Không biết tự bao giờ, người Việt ta có câu nói cửa miệng “Tết nhất” và “Tết là nhất”. Tại sao lại gọi là “Tết nhất” và “Tết là nhất”?

Không có thời điểm nào trong năm lại tưng bừng, náo nhiệt, tấp nập như những ngày Tết. Chuẩn bị Tết, nhà nhà đi mua sắm, người người đi chợ Tết. Thời hiện đại, dẫu cho phương thức mua bán qua internet đã mang lại nhiều tiện ích cho con người, song rất ít ai bỏ qua thú vui đi chợ Tết. Bởi ra chợ Tết, ở đó mỗi trái tim Việt mới cảm nhận được không khí Tết tươi vui, đậm đà hồn dân tộc. Vào dịp Tết, dù là già trẻ gái trai, ai cũng mang trong mình một tâm lý hứng khởi, hưng phấn trong những ngày Tết. Trên khắp các đường làng ngõ phố, đi đâu ta cũng bắt gặp những gương mặt tươi tắn, những nụ cười rạng rỡ, những ánh nhìn ngời ngời, sáng láng. Râm ran chuyện trò, hồ hởi tay bắt mặt mừng, cả không gian đất trời như muốn tung tăng, nhảy múa hân hoan cùng lòng người náo nức! Tết là vui vẻ nhất.

leftcenterrightdel
    Chiến sĩ Trung đoàn 98, Sư đoàn 316 (Quân khu 2) làm đẹp cảnh quan đơn vị trong dịp Tết.Ảnh: ĐÌNH PHÒNG 

Với mỗi người, ai cũng có chung một tâm trạng đón chờ, mong ngóng Tết. Trẻ con hoan hỉ mong đợi Tết để được vui chơi thỏa thích, được hớn hở khoe quần áo mới với bạn bè, được đón nhận những món quà lì xì đáng yêu của người lớn. Người già chờ Tết về để được quây quần, sum vầy bên con cháu, được thư thái tâm hồn trong tình cảm nâng niu, trân trọng của lớp người kế tiếp. Trai thanh gái lịch náo nức đón đợi Tết để được trao duyên, tình tứ trong những chuyến du xuân dường như bất tận. Tết là háo hức nhất.

Nói đến Tết là chúng ta liên tưởng ngay đến những cuộc đoàn viên, sum họp. “Chim có tổ, cây có cội, nước có nguồn, người có tông”. Đấy là lẽ sống mà cũng là triết lý ngàn đời nay của người Việt. Dẫu đi làm ăn, phiêu dạt nơi đâu, ngày Tết người Việt ta bao giờ cũng hướng về, cũng trở về với gia đình để được sống trong sự chở che, đùm bọc của những người thân yêu, để được bày tỏ, sẻ chia bao nỗi buồn vui, thăng trầm sau một năm làm việc bận rộn, vất vả. Tết là đầm ấm nhất.

“No ba ngày Tết, ấm ba tháng hè”. Thời xa xưa lam lũ, tảo tần, quanh năm tất bật với nghề nông tang, dẫu có lúc đói quay đói quắt, nhưng đã là Tết thì như ông thầy bói nào đó đã “chiêm tinh” rất thật rằng: “Số cô chẳng giàu thì nghèo/ Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà”. Nghĩa là, đã Tết thì không thể đói, mà dứt khoát, dù ít hay nhiều, nhất thiết phải có “thịt mỡ, dưa hành, bánh chưng xanh” để cúng tổ tiên, ông bà. Thời nay, cuộc sống khá giả chưa hẳn về hết mọi người mọi nhà, nhưng ai đó dẫu có phải chắt chiu, tằn tiện quanh năm thì Tết đến cũng mở lòng, mở dạ để lo cho gia đình được hưởng mấy ngày Tết đầy đủ hơn. Tết là sung túc nhất.

Tết là một không khí đặc biệt. Bước chân vào mỗi ngôi nhà Việt, ngước nhìn lên bàn thờ tổ tiên trong mỗi gia đình, không khí đặc biệt ấy thể hiện sâu sắc từ sự trưng bày, sắp xếp mâm ngũ quả, từ cách bài trí trang trọng ở nơi tôn thờ linh thiêng, từ cung cách chiêm bái, thờ cúng thành kính của gia chủ và từ không gian thấm đẫm ý thức tâm linh đã tự ươm mầm, nảy nở, lan tỏa trong mỗi ý thức con dân đất Việt. Trong giây phút giao hòa của đất trời giữa đêm giao thừa, cảm giác như tất cả hồn sông, khí núi, lòng người cùng tụ về và xoắn xuýt vào nhau cho tâm hồn cuộc đời trở nên thanh cao, lắng đọng hơn bao giờ hết. Tết là thiêng liêng nhất.

Tết là một vòng tuần hoàn, qua đi rồi trở lại như bốn mùa xuân, hạ, thu đông. Nhưng chỉ có Tết mới dịu dàng đưa người ta trở lại ký ức tuổi thơ, trở về những ngày xưa yêu dấu của mình. Tết như một dây neo gắn kết đời người với nguồn cội, tổ tiên, nâng niu mảnh đất chôn nhau cắt rốn đã từng nuôi dưỡng ta một thời gian khó và làm sống lại bao kỷ niệm đã ăn sâu vào tâm thức cuộc đời. Thế nên rất chí tình chí nghĩa khi ai đó nói rằng, không có Tết, con người dễ bị cuộc sống xô bồ của thời hiện đại cuốn phăng đi tâm hồn thánh thiện của một thời quá khứ. Tết là hoài niệm đáng yêu nhất.

Ngày Tết, người ta chỉ nói những điều tốt đẹp nhất và cầu mong cho nhau những điều an lành, may mắn, hạnh phúc, toại nguyện nhất. Không ở đâu và chẳng bao giờ lại có vô vàn lời chúc và những ước mong tươi tắn cho nhau như Tết. Tết là thời khắc người Việt dành tặng nhau tất cả những lời hay ý đẹp trên đời, thành tâm cầu chúc, hy vọng cho nhau những điều xán lạn-dù thực tế có thể khó đến, khó đạt trong cuộc sống của mỗi con người, song ai nấy đều trân trọng và coi đó như món quà tinh thần vô giá để thổi bùng lên ngọn lửa niềm tin cho chính mình trên bước đường đời sắp tới. Tết là hy vọng nhất.

Đã là Tết, người ta rất kiêng kỵ những điều xui xẻo, tránh xa những điều không hay, không tốt và không bao giờ muốn khơi lại lỗi lầm của quá khứ. Ngày thường có thể có điều gì đó chưa hài lòng nhau, nhưng khi Tết đến, lòng bao dung vị tha của con người trở nên rực rỡ như hoa nở ngày xuân. Tết là dịp để chúng ta cùng dìu dắt, nâng đỡ, nương tựa vào nhau, là dịp để ôn cố tri tân, đền ơn trả nghĩa, là thời cơ để mỗi người hàn gắn vết thương lòng và cũng là nơi ươm mầm thiện nguyện, thiện chí cho tất cả những ai muốn hướng về một cuộc sống an lành, tương lai hạnh phúc. Tết là thân thiện nhất.

Trong không gian tươi tắn, rộng mở của đất trời, ngập trong cảnh sắc thiên nhiên cây cối đâm chồi nảy lộc và hòa vào tình đời chan chứa thân thương, Tết là “chất men” kích thích lòng người sáng láng, nâng đỡ tinh thần bay cao cho những tâm hồn sáng tạo được thỏa mãn những khoảnh khắc phát tiết chói lọi. Nhiều cái hay, cái đẹp, cái mới, cái độc đáo ra đời, nhất là trong sáng tạo văn học nghệ thuật, cũng nhờ khởi nguồn từ không gian, khí thế, phong vị và sắc thái Tết. Tết là thăng hoa nhất.

Tết đến xuân về, xóm làng phong quang, phố phường thông thoáng, nhà nhà gọn sạch. Hình như bao nhiêu bụi bặm của cuộc sống đời thường do con người vô tình hay cố ý thải ra những ngày trước đó đã “bỗng dưng” biến đâu mất tăm. Tết để sửa sang, để gọn gàng, để ngăn nắp, để môi trường trong lành hơn, thiên nhiên tươi xanh hơn, công sở lộng lẫy hơn, nhà cửa trang hoàng hơn. Tết là sạch đẹp nhất.

Có thể kể thêm ra rất nhiều "cái nhất" nữa của Tết Việt, nhưng mười "cái nhất” trên vừa là đặc trưng nổi bật, vừa như minh chứng sinh động Tết Việt đúng nghĩa “Tết nhất” hay “Tết là nhất”. Mười "cái nhất" ấy không chỉ mang ý nghĩa văn hóa, tinh thần, tâm linh, mà còn biểu hiện sâu sắc ở nếp sống, nếp nghĩ, nếp sinh hoạt được trao truyền, lưu giữ, kế tiếp từ đời này sang đời khác và trở thành một trong những giá trị đặc sắc nhất, thú vị nhất của người Việt, dân tộc Việt. Tết Việt cổ mà không cũ, cựu mà luôn tân, có sự đan xen, kết nối giữa quá khứ và hiện tại, có sự hòa quyện giữa ý thức trân trọng cội nguồn, tín ngưỡng truyền thống và niềm tin hướng thiện. Tết Việt-Tết nhất-Tết là nhất. Cái Tết ấy đã, đang và sẽ mãi như một dòng máu trong bầu huyết quản, trong trái tim mỗi người và chắc chắn sẽ trường tồn, đồng hành với dân tộc!

THIỆN VĂN