Những đơn vị phạm binh trong Hồng quân Liên Xô, gồm các quân nhân phạm lỗi, là một trong những chủ đề bị bịa đặt nhiều nhất trong lịch sử Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Từng có ý kiến cho rằng, những phạm binh là “bia đỡ đạn” cho Bộ tư lệnh Liên Xô. Họ không được trang bị vũ trang, bị xua đuổi bằng súng máy và dường như cầm chắc cái chết khi bị đẩy vào những trận đánh ác liệt hoặc các bãi mìn của quân địch.
Tuy nhiên trên thực tế, những đại đội và tiểu đoàn phạm binh tuyệt nhiên không phải là những đội quân cảm tử. Phần lớn thời gian họ kề vai sát cánh cùng chiến đấu bên cạnh các đơn vị chính quy. Trong khi đó, những nhiệm vụ nguy hiểm nhất thường được giao cho họ thực hiện.
Hình phạt tạm thời
Việc thành lập những đơn vị phạm binh vào mùa hè năm 1942 chính là nhằm mục đích nâng cao tính kỷ luật trong lực lượng Hồng quân Liên Xô. Trong thời kỳ chiến tranh gian khổ đó, quân đội Xô viết vì chịu nhiều tổn thất nên đã rút quân về Stalingrad và vùng Kavkaz.
    |
 |
| Việc thành lập những đơn vị phạm binh vào mùa hè năm 1942 chính là nhằm mục đích nâng cao tính kỷ luật trong lực lượng Hồng quân Liên Xô. Ảnh tư liệu. |
Suốt toàn bộ cuộc chiến (trước khi giải thể đại đội phạm binh cuối cùng vào tháng 6-1945), có gần 428 nghìn người là những quân nhân phạm binh, chiếm khoảng 1,5% quân số trong lực lượng Hồng quân Liên Xô.
Có một danh sách dài những hành vi có lỗi mà những ai vi phạm sẽ bị điều chuyển sang các đơn vị phạm binh, như: Hèn nhát trong chiến đấu, đào ngũ, tắc trách trong việc quản lý và sử dụng phương tiện quân sự được giao, phá hoại, nghiện rượu... Những phạm binh bị tước quân hàm, huân và huy chương, chuyển sang đơn vị mới. Họ có thể trở thành cán bộ chỉ huy cấp dưới, nhưng chỉ huy cấp trên của họ là những người được chỉ định từ những đơn vị chính quy.
Thời gian phục vụ tối đa trong đội quân phạm binh là 3 tháng. Ngay sau khi hoàn thành nhiệm vụ, họ sẽ được khôi phục quân hàm, được trả lại các phần thưởng và điều chuyển trở lại đơn vị chính quy.
Họ cũng có thể rời đơn vị phạm binh trước thời hạn nếu bị thương khi chiến đấu vì có hành động gan dạ và dũng cảm. Những phạm binh xuất sắc thường được tặng thưởng, thậm chí có người còn trở thành Anh hùng Liên Xô.
|
 |
| Những nhiệm vụ nguy hiểm nhất thường được giao cho các phạm binh. Ảnh: Arkady Shaikhet/MAMM/MDF/russiainphoto.ru |
Chiến công của Ermak
Trung úy Vladimir Ermak từng phục vụ trong Tiểu đoàn phạm binh do cẩu thả gây hậu quả nghiêm trọng. Ông tình cờ bóp cò súng khi đang lau chùi vũ khí đã lên đạn và ngộ sát một người lính đi ngang qua.
|
 |
| Anh hùng Liên Xô Vladimir Ermak. Ảnh tư liệu |
Mười ngày sau khi bị điều chuyển sang đơn vị phạm binh, Vladimir Ermak (lúc đó 19 tuổi) đã lập chiến công đầu tiên và cũng là cuối cùng. Ngày 19-7-1943, trong khi đang do thám tình hình chiến trận ở ngoại ô thành phố Leningrad (nay là Saint Petersburg), ông đã lấy thân mình lấp lỗ châu mai trên ụ súng của quân Đức.
Chỉ huy trưởng Tiểu đoàn bộ binh tiến công số 14, Thiếu tá Lesik đã giới thiệu để Trung úy Ermak được truy tặng Huân chương Cờ đỏ và danh hiệu Anh hùng Liên Xô. Ngày 21-2-1944, Trung úy Ermak đã chính thức được công nhận danh hiệu này.
Trận đánh của Đại đội phạm binh số 65
Ngày 14-12-1943, Đại đội phạm binh số 65 và Tiểu đoàn huấn luyện thuộc Sư đoàn bộ binh cận vệ số 72 tiến quân vào làng Sotninsky ở miền Trung Ukraine. Trước sự kháng cự quyết liệt từ phía quân địch, họ buộc phải rút lui. Tuy nhiên, một nhóm gồm 15 phạm binh bị tách khỏi đồng đội của mình.
Trong vòng 3 ngày, các chiến sĩ Hồng quân bị bao vây đã tiến đánh, làm tê liệt lực lượng quân Đức. Ngày 18-12-1943, binh sĩ Liên Xô đã mở đợt tấn công vào ngôi làng, mặc dù thất bại, nhưng đã cứu nguy cho những phạm binh.
Sau các trận đánh, gần 30 quân nhân trong Đại đội phạm binh số 65 đã được điều chuyển trở lại đơn vị chính quy. 5 phạm binh hy sinh đã được truy tặng Huân chương Chiến tranh vệ quốc hạng Nhất và hạng Nhì.
Hy sinh của Đại úy Buniyatov
Ngày 14-1-1945, trong khi diễn ra chiến sự tại Ba Lan, Đại đội phạm binh số 123 dưới sự chỉ huy của Đại úy Zya Buniyatov đã nhận lệnh đánh chiếm chiếc cầu bắc qua sông Pilitsa thuộc hậu tuyến quân Đức và không được để cho kẻ địch phá hủy cầu.
|
 |
| Tư lệnh Tập đoàn quân tiến công số 5 Nikolai Berzarin (bìa phải) trao Huân chương Sao vàng Anh hùng Liên Xô cho Chỉ huy Đại đội phạm binh số 123, Đại úy Zya Buniyatov. Ảnh: TASS |
Vượt qua các tuyến phòng thủ, những phạm binh đã chiếm giữ cây cầu và giữ nó vài ngày trước khi có viện binh đến. Kết quả, dù tổn thất đến 90% quân lực, nhưng Đại đội phạm binh đã đảm bảo cho các binh sĩ của Liên Xô thoát ra thành công khu vực chiến đấu có địa hình rộng nằm giữa hai con sông Wisla và Oder tại Ba Lan.
“Trận đánh này, trong số 670 binh sĩ chỉ còn lại 47 người sống sót. Lúc đó, bao nhiêu người tôi chôn cất là bấy nhiêu người tôi gửi thư về cho người thân của họ. Tất cả những người sống sót đều được tặng thưởng Huân chương chiến công. Còn tôi, ngày 27-2-1945, được trao danh hiệu Anh hùng Liên Xô", Đại úy Buniyatov nhớ lại.
Những phạm binh vùng Zapolyarie
Nằm ở vùng cực Bắc của Liên Xô, dãy núi Musta-Tunturi trở thành khu vực duy nhất của mặt trận Xô-Đức, nơi kẻ thù bị kìm chân trong ngày đầu tiên của cuộc chiến. Trong những năm sau đó, giới tuyến mặt trận tại đây không thay đổi.
|
 |
| Các chiến sĩ Lữ đoàn thủy quân lục chiến 12 đang hành quân qua dãy núi Musta-Tunturi. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga |
Ngày 10-10-1944, quân đội Liên Xô bắt đầu cuộc tấn công quy mô lớn vào các công sự phòng thủ do quân Đức xây dựng trên dãy núi Musta-Tunturi. Đại đội phạm binh số 614 (có quân số 750 người) thuộc Hạm đội phương Bắc đã tấn công vào các vị trí của kẻ thù từ phía biển Barents, làm tiêu hao một lượng lớn sinh lực địch.
Lính bộ binh đã trèo lên trên bức tường thẳng đứng, băng qua sợi dây thép gai dưới hỏa lực dồn dập của kẻ địch. Gần 70% quân số Đại đội phạm binh số 614 đã hy sinh khi thực hiện nhiệm vụ được giao.
Ba quân nhân Xô viết đã lấy thân mình lấp lỗ châu mai trên các ụ súng của quân địch trong khi chiến đấu bảo vệ dãy núi Musta-Tunturi, trong đó có Trung sĩ Aleksandr Danilchenko, Chỉ huy một phân nhánh của Trung đội xạ thủ tiểu liên thuộc Đại đội phạm binh số 614.
QUỐC KHÁNH (theo Russia Beyond)