Hình tượng Bác Hồ trên sân khấu luôn để lại ấn tượng sâu sắc trong công chúng

QĐND Online – Hình tượng Bác Hồ đã được nhiều nghệ sĩ thể hiện thành công ở các loại hình nghệ thuật như: tuồng, chèo, cải lương, kịch dân ca... Nhiều vai diễn đã để lại ấn tượng sâu sắc với người xem bởi đã diễn tả thần thái, phẩm chất cao quý, vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh . Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam và Trung tâm nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc đã tổ chức hội thảo “Nghệ thuật sân khấu thể hiện hình tượng Bác Hồ” vào sáng 17-5, tại Hà Nội nhằm đánh giá những thành tựu đã đạt được và tìm ra giải pháp để có nhiều tác phẩm sân khấu chất lượng.

“Bằng tâm huyết và đền ơn đáp nghĩa công lao trời biển của Bác, các nghệ sĩ sân khấu đã không ngừng sáng tạo để có nhiều tác phẩm nghệ thuật thể hiện sâu sắc hình tượng Bác Hồ trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Nhiều tác phẩm đã được các nghệ sĩ biểu diễn phục vụ nhân dân, lực lượng vũ trang trên khắp nẻo đường từ Nam ra Bắc và ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả”, NSND Lê Tiến Thọ – Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam nhấn mạnh.

Năm 1976, lần đầu tiên Nhà hát Cải lương Việt Nam dựng vở diễn “Người công dân số một” và nghệ sĩ Sỹ Hùng đóng vai Bác Hồ. Tác phẩm này đã gây tiếng vang trong lòng công chúng và vai diễn về Bác đã góp phần “mở đường” cho các nghệ sĩ sáng tác và biểu diễn hình tượng Hồ Chí Minh trên sân khấu.

Thể hiện hình tượng Bác Hồ trên sân khấu không chỉ là thỏa mãn nỗi nhớ của công chúng về một con người vĩ đại, về một người lãnh tụ gần gũi bằng xương bằng thịt, mà lớn hơn thế là mục đích, là lý tưởng của cuộc sống hôm nay. Những vở diễn như: Đêm trắng, Lịch sử và nhân chứng, Vần thơ thép, Hồ Chí Minh hồi ức mầu đỏ... đã để lại ấn tượng sâu sắc với người xem bởi lối diễn chân thực, dung dị mà gần gũi, lột tả rõ nét chân dung Bác Hồ.

Khắc họa hình tượng Bác Hồ trong vở diễn "Những vần thơ thép"

Khi hóa thân vào vai diễn Bác Hồ đòi hỏi người nghệ sĩ phải có tài năng, tâm huyết, đồng thời phải nghiên cứu và sáng tạo cách thể hiện. Một số nghệ sĩ đã tạo dấu ấn trong lòng công chúng bằng vai diễn về Hồ Chí Minh như: nghệ sĩ Tiến Thọ, Tiến Hợi, Đức Trung, Văn Tân, Hà Văn Trọng...

“Thông qua hình tượng Bác Hồ và sân khấu mà nói lên tư tưởng, đạo đức của Bác. Như vậy cũng là thiết thực Học tập làm theo tấm gương đạo đức của Bác Hồ như Ban Bí thư Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã phát động”, GS Hoàng Chương cho biết.

Theo PGS. TS Nguyễn Hồng Vinh – Chủ tịch Hội đồng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, thể hiện hình tượng Bác Hồ trên sân khấu không chỉ minh họa cho câu chuyện mà đòi hỏi cao hơn là xây dựng được nhân vật điển hình. Một số vở diễn như: Người công dân số một, Lịch sử và nhân chứng... đã thể hiện hình tượng Bác trong bối cảnh lịch sử điển hình. Vở “Đêm trắng” thể hiện thái độ kiên quyết của Bác trước sự tha hóa của cán bộ, đảng viên. Các vở diễn đã khắc họa hoàn cảnh điển hình để bộc lộ tính cách điển hình của nhân vật.

Nói về cảm xúc khi thể hiện hình tượng Bác Hồ, NSƯT Đức Trung bày tỏ: “Ba lần thể hiện hình tượng Bác Hồ với 3 thể loại khác nhau trong các tác phẩm dài hơi gồm: kịch nói, nhạc vũ kịch, phim truyền hình, đó là vinh dự lớn để đời, giúp tôi được trải nghiệm những bài học quý giá, những suy nghĩ, trăn trở của quá trình nghiên cứu, rèn luyện để sáng tạo nên cốt cách một vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc. Tôi hiểu rằng, đây là trách nhiệm vô cùng lớn, phải lao động hết tâm, hết sức để đáp lại kỳ vọng và vinh dự lớn lao của đồng nghiệp và nhân dân mong đợi. Là một nghệ sĩ biểu diễn, tôi ao ước có dịp được tái hiện hình tượng Bác Hồ trong tác phẩm mới”.

Nghệ sĩ Tiến Hợi (Nhà hát kịch Hà Nội) – người có hơn 35 vai diễn về hình tượng Hồ Chí Minh cho biết: “Tôi xác định phải làm sao thể hiện được giọng nói tương đối giống với giọng của Bác, từ đó toát lên cái thần thái, chiều sâu nội tâm của Người. Tôi tập trung phân tích, thể hiện rõ những tính cách kiên quyết, tình yêu thương của Bác đối với bộ đội. Người diễn viên phải diễn xuất tốt và làm cho công chúng cảm nhận rõ nét về nhân vật mà mình hóa thân, đặc biệt là hình tượng về Bác".

NSND Đàm Liên – người vinh dự được biểu diễn cho Bác Hồ xem vở tuồng “Trưng Nữ Vương” bộc bạch: “Không bao giờ tôi có thể quên hình ảnh của Người hôm đó, trong bộ quần áo kaki đã bạc màu, Bác nở nụ cười nhân hậu, giọng nói ấm áp hỏi tôi chuyện học tuồng. Cảm giác hồi hộp pha chút lo lắng trong tôi bỗng chốc tan biến. Trong tâm trí tôi, Bác Hồ luôn chiếm vị trí quan trọng nhất. Tôi mong muốn và chờ đợi được xem những tác phẩm thành công trong việc thể hiện hình tượng Bác Hồ”.

Hóa trang là khâu quan trọng làm nên vai diễn về Bác Hồ, họa sĩ Đoàn Thị Tình – người phụ trách thiết kế trang phục cho vở “Lịch sử và nhân chứng” cho rằng, trước khi hóa trang cho nhân vật vào vai Bác Hồ thì phải nắm bắt nội dung, thẩm thấu tinh thần, tư tưởng đạo đức của Bác đồng thời trang phục phải mang tính nghệ thuật, tương thích với bối cảnh trang trí và ý đồ biểu đạt của đạo diễn.

Gần đây, những tác phẩm sân khấu về đề tài Bác Hồ còn thiếu. Hơn nữa để tìm được một nghệ sĩ trẻ có ngoại hình, giọng nói, cách diễn tốt về Chủ tịch Hồ Chí Minh quả là không đơn giản. Thiết nghĩ, các Nhà hát, đơn vị nghệ thuật phải có chiến lược lâu dài để xây dựng nhiều vở diễn về hình tượng Bác Hồ để khán giả ngày nay hiểu rõ hơn về thân thế và sự nghiệp của Người.

Bài, ảnh: Khánh Huyền