Thực hiện chủ trương của Bộ Quốc phòng, từ cuối năm 2011, các bếp ăn trong toàn quân lần lượt được lắp đặt hệ thống bếp lò hơi cơ khí (BLHCK). Đến hết năm 2014, cơ bản các đơn vị đã hoàn thành việc lắp đặt và đưa vào sử dụng nấu ăn hàng ngày cho bộ đội. Quá trình kiểm tra và theo dõi cho thấy: nhìn chung đội ngũ nuôi quân đều tuân thủ qui trình kỹ thuật vận hành BLHCK, nên cơ bản phát huy được công năng của bếp, thực sự nâng cao chất lượng chế biến, nấu ăn, cải thiện môi trường làm việc đội ngũ nuôi quân và tiết kiệm chất đốt.

Tuy nhiên, quá trình vận hành còn có một số hạn chế dễ gây mất an toàn, giảm tuổi thọ thiết bị của hệ thống BLHCK, cụ thể là: Hầu hết nuôi quân trực tiếp vận hành BLHCK ở các đơn vị không chuyên trách, chủ yếu là chiến sỹ, thường xuyên thay đổi công tác nên không nắm chắc nguyên lý hoạt động BLHCK, khi vận hành còn sai quy trình kỹ thuật, không phát huy được công năng của bếp và làm giảm tuổi thọ của thiết bị. Một số đồng chí nuôi quân không chú ý điều chỉnh mực nước lò hơi còn để quá cao, làm mất nhiều thời gian đốt lò, gây tốn chất đốt, hoặc để cạn nước khi bếp lò đang hoạt động, làm biến dạng thân lò, gây hư hỏng. Một số đơn vị không định kỳ sục xả nước đáy lò hơi, gây hiện tượng lắng cặn, ảnh hưởng đến chất lượng lò hơi; để nước mưa chảy theo đường ống khói xuống làm han gỉ, ăn mòn vật liệu thân lò; đun bếp bằng củi nhưng để quá dài, lửa cháy lan ra ngoài làm vỏ bọc của lò hơi bị khói bụi bám đen. Một số đơn vị chưa thường xuyên kiểm tra, bảo quản van an toàn, khi bị hỏng tự ý chỉnh sửa. Cá biệt, còn có hiện tượng dùng dây buộc chặt van rất nguy hiểm; chưa thường xuyên vệ sinh máy bơm, quạt gió, tủ điện, téc nước…để bám nhiều bụi bẩn, giảm niên hạn sử dụng. Đối với các nồi nấu, do nuôi quân không vệ sinh cẩn thận nên dễ han gỉ, làm thủng nồi, giảm thời gian sử dụng; đường ống dẫn hơi vào các nồi nấu, đồng hồ đo áp suất, van khóa không được bảo quản, vệ sinh thường xuyên nên bị bám hơi mặn, bụi bẩn làm han gỉ, dễ bị kẹt, không hoạt động được.

Hệ thống bếp lò hơi cơ khí Tiểu đoàn 9 (Trung đoàn 102, Sư đoàn 308, Quân đoàn 1). Ảnh: LƯƠNG THẢO

Để vận hành hệ thống BLHCK hiệu quả, an toàn, kéo dài thời hạn sử dụng, các đơn vị cần chú ý một số vấn đề sau:

Trước hết, cán bộ hậu cần, quân nhu và lực lượng nuôi quân phải nghiên cứu kỹ và tuân thủ qui trình vận hành bếp theo tài liệu “Hướng dẫn sử dụng BLHCK” do Cục Quân nhu ban hành đã cấp cho đơn vị. Người trực tiếp vận hành lò hơi phải thực hiện nghiêm, đầy đủ các thao tác theo quy định; trước khi nhóm lò phải kiểm tra toàn bộ hệ thống van khóa của lò hơi xem đã đúng vị trí đóng hoặc mở theo quy định hay chưa; quan sát mực nước trong lò hơi qua kính thủy, nếu thấy nước đầy quá thì phải xả bớt (không được xả bằng van dưới kính thủy), nếu nước ít quá thì phải cấp bổ sung; kiểm tra téc nước đảm bảo còn đủ nước cung cấp cho máy bơm hoạt động. Trong thời gian lò hơi hoạt động, nhân viên vận hành phải thường xuyên theo dõi mức nước trong kính thủy và hoạt động của bộ cấp nước tự động, quạt gió, còi báo động khi hết nước và xử trí kịp thời các tình huống xảy ra.

 Sau khi nhóm lò, đồng hồ đo áp suất lò hơi báo trên 2 kg hơi thì mở van xả đáy lò hơi để sục xả cặn ra ngoài (mở xả cấp bằng cách mở van đếm 1,2,3 rồi đóng vào, thao tác như vậy từ 4 - 5 lần). Khi đồng hồ đo áp suất của lò hơi báo 3 kg hơi, mở từ từ van hơi tổng, không nên mở đột ngột, để cấp hơi vào hệ thống nồi nấu. Quá trình vận hành phải thường xuyên theo dõi đồng hồ đo áp suất trên lò hơi để kiểm soát áp suất và tiếp nhiên liệu vào buồng đốt cho hợp lý; duy trì áp suất không vượt quá mức cho phép (từ 3kg - 3,2kg). Nếu đồng hồ áp suất báo trên 3,2kg, không thấy van an toàn xả, phải dừng lò ngay để kiểm tra van an toàn; nếu van bị hỏng thì phải dừng hoạt động của hệ thống bếp và báo cho cơ quan chức năng đến kiểm tra sửa chữa; tuyệt đối không tự ý sửa van an toàn. Khi phát hiện lò hơi cạn hết nước, thân lò hơi đang quá nóng, không được bơm ngay nước vào lò và phải dừng lò khẩn cấp, đưa hết nhiên liệu ra khỏi buồng đốt, quạt làm nguội thân lò, sau đó mới bơm nước vào lò để vận hành trở lại.

Đối với nhân viên nuôi quân vận hành lò hơi hàng ngày phải làm tốt khâu vệ sinh các thiết bị bằng cách dùng giẻ ướt lau chùi, không xịt nước; phải có dụng cụ chứa đựng tro, xỉ, không đổ bừa bãi cạnh lò hơi gây bụi bẩn. Không để khe hở giữa ống khói lò hơi với mái che làm cho nước mưa chảy vào làm han gỉ. Các đơn vị sử dụng nhiên liệu bằng củi, phải cắt ngắn trước khi đưa vào buồng đốt, không để củi dài làm cháy lan ra ngoài.

Khi vận hành các nồi nấu, sử dụng nồi nào, mở van hơi vào nồi đó, tránh mở cùng lúc tất cả các nồi sẽ không đủ áp suất hơi; nên sử dụng lần lượt từng nồi theo thứ tự nấu cơm, nấu thức ăn, nước uống; khi mở van hơi vào nồi nấu phải mở từ từ, tránh mở nhanh làm thay đổi áp suất đột ngột. Khi nấu cơm cần quan sát đồng hồ áp suất của nồi cơm để điều chỉnh lượng hơi vào hợp lý. Khi mở van cấp nước vào nồi, nuôi quân phải theo dõi, tuyệt đối không để nước chảy quá đầy tràn ra ngoài miệng nồi, qua khe hở vào làm ướt lớp bông cách nhiệt xung quanh nồi, dẫn đến han gỉ, ăn mòn lớp thép thân ngoài của nồi.

Hệ thống BLHCK là loại thiết bị có qui trình kỹ thuật vận hành nghiêm ngặt, mới được trang bị cho các bếp ăn trong quân đội. Vì vậy, hậu cần các đơn vị phải đặc biệt quan tâm, kiểm tra nhắc nhở đội ngũ nuôi quân thực hiện tốt các quy định về quản lý, sử dụng bếp. Đơn vị cần bố trí nhân viên trực tiếp vận hành, sử dụng BLHCK chuyên trách, ổn định lâu dài để vận hành hiệu quả, bảo đảm tuyệt đối an toàn khi sử dụng.

Đại tá HOÀNG QUỐC TUẤN, Cục Quân nhu