QĐND - Liên hoan phim (LHP) Việt Nam lần thứ 18 vừa kết thúc, “bị” đánh giá là buồn tẻ so với các kỳ liên hoan trước đó, hoặc có nhiều phim nhưng không ít “phim nhảm”, tuy nhiên cũng để lại những tia hy vọng. Điều dễ nhận thấy là sự xuất hiện những người làm phim trẻ, cùng nhiều hứa hẹn về kế hoạch đổi mới hoạt động điện ảnh hay cách tổ chức ở các mùa giải LHP kế sau.

Xứng đáng

Hạng mục giải thưởng được mọi người hồi hộp chờ đợi nằm ở phim truyện điện ảnh, năm nay có tới 23 phim tham dự. Nhưng ngay từ đầu, “Những người viết huyền thoại” do đạo diễn Bùi Tuấn Dũng thực hiện đã được dự đoán tới 90% nắm chắc Bông sen vàng. Tuy nhiên, điều bất ngờ khi trên sân khấu không phải chỉ một phim và có tới hai phim đoạt Bông sen vàng: “Những người viết huyền thoại” và “Scandal-Bí mật thảm đỏ” của đạo diễn Việt kiều Victor Vũ-cũng là một đạo diễn trẻ, trở về từ Mỹ và gia nhập làng điện ảnh Việt được 4-5 năm nay.

Đoàn làm phim “Những người viết huyền thoại” nhận giải Bông sen Vàng LHP Việt Nam lần thứ 18. Ảnh: Hữu Thành

Ban đầu, khi những giải thưởng dành cho Nữ diễn viên chính xuất sắc trao cho Vân Trang (đồng giải thưởng này là Tăng Bảo Quyên trong “Những người viết huyền thoại”) hay giải Đạo diễn xuất sắc trao cho Victor Vũ cho phim “Scandal-Bí mật thảm đỏ” và “Thiên mệnh anh hùng”, khiến không ít ý kiến cho rằng, Ban tổ chức (BTC) LHP đang chia giải thưởng phụ nhằm động viên các nhà làm phim tư nhân, để hợp tình hợp lý “tôn” “Những người viết huyền thoại”-phim của Công ty TNHH MTV Hãng phim truyện Việt Nam-một trong số những hãng phim Nhà nước lên cho đỡ “dị nghị”.

Sau lễ trao giải, dưới hàng ghế khán giả, đạo diễn NSND Đào Bá Sơn, Trưởng BGK phim truyện điện ảnh thẳng thắn: “BGK đã tranh luận rất sôi nổi và thẳng thắn để đi đến thống nhất. Cũng hiếm có BGK nào mà tôi thấy có thể thống nhất với nhau gần như tuyệt đối trong quá trình xem và chấm giải như vậy. Chúng tôi nhận thấy cả hai phim “Những người viết huyền thoại” và “Scandal - Bí mật thảm đỏ” đều được thực hiện bằng những đội ngũ nghệ sĩ chuyên nghiệp, mang phong cách hiện đại. Tuy nội dung chủ đề khác xa nhau, một phim theo dòng “chính thống”, một phim theo dòng “giải trí”, nhưng đều cố gắng đạt đến chuẩn mực nghệ thuật. Ở một khía cạnh khác, hai phim này bổ sung cho nhau trên mặt bằng phim Việt, như là âm và dương, nóng và lạnh... Hai phim có số điểm bằng nhau nên đồng giải là đương nhiên”.

Đạo diễn Đào Bá Sơn nhận xét, tuy Bùi Tuấn Dũng là một đạo diễn trẻ, nhưng cách Dũng nhìn và làm về chiến tranh trong phim “Những người viết huyền thoại” đã được tái hiện khắc nghiệt bằng một ngôn ngữ điện ảnh hiện đại hơn hẳn rất nhiều phim chiến tranh trước đó. Với “Scandal - Bí mật thảm đỏ”, những mảng tối sau thảm đỏ, sau hào quang phù du của showbiz được diễn tả khá tinh tế. Phim “thị trường” như vậy là quá tốt, mặt khác, từ khi phát hành, phim đã tạo nên những cơn “sốt” vé ngoài phòng chiếu.

Hai gương mặt đạo diễn trẻ được xướng tên lên bục nhận giải thưởng cao nhất-Bông sen Vàng cho thể loại phim truyện điện ảnh kể trên, đều thuộc thế hệ làm phim 7X. Và điều đáng mừng, ở LHP 18 còn có sự góp mặt của nhiều gương mặt làm phim trẻ khác, thậm chí là lần đầu xuất hiện như Đinh Vũ (24 tuổi) phim “Và anh sẽ trở lại”; Nguyễn Hữu Tuấn (29 tuổi) đạo diễn phim “Dành cho tháng 6”; Nguyễn Khắc Huy (28 tuổi) đạo diễn “Đường đua” …

Khoảng trống cần lấp

Không chỉ riêng hạng mục phim truyện điện ảnh lần LHP này có số lượng lớn, mà nhìn sang số lượng phim tài liệu, phim truyện vi-đê-ô, phim khoa học hay phim hoạt hình cũng hiện lên con số đông đảo. Khi các hạng mục giải thưởng dành cho phim hoạt hình lần lượt được xướng tên, người làm điện ảnh và khán giả dễ nhận xét: Phim hoạt hình thi, thể nào cũng được giải, thể nào cũng chỉ một nơi nhận. Đó là Công ty TNHH MTV Hãng phim hoạt hình Việt Nam. Bao nhiêu năm rồi, phim hoạt hình ít đối thủ, thậm chí ở mùa giải năm nay, họ không có đối thủ. Đó cũng là một thiệt thòi cho khán giả, đặc biệt là khán giả “nhí”, một khoảng trống cho điện ảnh Việt Nam.

Điện ảnh Quân đội năm nay đưa đi tham dự 6 phim, trong đó có 5 phim tài liệu nhựa-thể loại phim mấy chục năm đã gây dựng “thương hiệu” và làm nên tên tuổi của Điện ảnh Quân đội. Trong số 10 phim tài liệu nhựa tranh giải lần này, con số 5 phim của Điện ảnh Quân đội ban đầu cũng đã nhen lên tia hy vọng cho các nhà làm phim mặc áo lính. Tuy nhiên, sự hy vọng về một bộ phim từng đoạt giải Cánh diều bạc 2012 (không có giải vàng) - phim “Những người chốt giữ Thành Cổ” của đạo diễn Phạm Huyên đã không được như mong đợi. Có một chút an ủi, khi bộ phim truyện vi-đê-ô “Bản tình ca màu xanh”, kịch bản Minh Nguyệt, do nữ đạo diễn trẻ Đặng Thái Huyền thực hiện đã giành Bằng khen của BGK.

Đạo diễn, Đại tá Mai Trung Tuyến trăn trở, Điện ảnh Quân đội đang có khoảng trống lớn về thế hệ làm phim. Từ sau thành công vang dội của bộ phim truyện “Tiếng cồng định mệnh”, đến nay, chưa có một dự án phim truyện nào được triển khai. Với những đề tài từng làm nên “thương hiệu” của Điện ảnh Quân đội, thế hệ trẻ ngày nay chưa có nhiều kinh nghiệm, chưa bắt kịp được các cha, chú, trong khi đó, bậc cha chú đã và đang lần lượt nghỉ hưu, “gác máy”. Đạo diễn Mai Trung Tuyến hy vọng, Điện ảnh Quân đội thời gian tới sẽ có những bứt phá, nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, đầu tư sản xuất những bộ phim phản ánh gần gũi và chân chực cuộc sống của quân đội, nhân dân.

Cần cái nhìn khác về điện ảnh

Đã có nhiều ý kiến khác nhau về chiến lược điện ảnh vừa được soạn thảo và đưa ra hội thảo cách đây vài tháng với Đề án “Chiến lược phát triển điện ảnh đến năm 2020, tầm nhìn 2030”. Ý kiến của chính những người làm điện ảnh cho rằng, điều căn yếu nhất là chúng ta phải làm gì thiết thực để điện ảnh Việt Nam phát triển. Chiến lược hay tầm nhìn chỉ là cái để định hướng, việc giải quyết căn cơ và bài bản này lại là vấn đề khác và có vai trò cực kỳ quan trọng. Hiện trong điện ảnh vẫn đang chứa đựng nhiều nghịch lý và cần một lối ra.

Những tâm tư đó đã được các nhà làm điện ảnh đưa ra bàn luận tại một trong hai cuộc hội thảo của khuôn khổ LHP 18 “Hợp tác sản xuất phim và phát hành phim”. Tuy nhiên, kết quả thu lại có lẽ vẫn như nhiều cuộc hội thảo từng tổ chức trước đó, khi mà ở nơi có rất nhiều ý kiến của các nhà làm phim quốc tế, hay những nhà làm phim gạo cội chia sẻ những kinh nghiệm và kèm những “cảnh báo” về những bộ phim được cho là “nhảm nhí” đang ngày một thăng hạng trong các hãng phim, hơn là những bộ phim có giá trị nghệ thuật, có chất lượng cao, thì lại thiếu sự tham gia của những người tài năng.

Việc BTC LHP 18 đưa ra thông tin, sẽ có cách làm khác, cách chọn lựa khác trong lần tổ chức LHP kế tiếp-LHP Việt Nam lần thứ 19-nhất là trong cách tuyển chọn phim dự thi, chứ không chỉ dừng lại việc phim đăng ký là được dự thi-như vẫn diễn ra lâu nay, có lẽ cũng sẽ là một cách làm khác để nhắn gửi tới những nhà làm phim cần có sự thay đổi trong tư duy làm phim

VƯƠNG HÀ