Những chương trình, những ấn phẩm tạo tiếng vang, không đơn thuần chỉ dừng ở mức đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật giải trí của một bộ phận khán giả yêu nhạc Việt. Hơn thế, còn chứng minh được sự thay đổi trong tư duy về thưởng thức nghệ thuật, chọn lọc được giá trị đích thực để trân trọng những nghệ sĩ, nhà sản xuất, đơn vị đầu tư tâm huyết và rất giỏi nghề.

Cú hích của công nghiệp giải trí Việt Nam

Nếu như khoảng 5 năm trước, khi tìm hiểu về Vpop (âm nhạc hiện đại Việt Nam), rất nhiều chuyên gia Kpop của Hàn Quốc cho rằng, không biết tới khi nào showbiz Việt mới có những cú hích để vươn lên khẳng định vị trí. Họ đã nhận xét, nghệ sĩ Việt Nam thông minh, có tài nhưng thiếu sự đồng bộ của nền công nghiệp văn hóa, nên khó có thể bứt phá đưa nhạc Việt nói chung, vị thế của nghệ sĩ nói riêng lên tầm cao ở khu vực ASEAN.

Yếu tố văn hóa truyền thống tạo nên sức hút cho Chương trình “Anh trai vượt ngàn chông gai”. Ảnh: Yeah1 

Qua những show diễn mới đây, cụ thể là 6 đêm của “Anh trai vượt ngàn chông gai”, những đêm diễn sôi động của “Anh trai say hi”, hay sự lan tỏa đến bất ngờ của MV “Bắc Bling”... có thể mạnh dạn nhận xét rằng, Vpop hiện không còn khó khăn khi thể hiện bản lĩnh, tài năng của mình trong khu vực ASEAN, mà hơn thế, ở một góc nhìn tích cực, nhạc Việt có bước chuyển mình mạnh mẽ. Nhìn từ góc độ đầu tư về công nghệ, quy mô, sự sáng tạo táo bạo và mới lạ thì không thua kém Kpop hay những chương trình biểu diễn của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng thế giới.

Trên đà thành công như hiện tại, cộng thêm được quan tâm, tạo điều kiện từ các quy định, chính sách phát triển văn hóa, nghệ thuật của Nhà nước; cùng với sự đầu tư bài bản, nghiêm túc hơn nữa của nghệ sĩ, sự ra đời của nền công nghiệp giải trí trong nước có nhiều tín hiệu khả quan. Tuy nhiên, để có được thành công của ngành giải trí như Trung Quốc, Hàn Quốc đã có, chúng ta cần có những nhận định về đường hướng phát triển để phù hợp với thuần phong mỹ tục, phù hợp với tâm lý, sở thích, thói quen thưởng thức nghệ thuật của khán giả Việt Nam. 

Yếu tố khán giả cũng là mấu chốt quan trọng để cùng xây dựng một nền công nghiệp giải trí tích cực. Hiện tại, khán giả Việt Nam thay đổi rất nhiều. Không chỉ những người trẻ, cả phụ huynh, những khán giả nhiều tuổi cũng dành ưu ái rất văn minh cho nghệ sĩ và các sản phẩm nghệ thuật lành mạnh. Sự đầu tư về tài chính, sẵn sàng bỏ tiền ra để được nghe, được xem sẽ là động lực và là yếu tố quan trọng giúp nhạc Việt nói riêng, lĩnh vực nghệ thuật nói chung của chúng ta phát triển. 

Mối quan hệ song phương-giữa nghệ sĩ và khán giả càng phát triển, thì công nghiệp văn hóa càng phát triển. Đây là hướng đi mà hiện tại Kpop đang rất thành công.

Công nghệ góp phần mở lối

Show “khủng” có đồng nghĩa với lãi “khủng”? Đây là câu hỏi đặt ra với nhiều người. Tuy nhiên có thể nhận định, các đơn vị tổ chức những show đình đám thời gian qua không thu được nhiều lợi nhuận. Một, hai chương trình đầu lỗ vốn là điều không tránh khỏi. Khán giả nghĩ bán được nhiều vé như vậy sẽ thu lợi nhuận lớn.

Nhưng nhiều khoản đầu tư “tất tay” của đơn vị tổ chức, như sử dụng công nghệ hiện đại nhất hiện nay về ánh sáng Follow Spot System (mẫu đèn có người điều khiển để đèn rọi vật thể, con người, sự vật trên các sân khấu lớn) kết hợp với Delay Tower (tạo ra các hệ thống âm thanh trễ, bảo đảm âm thanh đến mọi vị trí trong khán phòng hoặc khu vực khán giả một cách đồng bộ), hay sử dụng bàn FOH-hệ thống công nghệ thủy lực sân khấu để không chắn tầm nhìn của khán giả bởi các trụ giàn giáo như các chương trình thông thường đã cho thấy sự đầu tư bài bản, chỉn chu của ban tổ chức.

Sân khấu của show “Anh trai vượt ngàn chông gai” không thua kém với công nghiệp tổ chức của thế giới. Ảnh: Yeah1 

Với những chương trình biểu diễn nghệ thuật quốc tế, việc nâng cao trải nghiệm của khán giả tạo nên thành công cho nghệ sĩ; thì ở đây, những người khát khao đưa nhạc Việt lên tầm cao mới cũng mong muốn mang đến cho khán giả trong nước những trải nghiệm đẳng cấp này.

Để có nguồn thu lớn, ngành công nghiệp giải trí cần thêm nhiều yếu tố đồng bộ nữa, như sự quan tâm của các cấp quản lý, sự ủng hộ của khán giả, sự sáng tạo không ngừng của nghệ sĩ để luôn mới lạ, không dễ dàng bật mí để khán giả luôn tò mò, muốn được thưởng thức tài nghệ của mình.

Kinh nghiệm từ Kpop, khi phát triển nghệ thuật thành công nghiệp giải trí, gặt hái thành công khắp nơi, họ đã xây dựng chiến lược bài bản. Đầu tiên là sàng lọc nhóm đối tượng khán giả trọng tâm và nghệ sĩ ban đầu tập trung vào hình ảnh, sản phẩm nghệ thuật đáp ứng đúng “gu” của nhóm đã chọn. Tiếp theo, có những chiến dịch để gắn kết khán giả với nghệ sĩ-văn hóa fandom (cộng đồng những người hâm mộ chung) ra đời để bảo đảm sức hút của nghệ sĩ, khẳng định tình yêu bền vững, sự ủng hộ của khán giả chính là động lực và là sự bảo vệ cho thần tượng của mình.

Yếu tố làm nên thành công của các chương trình, sản phẩm và nghệ sĩ chính là ứng dụng công nghệ. Ngay cả Kpop, từ khi công nghệ số phát triển, ra đời các nền tảng, ứng dụng để nghệ sĩ và khán giả tiếp cận gần nhau hơn, dễ hơn, thường xuyên hơn cũng mang lại những thành tựu rực rỡ hơn thời kỳ chỉ dựa vào băng đĩa hay những buổi trình diễn. Công nghệ sẽ giúp ý tưởng nghệ thuật thăng hoa hơn, hấp dẫn hơn. Nhưng sự hiện đại về công nghệ lại tạo ra thách thức cho nghệ sĩ vì họ sẽ phải tự làm mới mình, làm mới tư duy biểu diễn, sáng tác để khớp được với sự phát triển của công nghệ. Những nghệ sĩ chân chính, thực tài sẽ ngày càng thành công trong sự hỗ trợ từ công nghệ. Còn chiêu trò ăn xổi thì sẽ không bền ở giai đoạn này.

Giá trị truyền thống: Thước đo quyết định đường dài phát triển

Có thể thấy, Chương trình “Anh trai vượt ngàn chông gai” thành công vang dội đã chứng tỏ bản sắc Việt là điều rất thiếu và khán giả đang rất cần. Ở đó, khi những ca khúc tưởng như quá quen thuộc với khán giả, được làm mới lại, lồng ghép với nhạc cụ dân tộc, với những làn điệu chèo, dân ca, với múa cờ, với trống... đã chạm đến trái tim của số đông và tạo nên kỳ tích cho ngành tổ chức biểu diễn các show âm nhạc.

Khán giả là các bậc phụ huynh, hay các cô, bác cao tuổi xúc động khi tìm thấy cảm xúc của mình trong chương trình này, nhờ những ca khúc quen thuộc, hay những ca khúc có ca từ trong sáng, sâu lắng, ý nghĩa được trình diễn với phong cách mới. Khán giả trẻ thì hào hứng, ngạc nhiên với sự trình diễn độc đáo, máu lửa, hết mình của nghệ sĩ. Âm nhạc mới lạ khiến họ bị thu hút để tạo nên cơn “chấn động” về yêu thích, trào dâng niềm tự hào, tình yêu quê hương, đất nước.

Giá trị văn hóa truyền thống sẽ là yếu tố đủ lớn và đủ mạnh để giữ sự quan tâm của số đông khán giả. Vì không phải ai cũng dễ tiếp nhận văn hóa nước ngoài. Những ca khúc với ca từ khó hiểu, hay quá đời thường có nhóm khán giả riêng của họ. Còn muốn có được thành công để xây dựng ngành công nghiệp giải trí-hay gọi là văn hóa đại chúng, thì chắc chắn cần những sản phẩm, những chương trình đáp ứng được tư duy, sự kỳ vọng, những vấn đề mà đại chúng quan tâm, hiểu rõ.

Việt Nam luôn xây dựng một nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc-đây là kim chỉ nam, là định hướng để ngành nghệ thuật hướng theo. Tuy nhiên, bản sắc dân tộc không thể giữ nguyên cái cũ kỹ, suốt năm này qua năm khác chỉ biểu diễn đúng một cách quá cũ, quá quen mà phải có sự sàng lọc, kế thừa, phát huy để những giá trị cũ, lồng ghép trong công nghệ mới, cách thể hiện mới thì sẽ được quan tâm.

Hướng đi của “Anh trai vượt ngàn chông gai”, của “Bắc Bling”, những màn trình diễn âm nhạc quốc gia dịp 30-4 vừa qua, đã chứng tỏ bản sắc Việt với phục trang rực rỡ, những làn điệu dân ca, ca khúc cách mạng... được làm mới theo tinh thần hơi thở hiện đại, có sự kết hợp của công nghệ số, tạo sự hấp dẫn đã có sức lan tỏa rộng. Bản sắc Việt không nhất định phải hô to khẩu hiệu, mà chỉ cần được chú trọng về sự mới lạ, những  bảo đảm thể hiện được sự riêng biệt trong tư duy nghệ thuật, chọn lọc các đề tài-vấn đề thật sự dân cần-khán giả muốn, kết hợp với những yếu tố hiện đại thì ngành công nghiệp giải trí Việt Nam sẽ mở ra nhiều cơ hội mới.

TS ĐẶNG THIẾU NGÂN, Phó chủ tịch Hội Nghiên cứu khoa học về Hàn Quốc của Việt Nam

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.