Tiếng nói của "con Lạc, cháu Hồng"

QĐND -  “Hoàng Sa trong lòng Tổ quốc” là bộ phim tài liệu của Điện ảnh Quân đội tiếp tục giành giải A-Giải thưởng Bộ Quốc phòng về văn học-nghệ thuật, báo chí đề tài LLVT, chiến tranh cách mạng 5 năm (2009-2014), sau khi đã giành nhiều giải thưởng trước đó như: Bông Sen Vàng (Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 17-2011); giải B-Giải Báo chí Quốc gia năm 2010 (không có giải A)... Bộ phim như là tiếng nói của "con Lạc, cháu Hồng", tưởng nhớ đến các thế hệ cha ông đã hy sinh vì độc lập, chủ quyền Tổ quốc.

Bộ phim mở đầu bằng những trăn trở của người dân huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi: Hoàng Sa-"Bãi cát vàng" chưa về với Tổ quốc. Ở đó là hình ảnh người vợ, người mẹ ngày, đêm ngồi bên những ngôi mộ gió, đốt lên những nén hương trong nước mắt nhạt nhòa, xa xăm nhìn ra biển, những ánh mắt ấy cứ chờ, cứ đợi… Nhưng rồi đáp lại sự chờ đợi mòn mỏi ấy chỉ là những con sóng vỗ bờ, trắng xóa… Những ngôi mộ gió được Đại tá, đạo diễn, NSƯT Lưu Quỳ-người trực tiếp thực hiện “Hoàng Sa trong lòng Tổ quốc” đánh giá là chi tiết đắt của bộ phim, những hình ảnh ấy vẫn còn ám ảnh trong tâm trí ông cho đến hôm nay. Đó là những ngôi mộ tượng trưng của nhiều thế hệ hùng binh Hoàng Sa vô danh, đã quên thân vì nghĩa cả…

Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa của người dân đảo Lý Sơn. Ảnh: Đông Hà.

“Hoàng Sa trong lòng Tổ quốc” được các nhà làm phim Điện ảnh Quân đội khởi quay đúng dịp Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa của nhân dân đảo Lý Sơn tháng 3-2010. Bộ phim dựa trên tư liệu những cuốn gia phả, câu ca của nhiều dòng họ ở đảo Lý Sơn ghi rõ các sự kiện, thời gian các đội thuyền binh ra Hoàng Sa bảo vệ chủ quyền; ngoài ra còn có những tư liệu đang lưu giữ ở Viện Hán Nôm, các bản chính sử triều Nguyễn và tham khảo ở bản đồ nước ngoài... Các nhân chứng là hậu duệ của những đội hùng binh năm xưa, nay đang sinh sống tại huyện Hoàng Sa, Đà Nẵng kể những câu chuyện của cha ông… là minh chứng chân thật, xúc động, khiến người xem thấu hiểu, cảm động.

Đạo diễn Lưu Quỳ làm bộ phim này hoàn toàn theo sự thúc giục của cảm xúc, với mục đích dùng ngôn ngữ điện ảnh để chứng minh Hoàng Sa là của Việt Nam. Góp nên thành công của bộ phim là sự cộng tác, giúp đỡ từ các thế hệ con, cháu của hai dòng họ lớn ở đảo Lý Sơn là dòng họ Võ và họ Đặng. Cảm động nhất trong những cảnh quay là những người con của dòng họ Đặng đưa minh chứng về các thế hệ cha ông của họ thay nhau ra Hoàng Sa làm nghĩa vụ bảo vệ chủ quyền. Cuốn gia phả được các thế hệ trong dòng tộc gìn giữ trong suốt 175 năm và coi như báu vật của dòng tộc. Ở trong cuốn gia phải ấy ghi những tháng, năm cụ thể, tên tuổi của người họ Đặng theo lệnh vua ra Hoàng Sa giữ đảo. Đến nay, cuốn gia phả ấy vẫn còn nguyên giá trị, được dòng họ Đặng cung cấp cho các cấp quản lý và các nhà nghiên cứu trong những cuộc sưu tầm, nghiên cứu về Hoàng Sa, về Lý Sơn nói riêng và biển, đảo Việt Nam nói chung.

Ngoài những cảnh quay về các dòng họ, những cảnh quay thực tế về lễ hội, đoàn làm phim còn phục dựng cảnh nghi lễ tiễn đưa trang nghiêm và cảm động của nhân dân đảo Lý Sơn ngày xưa, mỗi khi có thuyền vâng mệnh vua vượt biển ra Hoàng Sa làm nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền. Trong nghi lễ ấy, những nghĩa sĩ hùng binh được nhân dân tế sống, có thể hiểu như làm lễ truy điệu sống cho các chiến sĩ trước khi vào một trận đánh sinh tử…

Đạo diễn, NSND Lê Thi-thành viên Hội đồng giám khảo hạng mục điện ảnh của Giải thưởng Bộ Quốc phòng, cũng là thành viên Ban giám khảo hạng mục phim tài liệu LHP Việt Nam làn thứ 17 cho biết: Bộ phim hoàn toàn xứng đáng nhận những giải thưởng cao trong thời gian vừa qua.   “Hoàng Sa trong lòng Tổ quốc” đã đề cập kịp thời vấn đề cấp bách của đất nước. Từ khi sản xuất bộ phim năm 2010 đến nay, bộ phim vẫn mang hơi thở thời sự nóng hổi, đặc biệt đây còn là tác phẩm nghệ thuật ra đời đúng thời điểm, thu hút được sự quan tâm của đông đảo công chúng trong nước và quốc tế. Bộ phim đã cập nhật được tính tư liệu, tính chân thật, góp thêm tính xung kích trong thời cuộc của đất nước. Yếu tố nữa khiến “Hoàng Sa trong lòng Tổ quốc” thuyết phục hội đồng, ban giám khảo các giải thưởng là phim được làm theo thể loại tài liệu nhựa. Trong bối cảnh hiện nay, khi nhiều bộ phim tài liệu đã thực hiện quay theo công nghệ số, video có điều kiện để quay dàn trải, chưa phù hợp có thể cắt, dựng..., thì “Hoàng Sa trong lòng Tổ quốc” vẫn được các nhà làm phim quân đội thực hiện bằng phim nhựa, đòi hỏi cao tính chính xác, trung thực, chặt chẽ từ khâu kịch bản, nhân chứng, cảnh quay cho đến nội dung lời bình, biên tập…

Trong ngày nhận giải A-Giải thưởng Bộ Quốc phòng 5 năm (2009-2014), Đại tá, NSƯT Lưu Quỳ chia sẻ: Các nghệ sĩ của Điện ảnh Quân đội khi thực hiện bộ phim “Hoàng Sa trong lòng Tổ quốc” cùng những bộ phim tài liệu khác về đề tài LLVT, chiến tranh cách mạng, luôn muốn thể hiện tiếng nói của những người con Đất Việt tri ân tới các thế hệ cha ông đã hy sinh vì độc lập, tự do cho giang sơn gấm vóc.

“Làm phim về Hoàng Sa mà không đến được Hoàng Sa, đó là nỗi đau của những người làm phim chúng tôi, cũng là khoảng trống trong thẳm sâu tâm trí của bao người dân Việt Nam. Ở bộ phim còn ẩn chứa những hy vọng: Hoàng Sa sẽ trở về với Tổ quốc!”-đạo diễn Lưu Quỳ bày tỏ.

VƯƠNG HÀ