QĐND Online - Ở khu tập thể quân đội Mai Dịch, có một ông già hầu như ngày nào cũng ra cửa hàng vi tính đánh máy, phô tô… các vở kịch. Có vở sáng tác cách đây hơn nửa thế kỷ, có vở ông đang viết. Hàng chục vở kịch của ông đã được công diễn, có tác phẩm gây được tiếng vang lớn trong công chúng. Ông ấy chính là nhà viết kịch quân đội Vũ Dũng Minh.

Lúc còn là cậu bế 15 – 16 tuổi, Vũ Dũng Minh đã tham gia tích cực trong đội tuyên truyền văn nghệ thanh niên địa phương. Những vở kịch nói của ông sáng tác hồi ấy đã kịp thời động viên phong trào đánh Pháp, đuổi Nhật. Vở kịch đầu tiên của ông hồi ấy có cái tên như một câu hát chèo “Thế nào em vẫn chờ”. Thời ấy giấy bút cực hiếm, ông sáng tác đến đâu đọc cho diễn viên học thuộc sau đó ráp lại. Vở kịch nói về những thanh niên vùng Liễu Đôi quê ông lên đường tòng quân giết giặc, ở hậu phương những người con gái yêu thương đợi chờ và hy vọng. Vở kịch diễn một thời gian khá dài, được nhân dân trong vùng tán thưởng.

Năm 1946, Vũ Dũng Minh vào bộ đội, rồi được đào tạo trở thành chiến sỹ quân y phục vụ tại đội điều trị Đại đoàn 308. Lúc này, "máu" văn nghệ trong ông lại trỗi dậy. Ông sáng tác tại mặt trận các vở kịch ngắn để động viên bộ đội giết giặc lập công, tuyên truyền giữ gìn sức khoẻ và phẩm chất của chiến sỹ quân y với đồng đội, nhân dân. Đáng chú ý trong sáng tác thời gian này có kịch vui "Đường Minh Hoàng du nguyệt điện". Vở kịch đã được các diễn viên không chuyên của bệnh xá Đại đoàn 308 biểu diễn được bộ đội và nhân dân Tây Bắc yêu mến, truyền tụng.

Từ thực tiễn của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, cảm xúc trước những tấm gương chiến đấu của đồng chí, đồng đội, nhân dân đã thôi thúc Vũ Dũng Minh cấm bút. Năm 1970, từ Bệnh viện quân y 354, Vũ Dũng Minh hành quân vào chiến trường miền Nam. Sau chuyến đi ấy, khi trở ra Bắc, ông đã viết "Đôi mắt". Có thể nói, "Đôi mắt" là bước tiến dài trên con đường sáng tạo nghệ thuật của ông. Vở kịch gồm 2 hồi, 4 cảnh nói về cuộc chiến đấu của bộ đội ta ở chiến trường miền Nam "Đôi mắt" đã gây được tiếng vang, 21 đoàn nghệ thuật gồm kịch nói, ca kịch, chèo, cải lương trong toàn quốc đã dàn dựng, biểu diễn nhiều năm với ngàn hàng buổi. Vũ Dũng Minh la người mải mê cày xới, sáng tạo. Sau "Đôi mắt", các vở: "Nhật ký người mẹ", "Anh là mặt trời của em", "Người cùng làng", "Tiếng hát cuộc đời", "Người đàn bà quỳ", "Trái tim người lính"… lần lượt ra đời là sự tiếp nối mạch nguồn sáng tạo khá xuất sắc. Ông lại là người kỹ tính, chắc chắn, chỉ viết khi cảm xúc đã thật sự đằm chín. Vở kịch "Người cùng làng" được ông viết từ năm 1976 đến nay tròn 30 năm mà vẫn chưa làm ông ưng ý. "Người cùng làng" nói về lớp thanh niên lên đường tham gia đánh giặc giải phóng quê hương trong suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Cuộc hành trình dài dằng dặc 30 năm với bao hy sinh gian khổ đến ngày 30-4-1975 mới kết thúc thắng lợi. Lúc ấy họ mới nhận ra rằng, những đồng chí, đồng đội của mình từng sống chết có nhau đều là đồng hương, là "Người cùng làng". Mới đây, ông lại viết "Ước mơ còn đó". Câu chuyện xoay quanh người nhạc sỹ Quân đội có tên là Ngọc Lương. Từ nhạc công chơi nhạc trong tiệm nhảy, chàng thanh niên đã đi theo tiếng gọi của "Sơn hà nguy biến", tham gia chiến đấu trong trung đoàn Thủ đô 60 ngày đêm. Chính cuộc chiến đấu thần thánh của dân tộc đã thôi thúc người nhạc sỹ sáng tác những ca khúc nổi tiếng. Ước mơ lúc ấy của người chiến sỹ là đánh đuổi thực dân Pháp, giành lại độc lập tự do cho dân tộc. Vở kịch được đẩy tới một tư tưởng cao hơn đó chính là sau khi giành được độc lập dân tộc, cả nước đi lên CNXH, thực hiện "Dân giàu nước mạnh" thì ước mơ về một xã hội "Công bằng, dân chủ, văn minh" vẫn còn là mục tiêu phải phấn đấu. Kịch của Vũ Dũng Minh giàu tính nhân văn, đề cao "Chân thiện, mỹ", truy diệt cái ác, cái bất công, sự giả tạo. Từ "Đôi mắt", "Nhật kỹ người mẹ", "Anh là mặt trời của em", đến các vở kịch sau này của ông đều đề cao vẻ đẹp niềm tin son sắt của nhân dân với Đảng, Bác Hồ.

Nhà viết kịch quân đội Vũ Dũng Minh tuy tuổi đã cao nhưng vẫn còn bao dự định. Đầu năm 2008, Tuyển tập kịch Vũ Dũng Minh được Nhà xuất bản Sân khấu ấn hành. Tuyển tập gồm 5 vở kịch: Đôi mắt, Nhật ký người mẹ, U não, Anh là mặt trời của em và ước mơ còn đó. Ông cũng đang khẩn trương để xuất bản tập 2, tập 3... Tuyển tập kịch Vũ Dũng Minh Ông đang viết vở kịch về đề tài 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Đọc tác phẩm của ông, nghe ông nói, tôi càng cảm phục nhân cách sống, năng lực sáng tạo nghệ thuật của nhà viết kịch quân đội Vũ Dũng Minh.

Bài, ảnh: Nguyễn Đình Phượng