QĐND - Một tin nóng về lĩnh vực khoa học công nghệ rất đáng suy nghĩ là mô hình thiết kế chú robot dẫn người qua đường miễn phí vừa được thử nghiệm thành công của nhóm sinh viên Đại học Duy Tân (Đà Nẵng). Thiết kế này nảy sinh khi một sinh viên thấy các bác xe ôm trong lúc rỗi rãi kiếm thêm bằng cách dắt du khách người nước ngoài qua đường!
Theo miêu tả thì đó là chú robot cao 1,9m, đội mũ bảo hiểm, tay phải cầm gậy có gắn hệ thống đèn, tay trái dẫn khách qua đường, trên miệng có còi hú để xin người tham gia giao thông nhường đường. Robot mang trang phục màu áo xanh tình nguyện, có gắn bộ nhớ với ngôn ngữ đã được lập trình sẵn. Người nào cần qua đường sẽ đến gần robot đặt sẵn nơi quy định, robot sẽ nói: “Tôi là robot dắt người qua đường. Mời bạn ấn nút khởi động”. Hoàn thành nhiệm vụ, robot sẽ nói lời tạm biệt với du khách rồi trở về vị trí cũ… Không chỉ thế, robot còn “kiêm nhiệm” thêm chức năng “tuyên truyền” khi có trường hợp vi phạm, như nói: “Có văn hóa giao thông là sống vì cộng đồng”, “Bạn hãy là tấm gương cho con về ý thức tham gia giao thông”...
Đây là một nghiên cứu khoa học ứng dụng của các bạn sinh viên rất đáng được khuyến khích, nêu gương. Các tác giả của nó cũng rất khiêm tốn khi không coi đây là một “sáng chế” mà chỉ gọi là “thiết kế” bởi sáng chế được công nhận phải là một giải pháp kỹ thuật mới so với trình độ kỹ thuật chung trên thế giới, có trình độ sáng tạo, có khả năng áp dụng trong đời sống. Sự kiện này được nhiều bạn trẻ trong giới học đường, nhất là trong lĩnh vực khoa học công nghệ ở Việt Nam lên tiếng ủng hộ, khuyến khích và tỏ ý khâm phục. Nhưng một số bạn sinh viên ở nước ngoài chưa sang Việt Nam thì tỏ ra ngạc nhiên (thể hiện trên mạng bằng tiếng Anh) vì cho rằng thiết kế này đơn giản và nghi ngờ tính mục đích: Để làm gì nhỉ?
Chúng ta thấy các ý kiến đều có lý, những người ủng hộ vì họ là người Việt, đang sống trên dải đất hình chữ S, còn những người nghi ngờ vì họ là người nước ngoài, không hiểu về văn hóa giao thông đặc biệt của Việt Nam. Là người Việt thì ai cũng biết là một bộ phận không nhỏ dân ta chưa có văn hóa giao thông. Cứ nhìn những người nước ngoài khi đã qua đường đúng luật (tức có đèn xanh hoặc đi đúng vào phần đường dành riêng) mà vẫn tỏ ra thiếu tự tin, vụng về, hoang mang, lo lắng, thì nếu ai là người Việt có lòng tự trọng sẽ không khỏi có cảm giác xấu hổ. Vì không có phương tiện giao thông nào nhường họ, đã thế lại còn hú còi gắt gỏng… Và đã có tai nạn đáng tiếc xảy ra... Hầu hết khách du lịch đến Việt Nam đều chung một suy nghĩ: Yêu quý người Việt, đất nước Việt nhưng rất sợ giao thông Việt. Chả thế mà một chàng sinh viên người Tây giỏi tiếng Việt đã viết hẳn một quyển sách có tên “Ngược chiều vun vút” có một chủ đề phê phán với ý tốt là mong muốn người Việt văn minh hơn trong giao thông!
Đúng là chúng ta chưa có thói quen tuân thủ luật lệ. Một người nước ngoài nhận xét giao thông ở Việt Nam trong tình trạng “hỗn loạn” có phần gay gắt, quá lời, nhưng hình như có phần sự thật. Người ta cố tình vượt đèn đỏ khi không thấy bóng cảnh sát là “chuyện thường ngày”, nếu đường đông thì xe máy sẽ trèo lên vỉa hè lấn lối đi của người đi bộ lại là chuyện "chấp nhận được". Rồi người ta lấn đường, đi sai làn đường, không chịu nhường đường, chẳng ai chịu thua ai dù nửa cái bánh xe… Có nhà văn hóa lý giải hiện trạng xấu xí này có nguyên nhân là do thứ tâm lý tiểu nông tùy tiện, ích kỷ đáng ghét đã ăn sâu vào tâm thức mỗi người. Nhưng có một sự thật là hầu hết những người vi phạm luật giao thông lại thuộc về giới trẻ. Thế thì tại sao không rũ bỏ được cái tâm lý tùy tiện ích kỷ kia? Nhìn sang nhiều nước láng giềng cũng có những nét tương đồng, sao văn hóa, ý thức giao thông của họ hiện nay hơn hẳn dân ta. Thì ra điều quyết định vẫn là vấn đề ý thức, giáo dục ý thức.
Cho nên rất đáng khen việc các bạn sinh viên thiết kế robot dẫn người qua đường, nhưng đó cũng chỉ là giải pháp tình thế trước mắt, còn lâu dài vẫn phải là sự “thiết kế” trong ý thức người tham gia giao thông theo tiêu chuẩn: Văn minh, lịch sự, đúng luật, biết nhường đường cho người đi bộ…!!!
NGUYỄN THANH