Tôi đi chợ Hồng Ngự với tâm trạng háo hức khám phá vương quốc của các sinh vật vùng sông nước. Ngay trước cửa chợ là hàng dãy những lồng chuột san sát nhau, cơ man là chuột. Mỗi lồng sắt có hàng trăm con chuột to nhỏ đủ loại, con nào con nấy đều lục sục, cựa quậy không ngừng. Ở những chợ miền Tây Nam Bộ, người ta bán chuột như bán gà, bán chó, bán lợn. Lồng chuột xếp khin khít, tiếng "chíu chíu", "liu kiu" phát ra với hàng nghìn con mắt ti hí liếc nhìn khách lạ.

Chuột bán ở chợ để làm thực phẩm, tất nhiên. Mua chuột về làm thực phẩm thì phải làm sạch chuột trước đã. Làm sạch chuột có nhiều cách, nhưng cách đơn giản nhất là cắt đầu, cắt chân, cắt đuôi, lột da, quẳng vào ngâm trong nước. Lũ chuột được làm sạch, trắng phau như những con lợn được cạo lông sạch sẽ, phơi mình trong những chậu nước to tướng. Đi chợ miền Tây mùa nước nổi mà không ghé qua hàng thịt chuột thì chưa đủ cái thú vị của sự khám phá.

Một ấn tượng mạnh nữa của những phiên chợ vùng Đồng Tháp là những sạp hàng đầy tú hụ trứng gia cầm, thủy cầm. Trong chợ Cao Lãnh, trứng gà, trứng vịt, trứng ngỗng, trứng chim cút xếp tràn lan, la liệt, giăng tràn các lối. Những vựa trứng đủ các màu sắc bao vây người bán hàng, e rằng chỉ một chút sơ suất thôi thì cái cơ man ngổn ngang là trứng kia sẽ đổ ụp xuống bất cứ lúc nào. Cả nghìn, vạn quả trứng hồng, trắng, xanh, lốm đốm, to đùng cứ tràn ra ngồn ngộn, ken kịt cả một góc chợ. Vùng đất được trời phú cho nhiều sông nước, kênh rạch nên cư dân nuôi đủ thứ gà, vịt, ngan, ngỗng. Dưới chân các sạp trứng khổng lồ ấy là những chiếc thúng đựng những chú gà con, vịt con mới nở. Chợ thì đủ thứ âm thanh náo nhiệt. Tiếng gà con chiêm chiếp, tiếng vịt càng cạc, tiếng ếch lớn, ếch bé nằm trong các rọ lưới ồm ộp, tiếng các bà, các chị ríu rít mua bán. Cái âm dịu ngọt, êm ái líu lo như hát của người Nam Bộ cho cái không khí đậm đà, dễ mến trong những phiên chợ vùng sông nước.

 

Nói đến chợ miền Tây, không thể không nói đến một đặc sản ở đây, đó là vô kể các loài rắn được bày bán: Rắn nước, rắn hổ hành, rắn bông súng…. Tất cả nằm êm đềm hoặc lăn lộn, cuộn chặt vào nhau trong những giỏ lưới hoặc tủ kính. Giống bò sát này, nếu ở ngoài Bắc thỉnh thoảng mới gặp một đôi thì ở đây đa dạng, phong phú vô cùng, sống có, khô có. Cái cảm giác được ngắm nhìn các sản vật của vùng đất giàu có, trù phú y như cô dâu lần đầu về nhà chồng mà ngỡ ngàng, bối rối. Những đống hoa điên điển mềm mại vun cao, những bó hoa bí vàng rực, những thân súng căng tròn, xếp chằn chặn như bó đũa, bông so đũa trắng dịu, cải trời, hẹ trời thì xanh ngắt như đám lúa đang thì con gái. Rồi vô số các loài cá khiến người ta ngây ngất, những con cá lóc to tướng, ương ngạnh nằm trong thau chậu rồi mà vẫn tỏ vẻ yêng hùng trợn mắt ngạo nghễ, đến thứ cá linh trắng muôn muốt, đặc sản của mùa nước nổi, rồi ba ba, cá chép, cua càng… con nào con nấy đều béo tốt, mỡ màng. Chúng có may mắn được sinh trưởng trong cái vùng đất rộng mênh mang, ấm áp, giàu có thức ăn mà no nê, đủ đầy.

Ở miền Tây, có chợ họp cả ngày, có chợ chỉ họp buổi sớm. Chợ Rạch Chanh ở thành phố Cao Lãnh, Đồng Tháp nằm cạnh một con rạch lớn. 5 giờ sáng đã có người đi chợ. Bóng người trong đêm mờ mờ như ảo ảnh, trời mới mờ sáng, người dân trên các ghe thuyền đã lễ mễ, bận bịu bưng bê những rổ, thúng đựng đầy tôm, cá, cua, ốc lên chợ bán. Thoáng cái, 8 giờ sáng, chợ đã vắng bóng người. Người bán người mua đều thao tác nhanh, hết phiên không bán hết, các bà, các chị cũng dọn hàng, mai bán tiếp. Chợ miền Tây có đủ màu sắc âm thanh, sự đa dạng của các sản vật miền sông nước, đến mà không ngắm, không thả hồn vào khung cảnh đặc trưng này thì phí cả một thú thưởng ngoạn ở đời.

Tản văn của THẢO NGUYÊN