạp chí Nghiên cứu Văn học về Đại thi hào Saadi, Danh nhân văn hóa I-ran xuất sắc của mọi thời đại. Trong đó, tập hợp các bài nghiên cứu về Saadi của các giáo sư I-ran và nước ngoài cũng như các du học sinh Việt Nam từng học tập và nghiên cứu tại I-ran.

Trả lời phỏng vấn báo chí bên lề hội thảo, Đại sứ An-van-đi Bê-hi-nê đã cho rằng, hai dân tộc I-ran và Việt Nam đều có nền văn hóa giàu bản sắc và nền văn học lâu đời. Ngôn ngữ của văn học chính là ngôn ngữ của quần chúng, thông qua đó có thể kết nối và thúc đẩy giao lưu, hợp tác trên nhiều lĩnh vực giữa hai quốc gia. Đại sứ cho rằng, việc giới thiệu các nhà thơ, nhà văn lớn của I-ran đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển quan hệ văn hóa, tăng cường sự hiểu biết và giao lưu giữa hai dân tộc.

Bài và ảnh: MỸ HẠNH