"Tấm gương soi" cho nghệ sĩ hướng đến giá trị chân - thiện - mỹ

Quy tắc ứng xử được dư luận, công chúng và đặc biệt là người hoạt động trong các lĩnh vực nghệ thuật quan tâm. Đây sẽ là "tấm gương soi" để người hoạt động nghệ thuật nhìn vào, hướng đến các giá trị chân-thiện-mỹ và ngăn chặn những điều không tốt, không nên xảy ra. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã lược ghi ý kiến của một số nghệ sĩ về Quy tắc ứng xử này.

“Barie” để nghệ sĩ tự soi mình

Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Thanh Ngoan, Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam: Việc ban hành Quy tắc ứng xử của Bộ VH,TT&DL rất kịp thời. Thời gian vừa qua, hoạt động nghệ thuật biểu diễn đã nảy sinh nhiều vấn đề bất cập; đặc biệt trong lối sống, hành vi ứng xử của một bộ phận nghệ sĩ, như: Ăn mặc lố lăng, diễn viên trẻ lấy danh là nghệ sĩ của nhà hát quốc gia để biểu diễn những tiết mục kém chất lượng, không đạt tiêu chuẩn...

NSND Thanh Ngoan.

Điều này đã làm ảnh hưởng tới hình ảnh của những người hoạt động nghệ thuật chân chính, chuyên nghiệp. Nội dung trong Quy tắc ứng xử giúp những người quản lý nghệ thuật chúng tôi có thêm căn cứ để khuyến cáo, nhắc nhở nghệ sĩ của mình khi có những biểu hiện lệch chuẩn, phát ngôn trên mạng xã hội. Bên cạnh đó, giúp cho các diễn viên trẻ mới vào nghề nhận thức được hành vi của mình và ngay cả với những nghệ sĩ có danh hiệu cũng sẽ càng phải thận trọng hơn khi soi chiếu vào để điều chỉnh cho phù hợp khi đang là người của công chúng.

Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) Đặng Thụy Mỹ Uyên, Giám đốc Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ 5B Võ Văn Tần: Xét ở khía cạnh đạo đức, xã hội, những quy tắc trong Quy tắc ứng xử không chỉ dành riêng cho nghệ sĩ mà còn đối với những người dân bình thường. Nghệ sĩ trước hết phải xác định mình là một công dân, vậy để trở thành một công dân tốt, họ phải được trang bị nền tảng giáo dục từ gia đình, nhà trường, xã hội.

NSƯT) Đặng Thụy Mỹ Uyên.

Khi công dân đó có vinh dự khoác lên mình danh xưng nghệ sĩ, họ càng phải nâng cao ý thức rằng, họ là người sáng tạo ra những sản phẩm nghệ thuật chân chính, hoặc là những người có kỹ năng đóng góp vào các sản phẩm nghệ thuật một cách chuyên nghiệp, lan tỏa tới các thế hệ công chúng. Vì lẽ đó, “bản án” lớn nhất với người nghệ sĩ chính là sự thanh lọc từ phía khán giả. Từ đó, người nghệ sĩ sẽ tự hiểu rõ trách nhiệm, vị trí và vai trò của mình để ứng xử sao cho phù hợp nhất. Quy tắc ứng xử rất cần thiết, nhưng nếu không có chế tài răn đe cụ thể sẽ khó lòng phát huy được mục đích đề ra. 

Diễn viên Việt Anh: Quy tắc ứng xử ban hành rất đúng thời điểm và cần thiết, nhưng nó mới chỉ giải quyết được một phần của vấn đề bởi quy tắc này rất dễ phổ biến ở các đơn vị nghệ thuật công lập, nhưng hiện nay, có rất nhiều cá nhân hoạt động nghệ thuật, giải trí trong các công ty đào tạo và tự thân họ cũng quản lý hoạt động biểu diễn của mình. Nhiều công ty có năng lực đào tạo và sản xuất chuyên nghiệp thì bảo đảm các nghệ sĩ xuất thân từ đó ra sẽ có cả tài năng lẫn đạo đức, nhưng cũng có không ít công ty đưa mục tiêu lợi nhuận lên trên hết, hướng lái người hoạt động nghệ thuật, giải trí theo kiểu ăn xổi, đánh bóng tên tuổi bằng những chiêu trò giật gân, câu khách...

Diễn viên Việt Anh.

Hy vọng Quy tắc ứng xử sẽ góp thêm một "barie" để ngăn chặn những lệch chuẩn của người hoạt động nghệ thuật. Nhưng quan trọng nhất chính là ý thức của mỗi người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật. Muốn lan tỏa giá trị nghệ thuật, được sự đón nhận nhiệt tình của công chúng thì những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật phải biết tiết chế hành vi ứng xử (phát ngôn, tác phong, lối sống, trang phục) của mình một cách đúng mực, phù hợp với các giá trị đạo đức xã hội.

Đưa bộ Quy tắc ứng xử vào thực tiễn

NSND Đỗ Quốc Hưng, Trưởng khoa Thanh nhạc (Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam): Các đơn vị quản lý Nhà nước về văn hóa có thể căn cứ trên khung quy tắc này để tuyên truyền, phổ biến rộng rãi nhất đến các đối tượng văn nghệ sĩ thuộc phạm vi quản lý. Đối với các nghệ sĩ tự do, Quy tắc ứng xử cũng là những khuyến cáo, nhắc nhở họ phải gìn giữ hình ảnh, lời nói và thể hiện trách nhiệm với cộng đồng, nếu không muốn bị cộng đồng quay lưng, thậm chí tẩy chay. Môi trường học tập và giảng dạy tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam luôn chú trọng, cập nhật những nội dung này. Bởi ngay từ trên ghế nhà trường, đạo đức nghề nghiệp đã là một môn học, một hành trang quan trọng mà các nghệ sĩ tương lai cần phải được trang bị cho con đường nghệ thuật của mình. 

NSND Đỗ Quốc Hưng.

Đại tá, NSƯT Nguyễn Thị Bích Hạnh, Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội: Đã là những người làm nghệ thuật và vinh dự được công chúng gọi là nghệ sĩ đều phải hiểu về vai trò, trách nhiệm của mình hằng ngày cống hiến cho sự nghiệp văn hóa nghệ thuật nước nhà, định hướng công chúng đến những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống. Quy tắc ứng xử ban hành thời điểm này rất có ý nghĩa, một mặt chấn chỉnh các hành vi thiếu chuẩn mực, sính danh hiệu, suy nghĩ lệch lạc... trong hoạt động nghệ thuật, mặt khác góp phần cổ vũ các nghệ sĩ đang hoạt động chuyên nghiệp, chân chính yên tâm cống hiến cũng như giữ vững niềm tin với công chúng.

Đại tá, NSƯT Nguyễn Thị Bích Hạnh.

Các nghệ sĩ được đào tạo và làm việc trong môi trường quân đội càng phải đề cao ý thức, trách nhiệm mà công chúng gửi gắm, tin yêu, xứng đáng với danh xưng nghệ sĩ-chiến sĩ. Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội đã triển khai tới các đoàn, đội nghiên cứu, đưa những nội dung của Quy tắc ứng xử vào tiêu chí đánh giá về đạo đức, lối sống, tác phong của cán bộ, nghệ sĩ, chiến sĩ để phân loại thi đua, bình xét cuối năm và tặng thưởng danh hiệu.

Ông Nguyễn Đình Thành, chuyên gia quản trị và truyền thông văn hóa: Điều quan trọng để Quy tắc ứng xử phát huy được chính là triển khai công tác giáo dục và truyền thông. Cần đưa bộ quy tắc vào giảng dạy trong các trường nghệ thuật, ở mọi cấp, để nghệ sĩ trước khi ra trường hiểu rằng đâu là đúng, đâu là sai. Nhiều khi họ làm sai vì chưa bao giờ được dạy đâu là làm đúng. Còn lại là nỗ lực của truyền thông và nhận định của xã hội. Khi xã hội có phản hồi và truyền thông lên tiếng, nghệ sĩ buộc phải thay đổi. Bên cạnh đó, nên kết hợp hai bộ quy tắc ứng xử do hai cơ quan là Bộ VH,TT&DL và Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành. Điều đó sẽ làm công chúng hiểu về khái niệm ứng xử phù hợp trên không gian mạng, từ đó có điều chỉnh phản ứng phù hợp với những người mắc sai lầm trên mạng xã hội.

Ông Nguyễn Đình Thành.

Ông Lê Minh Tuấn, Phó cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VH,TT&DL): Phạm vi áp dụng của Quy tắc ứng xử đối với tất cả những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, bao gồm cả hoạt động tự do và biên chế ở các đơn vị nghệ thuật khi tham gia hoạt động báo chí, truyền thông, mạng xã hội và các hoạt động cộng đồng khác. Quy tắc ứng xử không đưa ra các chế tài xử phạt nhưng sẽ là một “tiêu chí cứng” để các ban ngành và hội nghề nghiệp dựa vào đó để đưa ra các chế định hoặc quy tắc hoạt động nhằm xiết chặt lại văn hoá ứng xử đối với các hội viên là những người tham gia nghệ thuật.

Ông Lê Minh Tuấn.

Chính vì vậy, khi xây dựng Quy tắc ứng xử, chúng tôi xác định hướng đến “nhân cái đẹp, dẹp cái xấu”. Cục Nghệ thuật biểu diễn đang triển khai kế hoạch tuyên truyền, phổ biến rộng rãi tới các hội nghề nghiệp, địa phương, cơ quan, đơn vị nghệ thuật. Bên cạnh đó sẽ phối hợp với các đơn vị của Bộ Thông tin và Truyền thông tuyên truyền, vận dụng hai bộ quy tắc, trong đó đề cao nguyên tắc “Trách nhiệm, tôn trọng, lành mạnh, an toàn”, lấy giá trị chân-thiện-mỹ làm mục tiêu, động lực để lan tỏa tinh thần, sứ mệnh của nghệ sĩ.

VƯƠNG HÀ - THIÊN HUY (thực hiện)