Chắt chiu dân gian, thổi hồn đương đại

Giấy dó mang những giá trị, tinh hoa văn hóa cao đẹp của đất nước và con người Việt Nam. Có mặt tại buổi tọa đạm Dó Bay – nét dân gian hiện đại, bà Nguyễn Thị Oanh, nghệ nhân cuối cùng của dòng tranh dân gian Đông Hồ cho biết: “Để làm nên một bức tranh Đông Hồ hoàn chỉnh, rất cần đến giấy dó. Dó là một loại cây ở trên rừng, chúng tôi thu về, giã thành bột. Tuy nhiên, loại bột này dễ hòa tan trong nước, nên giấy làm ra rất nhanh hỏng. Bởi vậy, phải giã thêm hai con điệp, quét lên mặt giúp giấy trở nên bền, dai hơn. Bên cạnh đó, vỏ điệp tự nhiên cho màu trắng, dưới ánh nắng sẽ trở nên lấp lánh sáng hơn. Nên mới có câu “Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp”.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh giới thiệu tranh Đông Hồ làm từ giấy dó.

Giấy dó có rất nhiều ứng dụng, chẳng hạn trong việc khắc bia, dập bia. Đầu tiên, ta làm ướt tờ giấy, sau đó nhẹ nhàng đặt lên mặt bia, giấy vẫn còn nguyên vẹn. Song, nếu thay bằng loại giấy thông thường khác, chắc chắn sẽ bị rách. Đặc biệt, trong hội họa và thư pháp, giấy dó chính là hồn cốt làm nên sức sống của tác phẩm. Với chất giấy dày, viền mực sẽ đậm, không bị loang lổ, nét vẽ của người họa sĩ theo đó cũng khỏe khoắn và khoáng đạt hơn.

Tuy nhiên, giấy dó không chỉ dừng lại ở các lĩnh vực truyền thống. Với khẩu hiệu “Chắt chiu dân gian, thổi hồn đương đại”, nhóm bạn trẻ của dự án Dó Bay đã mang đến cho công chúng một góc nhìn mới mẻ về loại giấy truyền thống này. Với đặc tính bền của mình, giấy dó có thể được ứng dụng để sản xuất các vật dụng sinh hoạt hiện đại như sổ ghi chép, lịch treo tường, thiệp cưới…

Bức tranh "Lý ngư vọng nguyệt" làm từ giấy dó.

Bạn Lã Thị Hồng Nhung, một thành viên của dự án chia sẻ: “Tất cả vật dụng được trưng bày ở sự kiện Dó Bay – nét dân gian hiện đại, đều được làm từ giấy dó, từ những bao diêm, lì xì, sổ tay, hay thậm chí là bông tai. Dự án của bọn mình xuất phát từ tình yêu với Đông Hồ - một dòng tranh dân gian truyền thống. Thế nhưng, giấy dó chẳng lẽ chỉ dừng lại ở hội họa với thư pháp mà thôi? trong khi loại giấy này khá chất lượng, vì tính bền, dai của nó. Vậy ứng dụng vào các lĩnh vực hiện đại khác sẽ thế nào? Sự kết hợp giữa cổ điển và hiện đại đã tạo thành “Dó Bay”. Chúng tôi không chỉ muốn lưu trữ truyền thống, mà muốn mọi người, đặc biệt là những người trẻ biết đến giấy dó nhiều hơn, để bảo tồn và phát triển loại giấy này. Giấy dó trong tương lai sẽ không biến mất, mà sẽ trở thành một phần thân thuộc trong sinh hoạt đương đại.”

Các sản phẩm làm từ giấy dó.

Với tâm niệm tôn vinh nét đẹp của nghề làm giấy dó và những nghệ nhân làm giấy, nhóm bạn trẻ vẫn đang miệt mài tìm tòi, sáng tạo, cho ra đời nhiều hơn nữa những thiết kế hiện đại mang tính kinh tế cao từ giấy truyền thống. Thông qua sự kiện lần này, Dó Bay hy vọng sẽ tạo ra một không gian văn hóa nghệ thuật, kết nối những người trẻ yêu văn hóa lại với nhau, cùng gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp.

Bài, ảnh: NGUYỄN QUỲNH