Sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, Bộ Quốc phòng và các cơ quan đã tổ chức thực hiện hoạt động xuất bản trong lĩnh vực quân sự, lần lượt Nhà xuất bản Vệ quốc quân (năm 1947) và Nhà xuất bản Quân du kích (năm 1948) được thành lập.

Ngày 11-7-1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban hành Sắc lệnh số 121/SL về tổ chức Bộ Tổng Tư lệnh Quân đội Quốc gia và Dân quân Việt Nam. Điều 3 của sắc lệnh xác định Nhà xuất bản Vệ quốc quân là một trong 5 cơ quan đầu tiên nằm trong đội hình tổ chức của Tổng cục Chính trị, trên cơ sở hợp nhất hai Nhà xuất bản Vệ quốc quân và Quân du kích. Từ đó, ngày 11-7 được công nhận là Ngày truyền thống của Nhà xuất bản QĐND.

 Lãnh đạo Nhà xuất bản Quân đội nhân dân và thân nhân tác giả - Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nhận giải C Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ VII - năm 2024. Ảnh: NGUYỄN MINH

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Nhà xuất bản QĐND đã xuất bản được gần 300 đầu sách gồm phần lớn là sách mỏng, phương tiện in ấn thô sơ, giấy bồi đen, hình thức mộc mạc, tuy vậy, đây được coi là những tư liệu và tác phẩm có ý nghĩa chiến lược của Quân đội ta lúc bấy giờ, đóng góp vào công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và huấn luyện chiến đấu cho bộ đội.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, sách được xuất bản tăng nhanh về số lượng và chất lượng. Xuất bản nhiều tác phẩm lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Chí Thanh... góp phần phổ biến, quán triệt, hướng dẫn hành động cho quân và dân cả nước thực hiện thắng lợi đường lối chính trị, quân sự của Đảng. Những nội dung thiết thực và hình thức phù hợp với hoạt động chiến đấu của bộ đội như xuất bản sách khổ nhỏ, xây dựng tủ sách cơ động trong ba lô, sách đã theo chân bộ đội đi khắp các chiến trường.

Từ sau ngày đất nước được hoàn toàn giải phóng, Nhà xuất bản QĐND đã nắm vững và tập trung cao độ vào các đề tài quân sự, ấn hành được một số lượng lớn các công trình có giá trị cao, xuất bản đúng vào dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn của Đảng, Nhà nước, Quân đội. Nhiều cuốn sách, bộ sách của Nhà xuất bản QĐND đã giành được những giải cao quý trong nước và quốc tế. Nhiều tác giả có sách được xuất bản tại Nhà xuất bản QĐND đã được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước.

Sách của Nhà xuất bản QĐND luôn giữ vững định hướng chính trị, với nhiều thể loại phong phú, nội dung tốt, hình thức ngày càng đẹp, hấp dẫn bạn đọc... Những tác phẩm đó không những phục vụ đắc lực nhiệm vụ chính trị mà còn trở thành di sản tri thức văn hóa quân sự lưu giữ cho các thế hệ sau.

Trong quá trình xây dựng và trưởng thành, Nhà xuất bản QĐND luôn nhận được sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước, Quân đội. Năm 1968, khi Nhà xuất bản QĐND xin ý kiến về bộ sách “Vì nước vì dân” tập 1, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ động viên mà còn căn dặn: “Các chú nhớ ở trang đầu mỗi cuốn sách đều phải ghi một câu: “Mong bạn đọc góp ý kiến, phê bình”, từ nay trở đi trên sách hay trên báo, các chú nên luôn có câu đó. Bác biết các chú văn hay chữ tốt, nhưng dù sao, nhân dân trăm tai nghìn mắt vẫn có nhiều ý kiến thông minh có thể giúp các chú tiến bộ hơn. Không riêng gì việc viết sách báo, mà công tác gì muốn làm tốt đều phải coi trọng ý kiến của nhân dân”. Vâng lời Bác dạy, trên trang 2 mỗi cuốn sách của Nhà xuất bản QĐND đều có dòng chữ “Nhà xuất bản mong bạn đọc góp ý kiến, phê bình”.

Cán bộ, biên tập viên, nhân viên Nhà xuất bản thường xuyên trao đổi, lắng nghe, tiếp thu ý kiến và hết lòng phục vụ bạn đọc, tạo nên mối quan hệ gần gũi, mật thiết với bạn đọc cả trong và ngoài Quân đội; luôn phấn đấu để lời dạy của Bác thấm sâu trong mỗi suy nghĩ, việc làm và trở thành một trong những giá trị cốt lõi của văn hóa xuất bản quân sự: Tinh thần phục vụ và tinh thần cầu thị.

Tính đến nay, Nhà xuất bản QĐND đã xuất bản hơn 20 nghìn tên sách với gần 70 triệu bản in và hơn 6,5 tỷ trang in. Đây là những số liệu minh chứng cho bề dày truyền thống của Nhà xuất bản QĐND qua các giai đoạn lịch sử của QĐND Việt Nam nói riêng, của cách mạng Việt Nam nói chung.

Với những thành tích xuất sắc đạt được trong giai đoạn từ năm 2020 đến nay, ngày 23-5-2025, Nhà xuất bản QĐND đã vinh dự được tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba. Đây là niềm tự hào, nguồn cổ vũ to lớn đối với cán bộ, biên tập viên, nhân viên, chiến sĩ Nhà xuất bản QĐND để tiếp tục phấn đấu, vươn lên, viết tiếp những trang sử hào hùng trong thời kỳ mới.

Những năm tới, Nhà xuất bản QĐND tiếp tục quán triệt, nâng cao nhận thức sâu sắc và đầy đủ hệ thống quan điểm của Đảng về vị trí, vai trò, nhiệm vụ của hoạt động xuất bản; quan tâm, bồi dưỡng, phát triển lực lượng, đội ngũ biên tập viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao của hoạt động xuất bản cả về bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và trình độ, năng lực, kinh nghiệm chuyên môn; tham mưu giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, thủ trưởng Tổng cục Chính trị chỉ đạo để có cơ chế, chính sách phù hợp, đầu tư xây dựng Nhà xuất bản theo hướng hiện đại, với trang thiết bị công nghệ tiên tiến. Bên cạnh giữ vững và phát triển loại sách giấy truyền thống, tiếp tục phát huy tính ưu việt của xuất bản điện tử; đồng thời tích cực, chủ động số hóa nguồn dữ liệu đồ sộ, quý báu. 

Đại tá, nhà văn PHẠM VĂN TRƯỜNG, Giám đốc-Tổng biên tập Nhà xuất bản Quân đội nhân dân

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.