Nếu không tiêm phòng, khi mắc Covid-19 tình trạng bệnh tim mạch dễ bị nặng hơn thông qua nhiều cơ chế, bao gồm cả tình trạng tổn thương viêm trực tiếp ở tim. Vì vậy, tiêm vaccine cho bệnh nhân tim mạch là điều hết sức quan trọng. Hiện tại không có bằng chứng nào cho thấy bệnh tim mạch có chống chỉ định đối với vaccine phòng Covid-19.

Tất nhiên, cần lưu ý chống chỉ định một số trường hợp bệnh nặng, cấp tính, tuổi cao, nhiều bệnh kết hợp… Theo Hướng dẫn của Bộ Y tế, 9 đối tượng trì hoãn tiêm chủng (đối với vaccine của hãng AstraZeneca) gồm: Người đang mắc bệnh cấp tính; phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ; những người bị suy giảm khả năng đáp ứng miễn dịch, ung thư giai đoạn cuối, xơ gan mất bù; người trong vòng 14 ngày trước có điều trị corticoid liều cao hoặc điều trị hóa trị, xạ trị; người trong vòng 90 ngày trước có điều trị immunoglobulin hoặc điều trị huyết tương của bệnh nhân nhiễm Covid-19; tiêm vaccine khác trong vòng 14 ngày trước; người đã mắc Covid-19 trong vòng 6 tháng; người trên 65 tuổi; người bị giảm tiểu cầu hoặc rối loạn đông máu.

Tiêm phòng vaccine Covid-19 tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: qdnd.vn 

Ngoài ra, có 4 đối tượng cần thận trọng tiêm chủng: Người có tiền sử dị ứng với các dị nguyên khác; người có bệnh nền nặng, bệnh mạn tính chưa được điều trị ổn định; người mất tri giác, mất năng lực hành vi; người có bệnh mạn tính có phát hiện thấy bất thường dấu hiệu sống (mạch dưới 60 lần/phút hoặc trên 100 lần/phút; huyết áp tăng hoặc giảm, nhịp thở trên 25 lần/phút…) phải được khám sàng lọc kỹ và tiêm chủng trong bệnh. Đặc biệt, chống chỉ định với người có tiền sử phản vệ từ độ 2 trở lên tại lần tiêm trước hoặc với bất cứ thành phần nào của vaccine.

Những người đã có phản ứng nghiêm trọng với các chất khác (không liên quan đến vaccine), ví dụ: thuốc uống hoặc động vật có vỏ, v.v., vẫn có thể tiêm vaccine nhưng sẽ cần được theo dõi tại phòng khám trong tối đa 30 phút sau đó. Bệnh nhân nên tránh tiêm vaccine trong thời gian bị sốt.

Tác động của vaccine đối với những người có bệnh tim mạch?

Các nghiên cứu hiện nay về vaccine phòng Covid-19 trên nhiều đối tượng, trong đó có bệnh nhân tim mạch, không thấy bất kỳ ảnh hưởng nghiêm trọng nào. Những khó chịu có thể gặp gồm: Đau tại chỗ tiêm, mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ hoặc ớn lạnh, có thể có sốt tương tự như bị cúm. Cánh tay nơi tiêm có thể cứng và đau nhức. Tình trạng này có thể tồn tại trong thời gian ngắn, kéo dài khoảng 24 - 48 giờ và có thể xử lý bằng giảm đau, hạ sốt thông thường, kết hợp với uống nhiều nước.

Có tỷ lệ khoảng 1 người trên 2 triệu người có thể bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng làm tăng nặng bệnh tim. Tuy nhiên, rủi ro này là cực kỳ hiếm. Lợi ích của việc tiêm vaccine lớn hơn nhiều so với nguy cơ bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng và do đó mọi người vẫn nên tiêm vaccine.

Tương tác của vaccine với thuốc điều trị bệnh tim mạch?

Không có báo cáo về tương tác giữa vaccine và thuốc điều trị bệnh tim mạch, vì vậy bệnh nhân không được bỏ thuốc điều trị tim mạch trước hoặc sau khi tiêm vaccine. Một số bệnh nhân đang sử dụng thuốc chống đông, kháng kết tập tiểu cầu, khi tiêm có thể bị đau, sưng và bầm tím xung quanh vết tiêm.

Bệnh nhân ghép tim đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, có thể tiêm vaccine Covid-19 không?

Các vaccine hiện nay đều không chứa virus sống, do đó không có nguy cơ gây nhiễm bệnh cho những bệnh nhân có hệ miễn dịch kém, kể cả những bệnh nhân đang dùng thuốc ức chế miễn dịch. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể không đáp ứng  tốt với vaccine và sẽ phải tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng ngừa bổ sung ngay cả khi đã được tiêm vaccine.

Nguy cơ chảy máu khi tiêm cho bệnh nhân đang sử dụng thuốc chống đông, chống kết tập tiểu cầu ra sao?

Nhiều bệnh nhân tim mạch phải thường xuyên dùng thuốc chống đông máu như thuốc kháng vitamin K (warfarin, sintrom…) hoặc thuốc chống đông máu đường uống trực tiếp (rivaroxaban, dabigatran), hoặc thuốc kháng kết tập tiểu cầu (aspirin, clopidogrel, ticagrelor hoặc prasugrel) có nên dừng thuốc khi tiêm không? Câu trả lời là không nên và những bệnh nhân này có nguy cơ bị chảy máu tại chỗ tại vị trí bị kim đâm vào cơ cánh tay khi tiêm chủng Covid-19. Vì vậy có thể có nguy cơ bầm tím hoặc sưng tấy xung quanh vết tiêm tại chỗ, để khắc phục, nên sử dụng kim nhỏ (cỡ 23 hoặc 25) để tiêm, sau đó ấn mạnh vào vết thương chứ không day xoa trong ít nhất hai phút. Không như vaccine cúm được tiêm dưới da, vaccine Covid-19 chỉ có thể có dạng tiêm bắp

Sau khi tiêm vaccine ngừa Covid-19 rồi thì tôi có phải tiếp tục sử dụng các biện pháp phòng dịch khác như: đeo khẩu trang, giữa khoảng cách và sát khuẩn tay không?

Câu trả lời là có. Tất cả các loại vắc xin hiện tại khi tiêm đủ 2 liều chỉ có khả năng bảo vệ cho người bệnh là 75-95% và chưa có bất cứ loại vaccine nào bảo vệ 100% cho chúng ta và nó cũng chỉ làm giảm tính trầm trọng của bệnh nếu có bị nhiễm virus. Và một khi người đã tiêm vaccine rồi vẫn có nguy cơ lây vi rút cho người khác mặc dù điều này chưa được khẳng định hoàn toàn vì chúng ta còn chưa có đủ thời gian để trả lời, vì vậy chúng ta vẫn phải thực hiện đúng nguyên tắc phòng bệnh theo khuyến cáo 5K của Bộ y tế.

Tôi biết rằng các vaccine hiện nay đều cần phải tiêm 2 liều để có khả năng bảo vệ khỏi Covid-19 cao hơn, vậy nếu tôi được tiêm chỉ 1 liều thôi hoặc liều thứ 2 chậm hơn dự kiến thì hậu quả ra sao?

Hiện nay Việt Nam chúng ta mới cấp phép cho 4 loại vaccine của 4 hãng khác nhau, khoảng cách giữa các lần tiêm là từ 4 đến 8 tuần để đảm bảo có khả năng bảo vệ như trong các nghiên cứu. Tuy nhiên, do nguồn cung cấp còn hạn chế nên để đảm bảo số lượng người dân được bảo vệ nhiều nhất có thể thì liều thứ 2 có thể được tiêm chậm lại nhưng theo khuyến cáo là không chậm hơn 12 tuần. Vì vậy, chúng ta phải kiên trì chờ đợi để được tiêm đủ 2 liều. Quý vị không nên quá lo lắng nếu liều thứ 2 có chậm một chút vì các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hệ miễn dịch của chúng ta vẫn sản sinh đủ kháng thể kháng lại bệnh nếu được tiêm nhắc lại sau 3 tháng.  

Bác sĩ NGUYỄN DŨNG, Khoa Nội Tim mạch, Viện Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108