Vượt sông, băng rừng tìm “đồng đội”

"Đến rồi!", sau hơn 1 giờ xuôi trên dòng Mê Công, cựu chiến binh (CCB) Khăm Xẻn (người dân bản Lát Hán, huyện Muang Nga, tỉnh Oudomxay (Lào) vừa điều khiển thuyền cặp bờ, vừa thông báo với mọi người. Trên thuyền, đưa ánh mắt e ngại nhìn ngọn núi Thẳm Loong cao vút và cây cối um tùm bên bờ sông, đồng chí Thoong Đeng, Phó phòng Lao động huyện Muang Nga, hỏi: “Chắc chứ Khăm Xẻn?”.

- Đúng mà, thời chiến tranh, có mấy anh Bộ đội Việt Nam đi thuyền đến đây thì bị máy bay địch phát hiện và truy sát. Các anh phải để lại thuyền rồi lánh tạm vào hang để tránh máy bay địch. Đúng lúc ấy máy bay địch ném bom và bắn rốc két trúng miệng hang làm các anh hy sinh, CCB Khăm Xẻn kể.

leftcenterrightdel
Đội Quy tập hài cốt liệt sĩ Cục Chính trị, Quân khu 2 quy tập hài cốt liệt sĩ ở huyện Muang Nga, tỉnh Oudomxay. Ảnh: VĂN DƯƠNG

Trung tá Dương Tiến Dũng, Phó đội trưởng Đội quy tập HCLS Cục Chính trị, Quân khu 2 được giao nhiệm vụ tổ chức đoàn đi trinh sát thực địa và kiểm tra thông tin về mộ chí liệt sĩ lần này, vừa vạch rừng leo núi, trong lòng vừa nặng trĩu lo âu. Thời gian trôi qua đã lâu, thông tin theo kiểu truyền miệng, lại thêm rừng núi nhiều thú rừng… không biết sau khi địch ném bom, tình hình của các anh như thế nào…

Sau gần 2 giờ phát cây mở lối, đoàn trinh sát đã đến được hang núi. Phía cửa hang, tàn tích tội ác của địch vẫn còn hằn dấu qua những tảng đá to nhỏ đủ loại bị bom đạn bắn vỡ, nằm lăn lóc. Đoàn người chầm chậm, nhẹ nhàng bước vào phía bên trong hang. Dõi mắt theo ánh sáng của đèn pin, các thành viên trong đoàn quan sát thấy có nhiều xương cốt rải rác và một số di vật của liệt sĩ. Như vậy, thông tin về sự hy sinh của Bộ đội Việt Nam do CCB Khăm Xẻn cung cấp là chính xác. Trung tá Dương Tiến Dũng chia sẻ: "Tại hang núi đá ở bản Lát Hán, chúng tôi tổ chức quy tập được 4 bộ HCLS, nhưng không có bất kỳ thông tin nào liên quan đến từng người...".

Chúng tôi được biết, Đội Quy tập HCLS Cục Chính trị Quân khu 2 đóng cơ sở tại bản Noong Men Đa, huyện Muang Xai, tỉnh Oudomxay. Đội có nhiệm vụ, quy tập và cất bốc HCLS quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ ở địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào: Oudomxay, Luang Prabang, Pakse, Luang Namtha, Phongsali và Xayabury. Vượt qua nhiều khó khăn, từ năm 1994 đến đầu tháng 5-2020, cán bộ, chiến sĩ của đội đã quy tập được 1.771 bộ HCLS (trong đó có 359 bộ HCLS xác định được họ và tên).

Còn thông tin là còn tìm kiếm

Qua kiểm tra, Ban chỉ đạo quốc gia 515 đánh giá, thời gian qua, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu 2 đã quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước coi công tác tìm kiếm, quy tập (TKQT) và xác định danh tính HCLS là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng. Qua đó, đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đề ra nhiều chủ trương, giải pháp tích cực, toàn diện, đồng thời huy động tốt các nguồn lực của địa phương để hỗ trợ, nâng cao hiệu quả công tác TKQT và xác định danh tính HCLS. Thiếu tướng Trần Ngọc Tuấn, Phó chính ủy Quân khu 2 trao đổi:

- Đối với nhiệm vụ TKQT HCLS, thời gian tới Ban chỉ đạo 515 Quân khu 2 xác định rõ các khó khăn, như: Địa bàn tìm kiếm rộng, phức tạp, chủ yếu là rừng núi hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt; số lượng HCLS chưa quy tập tập trung ở những khu vực còn mìn, vật liệu nổ chưa được rà phá; thông tin về mộ chí liệt sĩ ngày càng ít và độ chính xác không cao; các nhân chứng hầu hết là CCB, già làng, trưởng bản tuổi đã cao, già yếu, trí nhớ giảm gây khó khăn trong công tác dẫn đường...

Theo Thiếu tướng Trần Ngọc Tuấn, để khắc phục những khó khăn, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu 2 thường xuyên chỉ đạo ban chỉ đạo 515 các cấp trong quân khu chủ động xây dựng, kế hoạch thực hiện nhiệm vụ TKQT HCLS; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ bằng nhiều hình thức, biện pháp; rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; lập bản đồ TKQT HCLS ở cấp xã; thường xuyên phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương, các tầng lớp nhân dân nước bạn Lào trong các hoạt động TKQT; chủ động giải quyết khó khăn, vướng mắc trong khi làm nhiệm vụ. Đại tá Hán Văn Hùng, Đội trưởng Đội Quy tập HCLS Cục Chính trị Quân khu 2 chia sẻ: "Cùng với sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu 2, quá trình thực hiện nhiệm vụ, chúng tôi còn được cấp ủy, chính quyền, lực lượng chức năng và nhân dân các bộ tộc Lào giúp đỡ rất hiệu quả. Không chỉ cung cấp thông tin, tổ chức lực lượng dẫn đường mà nhân dân nước bạn Lào còn giúp đỡ đội cả về phương tiện, vật chất. Hiện nay, đội tiếp tục thu thập sơ đồ, bản đồ, thông tin phóng vẽ trên thực địa tại khu vực Bắc Lào; chú trọng đi sâu, tiếp cận các nhân chứng là CBB, già làng, trưởng bản cùng tham gia chiến đấu, hoạt động hoặc biết (kể cả phía bên kia) để họ tạo điều kiện cung cấp thông tin về phần mộ và chỉ đường để thực hiện tốt nhiệm vụ TKQT HCLS quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ tại chiến trường Lào trở về quê hương Tổ quốc".

VIỆT HÀ