Với những cựu tù chính trị từng bị giam cầm ở Nhà tù Hỏa Lò trong những năm kháng chiến chống Pháp thì ký ức về một thời còn là những thanh, thiếu niên tham gia cách mạng mãi là những năm tháng in đậm trong tâm trí mỗi người. Giờ đây, những cựu tù chính trị này đã ở vào tuổi “bát thập cổ lai hy” nhưng giọng nói vẫn rất hào sảng khi kể về những tháng gian khổ nhưng vô cùng oanh liệt.
Nhân kỷ niệm 90 năm Ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26-3-1931/26-3-2021), Báo Quân đội nhân dân Điện tử ghi lại cảm xúc của các chiến sĩ cách mạng từng bị giam cầm ở Nhà tù Hỏa Lò.
Cựu tù chính trị Dương Tự Minh (Phó trưởng Ban liên lạc các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày tại Nhà tù Hỏa Lò):
Thanh niên Việt Nam luôn luôn nuôi dưỡng truyền thống yêu nước
Năm nay tôi đã bước sang tuổi 86. Tôi rất cảm động khi nhớ lại thời mình 16 tuổi, đã trực tiếp tham gia cùng với quân và dân Hà Nội đấu tranh chống thực dân Pháp. Thế hệ chúng tôi mặc dù không có vinh dự được cầm súng trực tiếp chiến đấu chống quân thù nhưng tham gia đấu tranh trong vùng địch tạm chiếm cũng đầy hiểm nguy. Tôi 2 lần bị địch bắt và lần cuối cùng bị giam tại Nhà tù Hỏa Lò khoảng 1 năm.
Thời chúng tôi có những kỷ niệm hoạt động không thể nào quên được, trong đó có việc tích cực tham gia phong trào mà Bác Hồ đặt ra là “Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”. Đặc biệt, trong phong trào chống giặc ngoại xâm thì thanh thiếu niên Hà Nội hoạt động rất tích cực.
Nhân dịp kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Đoàn, tôi muốn gửi gắm thế hệ trẻ Việt Nam rằng, thời chiến tranh, chúng tôi là những thanh niên sống mà chỉ có một mục đích rõ ràng là đấu tranh giành độc lập cho dân tộc. Trong thời đại ngày nay, tôi thấy thế hệ trẻ rất giỏi, các em có điều kiện tiếp cận với thế giới nhiều hơn thế hệ trước. Tôi tin rằng, trong sâu thẳm từng thanh niên Việt Nam vẫn luôn nuôi dưỡng truyền thống yêu nước. Mặc dù nền kinh tế thị trường có thể tạo ra những mặt trái nhưng lòng yêu nước thì lúc nào cũng tồn tại trong tâm trí thế hệ trẻ và được thể hiện bằng hành động thực tế như lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tôi mong rằng, sự hy sinh của thế hệ chúng tôi sẽ được tiếp nối bằng sự phấn đấu, dựng xây đất nước của thế hệ hiện nay để Việt Nam ngày càng vươn lên hùng mạnh.
------------------------------------
Cựu tù chính trị Đỗ Quang Trung:
Thế hệ trẻ ngày nay cần cố gắng để phát huy những truyền thống tốt đẹp của cha ông
Tôi sinh năm 1934, khi 12 tuổi đã bị thực dân Pháp bắt giam ở Nhà tù Hỏa Lò lúc đang làm liên lạc ở khu vực chợ Hôm (Hà Nội).
Tôi bắt đầu tham gia hoạt động cách mạng từ tháng 10-1946. Lúc đó còn đang là một thiếu niên nên tôi thường đi theo các anh chị lớn hơn để được trực tiếp làm những công việc của một thiếu niên yêu nước như rải truyền đơn…
Khi bị bắt và giam cầm ở Nhà tù Hỏa Lò, thực dân Pháp tra tấn tôi nhiều lần rất tàn bạo, bọn chúng sử dụng cả điện để tra tấn, thậm chí cho ăn uống đói khổ để hòng khai thác thông tin nhưng sau nhiều lần làm như vậy, bọn chúng không khai thác được gì nên đành thả tôi ra.
Lúc bị bắt giam trong tù, tôi và một đồng chí nữa ít tuổi nhất nên mỗi lần cống bị tắc, thực dân Pháp lại bắt tôi chui vào để thông cống hoặc làm các công việc quét dọn trong trại. Mặc dù bị ép buộc làm những việc quá sức và phải chịu những trận tra tấn tàn bạo của quân thù nhưng tôi luôn tự nhủ, phải chung sức đồng lòng cùng các thanh thiếu niên, góp phần giải phóng quê hương, đất nước.
Tôi nghĩ rằng, ngày nay, những bạn trẻ sinh ra và lớn lên trong hòa bình, khi đất nước đã trải qua chiến tranh và những nhọc nhằn thời bao cấp, chẳng còn đạn bom nhưng vẫn có những liệt sĩ hy sinh trong thời bình vì cứu một em nhỏ giữa dòng nước lũ; hay tấm gương xả thân truy bắt tội phạm; chiến sĩ hy sinh để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc... Những người lính hôm nay vẫn âm thầm nhưng anh dũng, nhiệt thành, tiếp tục cùng nhân dân gìn giữ và dựng xây đất nước, đó là niềm tự hào mà không phải quốc gia nào trên thế giới cũng có được. Thế hệ trẻ ngày nay có điều kiện tốt hơn xưa nên cần cố gắng để phát huy những truyền thống tốt đẹp của cha ông.
----------------------------------
Cựu tù chính trị Đỗ Hồng Phấn:
Thế hệ chúng tôi đã có một thời tuổi trẻ sôi nổi và nhiệt huyết
Tôi đã đi qua hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ, chứng kiến cảnh bom rơi đạn nổ, đất nước bị chia cắt. Vì thế, điều khiến tôi cảm thấy hạnh phúc nhất hiện nay là đất nước được hòa bình, kinh tế và đời sống nhân dân ngày càng phát triển.
Khi còn trẻ, tôi tham gia công tác đoàn rất nhiệt tình. Lúc đó, vì là thời chiến nên tôi vừa đi học vừa tham gia hoạt động cách mạng bí mật. Có những ngày, khi tan học thì một số học sinh cùng trường với tôi hẹn gặp nhau ở một địa điểm nào đó để trao đổi công việc, nếu như có truyền đơn thì chuyển cho nhau đi thả ở các ngõ phố của Hà Nội. Thế hệ chúng tôi đã có một thời tuổi trẻ đầy sôi nổi và nhiệt huyết, không sợ hy sinh, sẵn sàng chịu đựng gian khổ để đấu tranh giành độc lập cho dân tộc.
Tôi còn nhớ, các học sinh, sinh viên ở lại trong lòng thành phố nơi địch tạm chiếm đã tổ chức các hoạt động bãi khóa, biểu diễn văn nghệ, xuất bản báo… khiến Hà Nội thời tạm chiếm luôn biến động, kẻ thù rất tức tối và tìm mọi cách đàn áp. Báo “Nhựa sống” được Đoàn học sinh kháng chiến Thủ đô xuất bản, phát hành bí mật trong các trường học, có một sức sống mãnh liệt, tràn trề “nhựa sống” của tầng lớp học sinh, sinh viên kháng chiến Hà Nội những năm đầu thập niên 50, góp phần trong công cuộc giải phóng Thủ đô năm 1954.
Nhìn thấy các bạn thanh niên bây giờ, tôi nghĩ các em cũng đang nung nấu hoài bão để dựng xây đất nước ngày càng phát triển. Vì vậy, tôi mong muốn các em nỗ lực biến những điều mình thích, dày công vun đắp thành hiện thực.
KHÁNH HUYỀN (thực hiện)