Sức sống bảo vật quốc gia “Em Thúy”

Bộ sưu tập áo dài và khăn lụa Việt mang chủ đề “Khơi dậy tinh hoa, nối dài di sản” được nhà thiết kế người Thụy Sĩ gốc Việt Minh Phạm lấy cảm hứng từ 9 bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, vừa ra mắt đã mang đến một dấu ấn mới trong nghệ thuật thời trang và văn hóa Việt Nam. Trong đó, với tên gọi “Thiên thần”, bộ sưu tập thời trang lấy cảm hứng bảo vật quốc gia bức tranh “Em Thúy” của danh họa Trần Văn Cẩn hiện lên sức sống vĩnh cửu bởi sự kết hợp giữa tinh thần nghệ thuật từ các bảo vật và những sáng tạo đương đại.

Chia sẻ về việc đưa hình ảnh bảo vật quốc gia “Em Thúy” lên bộ sưu tập áo dài, nhà thiết kế Minh Phạm cho biết, để có thể chuyển hóa tinh thần của bảo vật thành những thiết kế đương đại trên nền lụa là một thách thức không nhỏ, đòi hỏi sự dày công trong tìm hiểu, quan sát. Mục tiêu mà nhóm thiết kế đặt ra là tạo nên sự gắn kết mạnh mẽ giữa nghệ thuật trong quá khứ và ngôn ngữ thị giác hiện đại.

Mẫu áo dài “Thiên thần” lấy cảm hứng từ bảo vật quốc gia “Em Thúy” của danh họa Trần Văn Cẩn.

Bức tranh “Em Thúy” của danh họa Trần Văn Cẩn đang được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Theo ông Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, nhiều năm qua, “Em Thúy” thu hút khá đông khách tham quan trong và ngoài nước tới bảo tàng để được chiêm ngưỡng, lắng nghe những câu chuyện về quá trình danh họa Trần Văn Cẩn sáng tác bức tranh, cũng như về hình ảnh trong sáng của nguyên mẫu trong tranh. Bức tranh sơn dầu “Em Thúy” (kích thước 60cm x 45cm) ra đời vào năm 1943, khi ấy, nhân vật trong tranh mới lên 8 tuổi, là cháu gái của danh họa. Tác phẩm lần đầu được giới thiệu tại triển lãm FARTA (Hội Nghệ thuật An Nam) ở Hà Nội năm 1943. Bức tranh sau đó giúp danh họa Trần Văn Cẩn đoạt giải nhất tại triển lãm của Hội Khai Trí Tiến Đức (AFIMA), cùng tác phẩm “Gội đầu”.

Năm 2003, nhạc sĩ người Anh Paul Zetter đã viết bản “Little Thuy's Minuet” (Điệu minuet cho em Thúy) sau khi ngắm nhìn bức tranh. Ông bị mê hoặc bởi “như nhìn thấy tuổi thơ của mình, thấy những xáo động nội tâm đến rơi nước mắt bởi sự mộc mạc, giản dị tuyệt đối của bức tranh”. Nhạc sĩ cũng chính là người đã giúp mời chuyên gia phục chế người Australia-bà Caroline Fry phục chế bức tranh này vào năm 2004, khi tác phẩm bị xuống cấp bởi tác động của thời gian, thời tiết.

Tranh mang phong cách riêng biệt của Trần Văn Cẩn, kế thừa tạo hình phương Tây, hòa quyện tinh thần phương Đông. Với chất liệu sơn dầu, tác phẩm tiêu biểu cho nghệ thuật tả thực, cũng như thể loại tranh chân dung Việt Nam giai đoạn đầu thế kỷ 20. Thông qua “Em Thúy”, tác phẩm góp phần phản ánh hình ảnh xã hội Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Tác phẩm được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2013, bởi là sáng tạo độc bản và được các nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa, mỹ thuật đánh giá cao.

Sinh thời, nhà giáo Nguyễn Minh Thúy, nhân vật “Em Thúy” trong tranh từng cho biết, bức tranh được danh họa Trần Văn Cẩn vẽ vào một ngày đầu thu, trong căn phòng của họa sĩ trên phố Hàng Cót. Thời điểm ấy, bà mặc chiếc áo lụa Hà Đông màu phớt hồng, ngồi trên ghế mây, hướng đôi mắt nhìn ra ngoài khung cửa sổ. Nơi ấy có cây bàng già. Gió thổi lá bàng dập dềnh như những cánh bướm. Thế giới trẻ thơ vốn giàu trí tưởng tượng, cảnh sắc đất trời vào thu qua ô cửa sổ lại càng làm cô bé Thúy thích thú và mơ mộng. Sau này do chiến tranh, gia đình đi sơ tán nên tác phẩm bị thất lạc. Năm 1964, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam mua lại tranh từ gia đình nhiếp ảnh gia Đỗ Huân.

“Việc đưa bảo vật quốc gia vào lụa là một sự kết hợp thú vị, mang đến những giá trị mới góp phần đưa di sản văn hóa đến gần hơn với công chúng. Đây cũng là mục tiêu mà Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đang hướng tới nhằm lan tỏa giá trị nghệ thuật Việt không chỉ đến với riêng công chúng Việt Nam mà cả bạn bè quốc tế”, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Nguyễn Anh Minh cho hay.

Bài và ảnh: THÚY VÂN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.

Cơ hội chiêm ngưỡng 17 Bảo vật quốc gia tại TP Hồ Chí Minh

Ngày 29-6, tại Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh (Quận 1, TP Hồ Chí Minh), Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh tổ chức Lễ công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận Bảo vật Quốc gia và khai mạc trưng bày chuyên đề “Bảo vật Quốc gia – Những kiệt tác di sản tại TP Hồ Chí Minh”.

Sức sống của Bảo vật Quốc gia trên lụa Việt

Bộ sưu tập thời trang lụa Việt đặc biệt mang tên “Khơi dậy tinh hoa, nối dài di sản” lấy cảm hứng từ 9 Bảo vật Quốc gia tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, được nhà thiết kế (NTK) Minh Phạm (người Thụy Sĩ gốc Việt) và nhà sáng tạo thương hiệu lụa DeSilk Văn Hằng giới thiệu tới công chúng, với mong muốn quảng bá giá trị của lụa và di sản văn hóa Việt ra thế giới.