Hiện nay, Đồng Nai đã và đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, đưa di tích trở thành nguồn tài nguyên quý giá, vừa giáo dục truyền thống vừa tạo động lực mới cho phát triển du lịch văn hóa của tỉnh.

Di tích Khu ủy miền Đông Nam Bộ, xã Trị An, tỉnh Đồng Nai là một trong những “địa chỉ đỏ” ứng dụng công nghệ số, quét mã QR. 

Trùng tu, tôn tạo di tích xuống cấp nghiêm trọng

Đồng Nai hiện có 120 di tích được xếp hạng (tính đến tháng 10-2025), trong đó có 6 di tích quốc gia đặc biệt, 42 di tích quốc gia và 72 di tích cấp tỉnh. Đây là nguồn tài nguyên di sản vô giá, lưu giữ nhiều sự kiện lịch sử hào hùng của quân và dân ta trong hai cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, kháng chiến chống thực dân Pháp và kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Nổi bật có Khu Bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai, một trong những địa chỉ có nhiều di tích lịch sử cách mạng gắn liền với các sự kiện trọng đại của đất nước. 

Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Thị Ngọc Loan cho biết, từ năm 2020 đến nay, Đồng Nai đã và đang đầu tư trùng tu, tôn tạo 14 di tích với tổng kinh phí hơn 131 tỷ đồng (nguồn ngân sách Nhà nước là 93,4%, từ nguồn xã hội hóa là 6,4%). Sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch tu bổ, tôn tạo di tích trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024-2028 với tổng kinh phí thực hiện là 331,5 tỷ đồng, nhằm bảo tồn các di tích đang bị xuống cấp cần được trùng tu, tôn tạo, phát huy hiệu quả giá trị tiềm năng của di tích, đáp ứng nhu cầu tham quan ngày càng cao của các tầng lớp nhân dân và du khách.

Nhiều di tích lịch sử cách mạng trọng điểm của Đồng Nai đã được trùng tu, tôn tạo, hoàn thành và đi vào hoạt động ổn định, đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu văn hóa, lịch sử của nhân dân và du khách. Có thể kể đến như: Đình Phước Thiền; đình Phú Mỹ (xã Nhơn Trạch); Văn miếu Trấn Biên (phường Trấn Biên); Nhà lao Tân Hiệp (phường Tam Hiệp)…

Theo Phó chủ tịch UBND phường Bình Phước Hoàng Thúy Vũ, trên địa bàn phường hiện có di tích lịch sử quốc gia Địa điểm Chiến thắng Đồng Xoài. Di tích là một quần thể gồm nhiều hạng mục công trình như: Tượng đài chiến thắng, phù điêu, nhà trưng bày, bãi đỗ xe, sân hành lễ… Mặc dù di tích Địa điểm Chiến thắng Đồng Xoài thường xuyên được địa phương đầu tư, tu bổ, chỉnh lý trưng bày nhưng hiện nay một số hạng mục tại di tích vẫn đã bị hư hỏng, xuống cấp cần được thực hiện sửa chữa, cải tạo để đảm bảo mỹ quan.

Không chỉ tại phường Bình Phước mà hiện nhiều di tích lịch sử cách mạng trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đang xuống cấp nghiêm trọng. Có thể kể đến như: Di tích Thành cổ Biên Hòa (phường Trấn Biên) có khối nhà 2 tầng thuộc khu vực bảo vệ I đang bị xuống cấp; Địa điểm chiến thắng Dốc 31 (xã Lộc Ninh) nứt tường, hư nền; di tích Bồn xăng kho nhiên liệu VK98 (xã Lộc Quang) bị sạt lở bờ kè đá nghiêm trọng, ảnh hưởng đến yếu tố gốc cấu thành di tích.

Với một số di tích lịch sử cách mạng đang xuống cấp nghiêm trọng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Lê Trường Sơn đã giao cho Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Sở Tài chính, Sở Xây dựng và các đơn vị, địa phương liên quan, khẩn trương thành lập đoàn khảo sát, thẩm định, đánh giá hiện trạng; đồng thời lập hồ sơ, báo cáo đề xuất UBND tỉnh việc tu sửa theo đúng quy định.

Ứng dụng công nghệ số, lan tỏa di sản Đồng Nai

Cùng với việc đầu tư, tôn tạo di tích, Đồng Nai đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Đây là bước đi chiến lược nhằm quảng bá di sản Đồng Nai đến gần hơn với công chúng trong và ngoài nước, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Giám đốc Bảo tàng Đồng Nai Nguyễn Ngọc Yến cho biết, việc ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn di tích là “điểm đột phá” trong công tác phát huy giá trị di sản. Bảo tàng tỉnh đã số hóa 2D, 3D các hiện vật, hồ sơ di tích, xây dựng cơ sở dữ liệu mở phục vụ nghiên cứu. Đặc biệt, đơn vị đã triển khai các tour tham quan thực tế ảo 360° tại di tích cấp quốc gia Văn miếu Trấn Biên, Đền thờ và mộ Nguyễn Hữu Cảnh, Mộ cự thạch Hàng Gòn.

Học sinh, cựu chiến binh trên địa bàn tỉnh Đồng Nai về nguồn tại di tích Nhà lao Tân Hiệp, phường Tam Hiệp.

Bên cạnh đó, Đồng Nai còn xây dựng mô hình tham quan 3D di tích Căn cứ Tà Thiết và di tích Địa điểm Cục Hậu cần Quân giải phóng miền Nam Việt Nam; lắp đặt máy thuyết minh tự động kết hợp hệ thống mã QR tại di tích quốc gia Văn miếu Trấn Biên, góp phần hiện đại hóa hoạt động thuyết minh di sản.

Cùng với ngành văn hóa, thể thao và du lịch, giai đoạn 2023-2025, Tỉnh đoàn Đồng Nai và Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh các xã, phường trên địa bàn tỉnh đã tổ chức mã hóa hàng chục dữ liệu “địa chỉ đỏ” phục vụ công tác tuyên truyền, giáo dục cho đoàn viên, thanh thiếu nhi.

Theo đồng chí Nguyễn Văn Chiến, Phó chủ tịch UBND xã Trảng Bom, thời gian qua, địa phương đã triển khai thành công công trình thanh niên số hóa thông tin "địa chỉ đỏ" với di tích lịch sử Địa điểm chiến thắng Yếu khu Quân sự Trảng Bom và công viên Văn hóa Hùng Vương với tổng giá trị thực hiện 30 triệu đồng. Ngoài ra, địa phương còn thiết kế thành công sự án "Trạm ký ức - Không gian lưu giữ câu chuyện lịch sử" của xã Trảng Bom theo đề án "Câu chuyện thời hoa lửa". Dự án là hành trình giáo dục truyền thống, tôn vinh giá trị lịch sử quê hương qua hai trạm nội dung: Ngược dòng lịch sử và Ngọn lửa di sản.

Với việc kết hợp hài hòa giữa đầu tư cho trùng tu, tôn tạo di tích và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, Đồng Nai đã và đang biến những di sản thành “tài nguyên sống”, góp phần giáo dục truyền thống, quảng bá hình ảnh Đồng Nai và thúc đẩy phát triển du lịch văn hóa.