Nằm trong chương trình liên kết, hợp tác với Công ty Cổ phần Công nghệ nông nghiệp hữu cơ Kim Hằng Lục Ngạn, trong lần xuất khẩu đầu tiên, 36 vạn quả bưởi Đoan Hùng ước tính 40 tấn được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap đã được xuất khẩu sang nước Cộng hòa Liên bang Nga. Đây là lần đầu tiên trái bưởi vùng đất Tổ Phú Thọ vươn ra thế giới.

Sự kiện quả bưởi Đoan Hùng xuất ngoại sang Nga đã ghi dấu ấn trong quá trình bảo tồn, gìn giữ và chăm sóc giống bưởi quý của huyện Đoan Hùng. Đồng thời, việc xuất khẩu quả bưởi đã tạo động lực lớn đối với người trồng bưởi, tạo cơ hội lớn trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương thời kỳ hội nhập.

Từ bao đời nay, bên dòng sông Lô hiền hòa, thơ mộng, người dân Đoan Hùng trồng, gìn giữ giống bưởi quý để nơi đây trở thành xứ sở quả ngọt không chỉ của đất Tổ Phú Thọ mà còn là đặc sản nổi tiếng của Việt Nam.

leftcenterrightdel
 Bưởi Đoan Hùng là giống bưởi quý được trồng từ hàng trăm năm nay ở vùng đất này.

Vào những ngày cuối năm, tuy tiết trời se lạnh nhưng không khí tấp nập thu hái bưởi ở các vùng bưởi Đoan Hùng không kém phần nhộn nhịp. Người dân Đoan Hùng sau bao ngày tháng chăm chút những gốc bưởi quý, nay đã đến mùa hái quả.

Từ xa xưa, giống bưởi Đại Minh (xã Đại Minh, huyện Yên Bình, Yên Bái) nổi tiếng là bưởi tiến vua từ thời đại Hùng Vương. Giống bưởi quý ấy là nơi bắt nguồn cho bưởi Đoan Hùng ngày nay. Khi mang về trồng trên đất Đoan Hùng, bưởi ưa thổ nhưỡng, khí hậu và sự dày công chăm sóc của người nông dân đã bén rễ, sinh trưởng và cho ra những trái bưởi ngọt lành.

Trải qua thời gian, người dân đôi bờ sông Lô dù cuộc sống có khó khăn, chiến tranh, thiên tai nhưng vẫn một lòng bền bỉ giữ gìn giống bưởi quý và ngày càng nhân rộng để trồng với diện tích lớn ở khắp các xã trong huyện.

Các vùng đất ở Đoan Hùng từ bao đời nay nổi tiếng về bưởi ngon như Chí Đám, Bằng Luân, Khả Lĩnh, Vân Đồn, Phương Trung, Quế Lâm, Phúc Lai… Trong đó, Chí Đám là xã được coi là địa phương lưu giữ những cây bưởi nổi tiếng thơm ngon.

Trong chiến dịch sông Lô năm 1947 diễn ra trên dọc tuyến sông Lô Đoan Hùng - Tuyên Quang, để cản và chặn đường tiến quân của thực dân Pháp, người dân Đoan Hùng ở đôi bờ đã dùng hàng ngàn trái bưởi trồng hai bên bãi bồi ven sông thả xuống dòng sông Lô theo từng hàng. Nhìn từ xa, tàu Pháp ngỡ những hàng quả bưởi trôi trên sông là những ngư lôi của quân ta nên chúng khiếp sợ và rút lui nhanh chóng.

Cây bưởi Đoan Hùng gắn bó sâu nặng với cuộc sống của người dân nơi đây. Để có được những trái bưởi vàng, người trồng bưởi đã dành cả tấm lòng, tâm sức của mình cho những mùa bưởi. Ngay từ khi bưởi trổ hoa thì việc chăm sóc bưởi đã vô cùng dày công và tỉ mỉ. Các công đoạn như thụ phấn cho bưởi, cắt tỉa những quả nhỏ, tưới nước, bón phân và diệt sâu bọ cho bưởi được người nông dân không quản một nắng hai sương.

Đến thời điểm thu hái, nếu không đúng mùa vụ, nếu để quá, những quả bưởi khi đã xuống nước trở nên khô và mất đi giá trị. Vì thế, vào độ giữa mùa thu, đầu đông, tiết trời se se lạnh là lúc người nông dân ở các xã của Đoan Hùng bắt đầu hái bưởi.

Bưởi hái xuống sau khi đã ngả vàng. Những trái bưởi tròn, căng mọng, vàng ươm được lựa chọn, phân loại kỹ lưỡng sau đó để xuống nền đất mát. Theo lời kể của những người trồng bưởi, quả bưởi Đoan Hùng có đặc tính sau khi hái có thể để được từ 5-6 tháng mà quả vẫn tươi bình thường, vỏ càng mỏng đi.

leftcenterrightdel
Thương hiệu bưởi Đoan Hùng như được chắp cánh để hương thơm và ngọt lành của trái bưởi Đoan Hùng sẽ vươn xa ra thị trường thế giới. 

Theo kinh nghiệm khi thưởng thức bưởi Đoan Hùng, quả bưởi được hái xuống, để một thời gian cho héo vỏ, lúc đó bưởi xuống nước ăn sẽ rất ngọt. Điều đặc biệt là quả bưởi Đoan Hùng có kích cỡ nhỏ, bề ngoài nhẵn, vàng ươm, có vị thơm tự nhiên, vỏ mỏng, róc múi, tôm bưởi căng mọng, ăn ngọt và thanh mát.

Với diện tích gần 2.600 ha cây bưởi, sản lượng ước đạt 24.000 tấn, cây bưởi Đoan Hùng được đầu tư trồng theo mô hình liên kết sản xuất, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm. Đặc biệt, để trái bưởi Đoan Hùng được xuất ngoại, nhiều diện tích được trồng theo mô hình VietGap để bảo đảm các tiêu chuẩn mà thị trường nước ngoài tiếp nhận.

Quả bưởi Đoan Hùng là đặc sản không chỉ của vùng đất Tổ Phú Thọ mà thương hiệu của nó vang xa cả nước. Những quả bưởi vàng ngọt đã được đưa đến các thị trường gần xa và trở thành một thức quà quý.

Lần đầu xuất ngoại quả bưởi, người nông dân trồng bưởi Đoan Hùng có thêm cơ hội để phát triển kinh tế và dành tâm huyết cho những cây bưởi. Cây bưởi trở thành cây làm giàu cho các hộ gia đình và địa phương. Thương hiệu bưởi Đoan Hùng như được chắp cánh để hương thơm và ngọt lành của trái bưởi Đoan Hùng sẽ vươn xa ra thị trường thế giới.

NGUYỄN THẾ LƯỢNG