“Gieo trồng” tài năng và gìn giữ tinh hoa văn hóa dân tộc

Mục đích của kế hoạch là lựa chọn các ứng viên đáp ứng yêu cầu về năng lực chuyên môn, rèn luyện và ngoại ngữ để cử đi đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ ở nước ngoài, bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao thuộc lĩnh vực văn hóa nghệ thuật cho ngành và đất nước.

Bệ phóng để tài năng trẻ vươn xa

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân về việc tuyển chọn ứng viên đi đào tạo, bồi dưỡng ở nước ngoài năm học 2025 theo đề án, Tiến sĩ, Nghệ sĩ Nhân dân (TS, NSND) Đỗ Quốc Hưng, Giám đốc Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam cho biết, nhà trường đã chọn được 3 sinh viên, gồm 2 sinh viên Khoa Piano và 1 sinh viên Khoa Dây để học tập và bồi dưỡng tại Australia. Các sinh viên đang nhanh chóng hoàn tất thủ tục để đi học nước ngoài theo chính sách của đề án.

Tài năng trẻ biểu diễn trong Chương trình “Bản giao hưởng mùa Thu” của Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam chào mừng 80 năm Quốc khánh. Ảnh do Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam cung cấp

“Ngay khi nhận kế hoạch của Bộ, nhà trường đã kịp thời lập hội đồng khảo sát và tổ chức các nội dung kiểm tra sát hạch, đánh giá đối với những sinh viên đang theo học tại lớp tài năng của các khoa. Sinh viên và giảng viên nhà trường rất mừng khi đón nhận kế hoạch này, bởi đây là động lực để các tài năng ngoài được hưởng chính sách miễn, giảm học phí còn được trao học bổng, có cơ hội được tiếp tục rèn luyện, bồi dưỡng nâng cao trình độ ở nước ngoài. Sau đó, các tài năng chất lượng cao trở về nước tiếp tục cống hiến trong cả biểu diễn và đào tạo”, NSND Đỗ Quốc Hưng cho hay.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, nhất là phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, việc đào tạo và phát triển tài năng trẻ trong lĩnh vực nghệ thuật nói chung và âm nhạc nói riêng là cần thiết. Bởi những tài năng này hứa hẹn sẽ trở thành lực lượng văn nghệ sĩ nòng cốt, chủ đạo trong hoạt động văn hóa nghệ thuật của đất nước; đồng thời góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ văn hóa nghệ thuật thế giới.

Là giảng viên trực tiếp dạy tài năng trẻ Nguyễn Đức Kiên (sinh năm 2008, thí sinh đoạt giải nhất bảng C (14 đến 17 tuổi) Cuộc thi piano quốc tế Fujairah lần thứ 6, năm 2025, tại Các tiểu vương quốc Arab thống nhất), PGS, TS Nguyễn Huy Phương, giảng viên Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam cho biết, khi được đầu tư đúng hướng, học sinh, sinh viên Việt Nam hoàn toàn đủ khả năng cạnh tranh với thế giới trong các cuộc thi âm nhạc.

Minh chứng là Nguyễn Đức Kiên (hiện là học sinh trung cấp 8/9, hệ đào tạo tài năng, Khoa Piano, Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam) đã vượt qua vòng loại tại Việt Nam, hai vòng thi trực tiếp tại Fujairah và 24 thí sinh khác đến từ hơn 10 quốc gia khác nhau, trong đó có những thí sinh rất mạnh đến từ Nga, Trung Quốc, Pháp, Mỹ, Ai Cập, Azerbaijan... để giành giải nhất.

“Ban giám khảo là các chuyên gia, nghệ sĩ, nhà giáo hàng đầu thế giới trong lĩnh vực biểu diễn piano đến từ Nga, Anh, Italy, Pháp. Họ đặc biệt khắt khe và kỹ càng trong việc chọn lựa các thí sinh đi tiếp sau mỗi vòng thi. Vì vậy, thành công của Kiên không chỉ là một giải thưởng mà còn là động lực lớn cho thế hệ nghệ sĩ piano trẻ tại Việt Nam. Kiên đã chứng minh rằng với sự quyết tâm, kỷ luật và tình yêu dành cho âm nhạc, bất kỳ ai cũng có thể vươn xa trên đấu trường quốc tế”, PGS, TS Nguyễn Huy Phương cho hay .

Nói về chặng đường theo đuổi piano của con, chị Nguyễn Hà Tâm Anh, mẹ của Nguyễn Đức Kiên chia sẻ: “Gia đình cho Kiên học đàn từ năm con 6 tuổi. Thời điểm đó, chúng tôi chỉ cho rằng việc học đàn sẽ giúp con hình thành sự kiên nhẫn, tập trung và nuôi dưỡng tâm hồn hướng thiện. Khi theo học hệ đào tạo tài năng tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam, con cùng các bạn được tạo điều kiện tốt nhất cho việc học, từ chương trình đào tạo, giảng viên đến cơ sở vật chất”.

Cần có hệ sinh thái trong đầu tư và phát triển tài năng

“Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đào tạo tài năng nghệ thuật trên thế giới, đặc biệt là sự dịch chuyển thế mạnh trong đào tạo và biểu diễn âm nhạc từ châu Âu sang các nước như Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản..., chúng ta cần những chính sách dài hạn, đúng, nhanh và kịp thời từ Chính phủ để hỗ trợ đào tạo tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật; có cơ chế phát hiện và bồi dưỡng tài năng trẻ ngay từ nhỏ mới có thể gặt hái thành công trên các đấu trường quốc tế”, NSND Trần Ly Ly, Chủ tịch Hội đồng trường Học viện Múa Việt Nam chia sẻ.

Thủ tướng đã ban hành phê duyệt Đề án “Đào tạo tài năng trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030” và Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng nhân lực văn hóa nghệ thuật ở nước ngoài đến năm 2030” đã có những thành công bước đầu. Đó chính là các tài năng trẻ được học tập, bồi dưỡng ở nước ngoài; song song với đó, các tài năng đã tham gia nhiều cuộc thi nghệ thuật quốc tế, giành giải thưởng cao. Tuy nhiên, vẫn cần đánh giá cụ thể và điều chỉnh để chính sách triển khai thực tế có hiệu quả nhanh hơn về thời gian; đặc biệt cần hình thành hệ sinh thái vòng tròn cũng như tạo dựng đường dài trong việc phát triển tài năng.

Theo NSND Trần Ly Ly, khi triển khai chính sách cấp học bổng cho tài năng học tập, bồi dưỡng ở nước ngoài, cần chi tiết hơn về chế độ đãi ngộ, chẳng hạn sau khi học về sẽ được công tác tại đơn vị nghệ thuật nào, mức lương, thù lao ra sao; thời gian công tác trong các đơn vị tối thiểu là bao nhiêu; nếu vi phạm thì mức phạt tài chính như thế nào...

Ngoài ra, nên có thêm những giải pháp linh hoạt hơn, như mời chuyên gia nước ngoài về huấn luyện trong giai đoạn có tính lâu dài, tổ chức nhiều cuộc thi nghệ thuật nội địa và quốc tế nhằm khuyến khích sự phát triển của đào tạo trong nước, tạo ra sân chơi để các tài năng được cọ xát và phát triển. Như vậy, không chỉ có tài năng trẻ mà các giáo viên cũng có cơ hội được trao đổi, làm việc và dàn dựng nhiều chương trình mang hơi thở thời đại, đáp ứng nhu cầu của công chúng.

NSND Trần Ly Ly cung cấp thêm thông tin, Học viện Múa Việt Nam cũng đã tuyển chọn được hai tài năng múa để đi học tại Nga năm 2025.

Nghệ sĩ Ưu tú Bùi Như Lai, Hiệu trưởng Trường Đại học Sân khấu-Điện ảnh Hà Nội cho biết, từ nhiều năm nay, nhà trường đã tổ chức đào tạo các lớp tài năng cho tất cả ngành nghề. Sinh viên bước vào năm thứ hai đã được tham gia thi lớp tài năng, nếu đỗ, sinh viên được miễn học phí và được cấp học bổng nếu đạt được mức tổng điểm theo quy định. Đặc biệt, trong 5 năm trở lại đây, các môn nghệ thuật truyền thống như chèo, tuồng, cải lương, dân ca kịch, múa rối, nhạc cụ dân tộc được nhà trường chú trọng đào tạo. Bên cạnh đào tạo dài hạn, nhà trường còn tổ chức các khóa học ngắn hạn 3-6 tháng, sinh viên vừa học vừa trực tiếp làm nghề.

“Hiện nhà trường đang hợp tác với các học viện, nhà trường, công ty tổ chức sự kiện, đào tạo ngôi sao nổi tiếng của Pháp, Bỉ, Hàn Quốc, Trung Quốc... để đội ngũ chuyên gia nước ngoài lên lớp giảng dạy, trao đổi kinh nghiệm biểu diễn cho sinh viên và giảng viên. Chúng tôi cũng học tập những mô hình của Hàn Quốc đã và đang triển khai rất thành công, đó là xây dựng hệ sinh thái, kết nối giữa nhà trường-công ty đào tạo ngôi sao-công ty tổ chức sự kiện biểu diễn/ nhà hát”, Nghệ sĩ Ưu tú Bùi Như Lai cho hay.

NSND Trần Ly Ly cũng cho biết thêm, có một thời gian khoảng trống pháp lý trong đào tạo ngành nghệ thuật đã gây ách tắc về tuyển sinh và đào tạo tài năng trẻ. Việc một cơ chế mang tính đặc thù cho lĩnh vực này được xem xét cẩn trọng và ban hành là động thái linh hoạt, kịp thời-một bước đi cần thiết để không gián đoạn sứ mệnh “gieo trồng” tài năng và gìn giữ tinh hoa văn hóa dân tộc giữa dòng chảy hiện đại hóa.

VƯƠNG HÀ

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.