QĐND - Có thể nói bài thơ "Đường hành quân" của nhà thơ Lưu Trùng Dương (1930-2014), nguyên Tổng thư ký Hội Văn nghệ TP Đà Nẵng, nguyên Trưởng đoàn Nghệ thuật Quân tình nguyện Việt Nam tại Lào là một trong những tác phẩm thi ca điển hình về tinh thần người chiến sĩ đi giải phóng miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Chị Bùi Thị Ngộ (ngoài cùng, bên trái) ngâm bài thơ “Đường hành quân” trong buổi gặp mặt ngày 27-3-2015.

Rất nhiều chiến sĩ vượt Trường Sơn vào chiến trường đều biết, thuộc và ngâm nga bài thơ này. Những câu thơ còn lan về thôn xóm, mái trường nơi hậu phương miền Bắc, ấy là do các chiến sĩ tặng bạn ở quê nhà qua trang thư hoặc trong kỳ nghỉ phép hiếm hoi.

Hơn 40 năm đã qua, nhưng trong tâm khảm những người lính vượt Trường Sơn vẫn âm vang vần thơ trong bài Đường hành quân: “Vượt núi băng sông, chân tôi bước giữa hương đồng cỏ nội/ Vòng lá ngụy trang đã bao lần thay lá mới/ Tôi mang trong mình tiếng gọi của quê hương/ Đời chúng ta, đâu có giặc là ta cứ đi…”. Âm hưởng bay bổng, giàu nhạc tính làm cho những vần thơ ngấm vào tâm hồn một cách rất tự nhiên.

Nội dung tư tưởng của bài thơ thăng tỏa mãnh liệt trong tâm can chiến sĩ nơi tiền tuyến, như khi nói đến tội ác man rợ của kẻ thù: “Đạn bắn nhà thờ, lửa thiêu trường học/ Em bé ngây thơ gục dưới mái lều tranh/… Trên trang sách em tôi, máu tươi loang chảy…” và thôi thúc trái tim tuổi trẻ ra mau nơi tiền tuyến: “Lửa bỏng miền Nam, lửa cháy tim tôi/ Cả nước xuống đường như biển động, triều sôi”. “Tôi đã nghe gió nổi từng cơn/ Cả miền Nam đang biến thành giông bão”, “Nòng súng tôi bốc khói sáng niềm tin”... Tuy gian khổ, nhưng tâm hồn chiến sĩ trong bài thơ tràn đầy cảm xúc lãng mạn cách mạng: “Tôi đã vượt sông Chu, sông Mã/ Về sông Lam nghe giọng hát đò đưa/… Cô gái xã viên ơi/ Tôi đang hành quân trên quê hương Xô Viết/ Đồng lúa mênh mông giọng hò tha thiết/… Anh sẽ giữ cho em những vần thơ tiếng hát/ Bản tình ca Nam-Bắc đẹp tương lai”.

Đoạn cuối bài thơ như lời đáp của người chiến sĩ khi Tổ quốc gọi; sắc thái hào sảng hứa hẹn khải hoàn ca: “Tôi hành quân sắp trọn một đêm dài/ Nghe giục giã tiếng gà bên giới tuyến/ Nghe giọt sương tan, đất trời rung chuyển/ Bông hướng dương tung cánh đón bình minh”… Và vượt lên hiện tại, bài thơ như lời nhắn gửi tới các thế hệ chiến sĩ về bổn phận và niềm tin: “Tôi hành quân khắp nẻo đường đất nước/ Thơ hành quân báng súng vẫn còn ghi/ Bao chiến công lấp lánh ánh quân kỳ…”.

Bài thơ Đường hành quân vang mãi nơi tâm hồn những người ra trận, góp phần làm nên Đại thắng mùa Xuân 1975. Thật tình cờ, ngày 27-3-2015, tại cuộc gặp mặt cựu chiến binh (CCB) từng chiến đấu ở mặt trận Quảng Đà, chị Bùi Thị Ngộ, cựu cán bộ tuyên truyền huyện Đại Lộc đã ngâm trọn vẹn bài thơ này. Chất giọng Nam Trung Bộ của chị tái hiện đặc sắc hình ảnh đoàn quân đi về phương Nam. Các CCB miền Bắc nghe chị ngâm thơ, mắt rưng rưng trong sự cảm nhận bài thơ giữa thời bình, mà không có đủ mặt các đồng đội cùng hành quân ra trận năm xưa…  

Bài và ảnh: PHẠM XƯỞNG