Cứ tới dịp Tết Nguyên đán, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát lại tất bật hoàn thiện hàng trăm tác phẩm tượng linh vật con giáp đại diện cho năm mới. Năm nay, anh cho ra mắt bộ sưu tập 2023 tác phẩm mèo độc bản được chế tác rất tinh xảo để chào đón Xuân Quý Mão. 

Các tác phẩm được chế tác từ gỗ mít, đá ong, kết hợp với sơn mài. “Mèo luôn hiện diện trong đời sống người Việt với hình ảnh gần gũi và thân thuộc. Để thực hiện bộ sưu tập, tôi đã phải dành nhiều thời gian nghiên cứu về hình dáng, khuôn mặt, các đặc trưng của loài mèo trong thực tế và cả hình tượng trong văn hóa”, anh Phát chia sẻ. 

Nổi bật trong những tác phẩm về mèo năm nay và được nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát tâm đắc nhất là bộ 7 chiếc ghế mèo và 1 bàn cá. Tác phẩm được đặt tên là "Bữa tiệc ngày Xuân". 

7 chiếc ghế, mỗi chiếc ghế đều có màu sắc, kiểu dáng riêng biệt để giữ tính độc bản cho từng tác phẩm. Bộ bàn ghế được làm từ gỗ mít kết hợp cùng nghệ thuật sơn mài truyền thống, khảm trai. Trên lưng tựa của ghế khắc những hình tượng mèo trong các bức phù điêu, tranh Đông Hồ... Mất hơn hai năm để hoàn thiện, mỗi chiếc ghế nặng từ 40 - 80kg, có giá tầm 120 triệu đồng/chiếc, tổng cả bộ có giá gần 1 tỷ đồng. 
“Mỗi tác phẩm mèo phải trải qua hàng chục công đoạn, từ khâu lên ý tưởng, rồi đục, đẽo tạo dáng cho khối gỗ, sau đó phủ lên nhiều lớp sơn, phơi khô, đánh bóng, khảm trai, vẽ tạo tác... mới hoàn thiện. Tùy vào các trường phái điêu khắc, kích thước, kiểu dáng mà có thể mất vài ngày cho đến cả tháng để ra được một tác phẩm”, anh Phát cho biết.

Đường nét, hoa văn, màu sắc, kích thước và thần thái của các chú mèo không giống nhau do được nghệ nhân Tấn Phát làm thủ công hoàn toàn. Lớp sơn quét xong cần có thời gian phơi khô trước khi thêm lớp khác hoặc làm công đoạn tiếp theo. 
 Sau khi được quét lớp sơn mài, các sản phẩm tiếp tục được khảm vỏ trứng trang trí hoặc khảm vỏ trai.

Các tác phẩm đều được chế tác một cách tỉ mỉ và đầy tâm huyết. Mỗi tác phẩm được quét lớp sơn mài sau đó khảm vỏ trứng hoặc vỏ trai, quét 7-10 lớp màu, mài ra và cuối cùng sẽ dán bạc lá. Các bước tiếp theo là phủ phẩm, sơn, mài nhẵn và đánh bóng. 

Sự tinh khôn trong tư thế rình mồi, leo cây cau,... cùng nhiều ý tưởng khác nhau được thể hiện trong các tác phẩm. 
 Một tác phẩm mèo đang leo thân cây cau được chế tác theo tỷ lệ như thật.

Những chú mèo sơn mài ngoài công dụng trưng bày ra còn có tính ứng dụng cao trong đời sống thường ngày như đèn, đế đốt trầm, khay trà, lọ đựng hoa khô,... 

GIANG ANH (thực hiện)