Nghệ nhân Nguyễn Minh Tuấn tỉ mẩn làm đẹp từng họa tiết trên mặt trống đồng dâng Đại lễ

100 chiếc trống đồng sẽ tham gia như nhạc cụ đặc sắc tại Đại lễ kỉ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội trong màn nghệ thuật “Nổi trống Lạc Hồng - Hào khí Thăng Long”. Các nhạc cụ đặc biệt này sẽ được chính các nghệ nhân chế tác ra nó cùng 300 diễn viên biểu diễn.

Từ cuối năm 2008, ngay sau khi đúc thành công trống đồng và kiếm lệnh tặng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, có dịp ra thăm Hà Nội, các nghệ nhân đúc đồng thuộc Hội di sản và cổ vật Thanh Hóa đã được nhà nghiên cứu sử học Dương Trung Quốc-Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam gợi ý, Đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà Nội sắp tới, nếu có những âm thanh trầm hùng của trống đồng vang lên thì ý nghĩa vô cùng.

Khởi nguồn từ gợi ý đó,  gần nửa năm qua các hội viên của Hội di sản và cổ vật Thanh Hóa, do ông Hồ Quang Sơn-Chủ tịch Hội cùng các nghệ nhân Đặng Ích Hoàn, Lê Văn Bảy, Thiều Quang Tùng, Nguyễn Minh Tuấn... đã tập trung thời gian và tâm huyết để lập nên dự án trình UBND tỉnh Thanh Hóa, rồi tới Ban chỉ đạo Quốc gia 1000 năm Thăng Long-Hà Nội. Kết quả là đầu tháng 12-2009, lễ nhập linh cho trống, nổi lửa lò đúc trống mừng Đại lễ đã được tổ chức tại Đông Sơn, Thanh Hóa. Đến nay, gần 26 trống/tổng số 100 chiếc trống đã được đúc xong. Theo kế hoạch, 100 trống sẽ được trưng bày tại Văn Miếu trong 10 ngày vào dịp Quốc khánh 2-9.

Về xứ Thanh trong những ngày này, tới thăm xưởng đúc đồng của nghệ nhân Thiều Quang Tùng tại làng Kim Sơn (xã Đông Tiến, huyện Đông Sơn, Thanh Hóa) hay Trung tâm bảo tồn nghề đúc đồng, phục hồi văn hoá Việt của Nguyễn Minh Tuấn ở phường Đông Vệ, TP Thanh Hoá, sẽ cảm nhận rất rõ không khí hừng hực của các nghệ nhân cùng các thợ đúc đồng. Theo kế hoạch, nghệ nhân Thiều Quang Tùng và Nguyễn Minh Tuấn mỗi người sẽ đúc 50 chiếc trống. Mỗi chiếc trống đúc theo phương pháp thủ công nên từ làm khuôn, thiết kế họa tiết (mô phỏng theo 4 mẫu trống Ngọc Lũ, Hoàng Hạ, Sông Đà và Quảng Xương), đổ đồng... đến hoàn thiện một chiếc trống đồng mất khoảng từ 20 đến 25 ngày. Nghệ nhân trẻ Nguyễn Minh Tuấn (sinh năm 1975) cho biết, hai năm trở lại đây, Trung tâm đúc đồng của anh thu hút rất nhiều đơn đặt hàng làm trống cho các đơn vị, cá nhân, nhưng ngay khi được sự đồng ý của Ban chỉ đạo Quốc gia 1000 năm Thăng Long-Hà Nội về việc đúc 100 trống đồng, anh đã không dám nhận bất cứ một hợp đồng đúc trống nào để cùng 30 người thợ toàn tâm toàn ý cho việc đúc trống Đại lễ.

Đúc nên những chiếc trống đồng thôi chưa đủ, mà như lời của nghệ nhân Thiều Quang Tùng, tìm lại hồn cho trống mới là điều quan trọng, đó là những thanh âm mà từng được ghi vào sử sách: "Đồng cổ thanh trung bạch phát sinh" (Nghe tiếng trống đồng, tóc dần bạc đi) của sứ giả nhà Nguyên thuở nào. Bởi vậy 100 chiếc trống cho Đại lễ cũng sẽ được các nghệ nhân đúc dựa trên nguyên lí để trống đồng có thanh âm: Pha chế chất liệu, kết cấu kiểu dáng và kỹ thuật của thợ, để chỗ dày chỗ mỏng tạo thanh âm. Và màn hợp xướng 100 chiếc trống đồng có tên “Nổi trống Lạc Hồng-Hào khí Thăng Long” (dự kiến diễn ra trong dịp Đại lễ) sẽ do nhạc sĩ Nguyễn Cường đảm trách. “Dân ca của chúng ta trữ tình, rất hiếm bài khỏe khoắn. Tôi lên Tây Nguyên thấy cồng chiêng, về Thanh Hóa dự buổi đánh trống đồng mới thấy: Nó là đây- tinh thần Đại Việt”-nhạc sĩ Nguyễn Cường phát biểu trong buổi họp báo giới thiệu 100 trống đồng tại Hà Nội.

Sau khi trình diễn trong Đại lễ, 63/100 trống đồng sẽ được tặng cho các tỉnh, thành phố. Số còn lại BTC sẽ trao tặng cho những đơn vị tài trợ là những tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp, tổ chức cá nhân ủng hộ việc đúc trống (có cam kết từ trước). BTC cũng đúc riêng tặng UBND thành phố Hà Nội chiếc trống thứ 101, với hoa văn 1000 con rồng (một rồng mẹ ở giữa mặt trống và 999 rồng con xung quanh), mô phỏng theo mẫu trống Ngọc Lũ có đường kính 1m.

Bài và ảnh: CHÂU XUYÊN