“Di sản văn hóa" cafe phố cổ

Đó là văn hóa cafe phố cổ cùng các quán cafe len lỏi trong 36 phố phường. Những quán cafe nhỏ, không quá ồn ào đầy sự lãng mạn, nhẹ nhàng và trầm lắng trở thành một phần linh hồn của thành phố. 

Năm 1882, Pháp chiếm thành Hà Nội lần thứ 2, chính thức đặt ách đô hộ lên nước ta. Chỉ một năm sau, tại phố Thợ Khảm tên tiếng Pháp là Rue des Incrusteurs (nay là phố Hàng Khay) quán cafe đầu tiên xuất hiện phục vụ cho binh lính Pháp. 

Thứ nước đen như nước thuốc bắc, ban đầu chỉ được tầng lớp thanh niên con nhà giàu du học ở Pháp về và một số tri thức có đầu óc tân tiến thưởng thức, dần hình thành trong họ thói quen uống cafe hằng ngày. Các quan lại và đa số người dân ngày ấy thích uống nước chè, một thức uống truyền thống lại có tác dụng chữa bệnh. 

Cuộc sống với nhiều đổi thay và mỗi người đều mang thêm nhiều nỗi niềm riêng, nhưng dù có bận rộn đến nhường nào, xa xôi nhau bao lâu, bạn bè chẳng cần hẹn vẫn gặp nhau quán cũ, bên ly cà phê kể nhau nghe bao chuyện buồn vui…

Đồng hành cùng cuộc sống, cafe chứng tỏ là thức uống có tác dụng làm tinh thần tỉnh táo với hương vị đặc biệt, có sức lôi cuốn mạnh mẽ và dần trở thành thức đồ uống không thể thiếu của người dân Hà Nội. 

Khác với cách uống của nhiều vùng trong cả nước, người Hà Nội thích uống cafe bằng phin, khách du lịch khi đến Hà Nội thì gọi đó là uống theo kiểu Pháp. Họ có thể uống bất cứ lúc nào mà họ thích.

Người Hà Nội có thói quen uống cafe như kiểu ăn quà, nghĩa là đi đâu thì đi nhưng vẫn phải đến cái quán quen đúng khẩu vị của mình vẫn uống hằng ngày. Thưởng thức cafe với họ là cả một nghệ thuật, một câu chuyện dài đằng sau đó.

Tại các quán cafe, người ta pha bằng các phin lớn nhưng cũng có quán thì được pha bằng phin nhỏ phục vụ yêu cầu của khách. Dường như bên phin cafe, con người cảm thấy tỉnh táo, tự tin, linh hoạt hơn trong các cuộc bàn luận. 

Các quán cafe xuất hiện lâu đời ở Hà Nội vẫn giữ được dáng vẻ rất riêng, góp phần làm tô điểm cho một Hà thành cổ kính, thanh lịch và được gọi chung bằng cái tên rất thân quen “cafe phố cổ”, có thể kể đến: Cafe Giảng, Cafe Lâm, Cafe Năng…

Cafe phố cổ đã thực sự tạo dựng, lưu giữ được phong cách riêng trở thành linh hồn trong văn hóa cafe Hà Nội. Không chỉ người Hà Nội mà bất kỳ du khách ngoại tỉnh nào khi đến Hà Nội cũng đều yêu thích. 

Chị Đỗ Ánh Ly (Đà Nẵng) cho hay: “Mỗi lần đến Hà Nội, việc đầu tiên tôi làm chính là đi uống cafe phố cổ. Sự đơn giản trong cách bài trí cũng như sắp xếp tại quán, không những đã tạo nên cái nét riêng biệt mà còn khiến cho tôi có một cảm giác gần gũi đến lạ kỳ”.

Nhắc đến cafe trứng là phải nhắc tới cafe Giảng đầu tiên. Không phải tự nhiên mà thương hiệu này có mặt trên BBC cùng các “gương mặt sừng sỏ” khác.

Kế thừa nghề của ông cha, bà Nguyễn Thị Bích con gái lớn của cụ Giảng đã mở một quán cafe nhỏ trên phố Đinh Tiên Hoàng nhìn ra hồ Gươm (nay là Đinh Cafe, 13 Đinh Tiên Hoàng). Chỉ với một căn buồng nhỏ chưa đầy 20m² với bí quyết gia truyền pha chế cafe của cụ Giảng và phong cách nhẹ nhàng lịch sự rất Hà Nội xưa, quán cafe Đinh trở thành điểm quen thuộc của bao thế hệ. 

Cafe phố cổ thường là những quán không lớn, có một không gian nhỏ nhìn ra vỉa hè và bộ bàn ghế thấp lè tè không cầu kỳ, cứ như thế người ta ngồi đó trò chuyện với nhau hàng tiếng đồng hồ. 

Cứ như vậy, thói quen uống cafe đã ngấm sâu vào sinh hoạt của người dân Hà Nội trở nên thân quen và gần gũi. Chỉ với một phin cafe nóng, vài điếu thuốc lá thơm, khách có thể nhâm nhi nhìn ngắm phố phường để dòng suy tưởng của mình hòa theo dòng người xuôi ngược tấp nập trên phố. 

Bạn bè túm năm tụm ba bên cốc cafe, có khi rộn ràng với nhau, có khi cùng im lặng và tự biết rằng mỗi năm gió mùa vẫn về như vậy, nhưng thật ra sẽ chẳng bao giờ còn như vậy nữa…

Hơn 1 thế kỷ trôi qua, cafe trở thành một phần đời sống của người Hà Nội. Phố phường đổi thay, cách thức uống cafe cũng có nhiều thay đổi như dùng cafe hòa tan, cafe lon, cafe pha kiểu Ý (Capuchino)... cách uống này tiết kiệm thời gian, phù hợp với nhịp sống hối hả. 

Nhiều quán cafe thời thượng, tiện nghi sang trọng nhưng người Hà Nội vẫn chọn cho mình quán cafe phố cổ quen thuộc. Không khí, cảnh quan của quán cafe đã ngấm sâu vào máu thịt người uống cafe Hà Nội. 

Không chỉ được thưởng thức cafe, khách uống cafe còn được đắm mình trong không gian và thời gian của cafe phố cổ, một không khí mà không phải nơi uống sang trọng nào cũng có…

Bài và ảnh: HỒNG PHÚC