Di tích 300 năm vẫn không danh hiệu

Đình Lương Xá, xã Liên Bạt, huyện Ứng Hòa (TP Hà Nội) hơn 300 năm tuổi đã bị phá bỏ hoàn toàn để xây dựng một ngôi đình mới bằng bê tông. Theo ghi nhận của phóng viên Báo Quân đội nhân dân tại hiện trường, ngôi đình cũ bị phá dỡ chỉ còn lại các cấu kiện xà, cột… vứt bỏ ngổn ngang trong sân nhà văn hóa thôn và cạnh hồ phía trước khu di tích đình-chùa Lương Xá, trong số đó có cả những đầu xà được chạm trổ rồng, phượng tinh xảo.

 Ngôi đình bằng bê tông cốt thép đang được thi công.

Trên nền của ngôi đình cũ, hình hài của một mái đình mới bằng bê tông, cốt thép đang được xây dựng, hiện trường ngổn ngang bê tông, thép, xi, cát… Ngày 31-7, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội có công văn hỏa tốc gửi Phòng Văn hóa-Thông tin huyện Ứng Hòa, trong đó có nội dung yêu cầu tạm đình chỉ thi công. Qua tìm hiểu ban đầu, đình làng được người dân trong thôn thống nhất xây mới trên cơ sở quyên góp tiền và vận động một số "mạnh thường quân", có cá nhân ủng hộ hàng tỷ đồng.

Điều đáng nói là khi có quyết định tạm dừng thi công đình Lương Xá, một số người dân trên địa bàn đều né tránh tiếp xúc với phóng viên và tỏ ra khá bức xúc khi biết thông tin công trình bị tạm đình chỉ xây dựng. Hầu hết người dân đều bày tỏ quan điểm ủng hộ việc thi công ngôi đình mà không hề biết việc dỡ bỏ xây mới là vi phạm Luật Di sản văn hóa khi đình Lương Xá đã nằm trong danh mục kiểm kê di tích của TP Hà Nội. Theo lý giải của ông Phạm Tự Khải, Trưởng thôn Lương Xá, do đình làng đã xuống cấp, nhân dân nhiều lần tu sửa, tuy nhiên đến năm 2017 thì đình làng bị xuống cấp nghiêm trọng, qua thống nhất ý kiến của người dân, đình làng được phá dỡ và tiến hành xây mới.

Dấu vết của ngôi đình Lương Xá 300 tuổi chỉ còn lại những kèo cột nằm ngổn ngang trong khu di tích.

Để không có thêm di tích bị "bức tử"

Đình làng Lương Xá được triển khai xây mới gần nửa năm, nhưng các cơ quan chức năng tại địa phương gần như không hề có những biện pháp can thiệp. Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Lương Ngọc Hoàng, Phó trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Ứng Hòa, cho biết: “Tháng 12-2017, xã Liên Bạt có công văn gửi UBND huyện Ứng Hòa xin được tu bổ, tôn tạo đình Lương Xá đang bị xuống cấp. Chúng tôi xuống kiểm tra và có văn bản phúc đáp yêu cầu địa phương lập hồ sơ báo cáo để xin ý kiến Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội về chủ trương tu bổ. Tuy nhiên, UBND xã Liên Bạt không có báo cáo mà thôn thì lại tự ý cho phá dỡ và xây mới ngôi đình này. Địa phương nhận trách nhiệm đã sai và chúng tôi sẽ tuân thủ các chỉ đạo của cấp trên, có các hướng xử lý kịp thời. Trước mắt, chúng tôi chỉ đạo địa phương niêm phong các hiện vật được tháo dỡ từ ngôi đình cũ và tạm đình chỉ hoạt động xây dựng".

Nhà nghiên cứu Nguyễn Hoài Nam, Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho biết, ngôi đình này được xây dựng vào cuối thế kỷ 17. Với hệ thống xà, cột được chạm trổ rồng, phượng tinh xảo và giá trị lịch sử, văn hóa thì đình Lương Xá xứng đáng được xếp hạng di tích cấp quốc gia. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, khi ngôi đình 300 năm tuổi bị phá dỡ hoàn toàn thì chỉ có một "danh hiệu" duy nhất được người dân tự khắc lên tấm bia đá trước cổng đình là “di sản của làng”. Có lẽ vì thế mà di tích chưa được chính quyền địa phương quan tâm rốt ráo khi người dân đề nghị cho tu bổ. Địa phương cũng chưa làm tốt việc tuyên truyền để người dân hiểu được giá trị của di tích. Đó là nguyên nhân sâu xa dẫn đến việc người dân tự ý thống nhất phá dỡ công trình quý này.

Dù đình Lương Xá đã có tuổi đời 300 năm, song di tích này cũng mới nằm trong danh sách kiểm kê di tích của TP Hà Nội từ năm 2016. Trong khi đó cũng là ngôi đình làng có kiến trúc và niên đại như nhau, nhưng đình Hoàng Xá, thị trấn Vân Đình, huyện Ứng Hòa (chỉ cách đó khoảng 1km) đã được xếp hạng là di tích quốc gia từ năm 1962. Trao đổi với phóng viên về việc tại sao một di sản có giá trị như vậy lại chưa được xếp hạng, ông Lương Ngọc Hoàng cho rằng: “Do địa phương chưa đề nghị?”. Song khi được hỏi quy trình, thủ tục để đề nghị xếp hạng một di tích do Phòng Văn hóa, Thông tin triển khai xuống, hay địa phương chủ động đề nghị lên thì ông Hoàng cho biết, theo quy trình là triển khai từ trên xuống và nhận trách nhiệm chưa sâu sát dẫn đến sai phạm đáng tiếc ở đình Lương Xá.

Như vậy, sau vụ việc xóa sổ đình Lương Xá, đã có câu hỏi lớn về trách nhiệm của các cơ quan chức năng huyện Ứng Hòa và ngành văn hóa trong việc quản lý di tích. Trước sự việc này, dư luận đòi hỏi cần phải làm tốt hơn nữa công tác kiểm kê, bảo tồn di sản văn hóa. Chỉ có như vậy mới hy vọng không có thêm những di tích bị "bức tử".

Bài và ảnh: MINH ANH - HÀ KHÁNH