Nghị quyết trên, do Mỹ, Anh, Pháp và Đức đề xuất, được thông qua với 30 phiếu ủng hộ, 2 phiếu chống và 3 phiếu trắng. Trong nghị quyết này, Hội đồng thống đốc IAEA “bày tỏ quan ngại sâu sắc” về các dấu vết vẫn chưa giải thích được do sự thiếu hợp tác của Iran và kêu gọi Tehran phối hợp với cơ quan giám sát của LHQ. Đây là lần đầu tiên kể từ tháng 6-2020, IAEA ra nghị quyết chỉ trích Iran, trong bối cảnh các nỗ lực khôi phục Thỏa thuận hạt nhân 2015 giữa Tehran và các cường quốc hiện rơi vào bế tắc.
Ngay sau khi nghị quyết được thông qua, ngoại trưởng các nước: Mỹ, Anh, Pháp và Đức đã ra tuyên bố chung, trong đó nêu rõ: “Chúng tôi hối thúc Iran lưu ý tới lời kêu gọi của cộng đồng quốc tế nhằm thực thi các nghĩa vụ pháp lý và hợp tác với IAEA để làm sáng tỏ và giải quyết triệt để nhiều vấn đề một cách không chậm trễ”.
    |
 |
| Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh phản đối nghị quyết mới được IAEA thông qua. Ảnh: tehrantimes.com |
Về phần mình, Bộ Ngoại giao Iran cho rằng động thái trên “là hành động chính trị và không xây dựng”, theo đó sẽ làm suy yếu hợp tác giữa Iran và IAEA. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh nhấn mạnh, những bên khởi xướng nghị quyết trên phải chịu trách nhiệm về hậu quả. Ông Khatibzadeh tuyên bố phản ứng của Iran là kiên quyết và tương xứng. Tuy nhiên, cơ quan năng lượng nguyên tử của Iran vẫn khẳng định nước này đang tiếp tục tuân thủ thỏa thuận an toàn với IAEA. Hơn 80% số camera hiện có của IAEA đang hoạt động theo thỏa thuận và sẽ tiếp tục hoạt động như trước.
Căng thẳng giữa Iran với cơ quan giám sát hạt nhân của LHQ gia tăng từ ngày 30-5 vừa qua khi IAEA công bố báo cáo hằng quý, trong đó cho rằng Tehran chưa giải đáp được những nghi vấn lâu nay về các dấu vết urani được tìm thấy tại 3 cơ sở Marivan, Varamin và Turquzabad. Iran coi báo cáo này của IAEA là “không công bằng”. Người đứng đầu Cơ quan Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI) Mohammad Eslami khẳng định báo cáo của IAEA là vô căn cứ và nhằm mục đích gây áp lực đối với Tehran.
Căng thẳng leo thang khi ngày 8-6 vừa qua, IAEA thông báo với các nước thành viên của tổ chức này rằng: “Vào ngày 6-6-2022, IAEA xác minh Iran đã bắt đầu lắp đặt các máy ly tâm IR-6 trong một tầng ở nhà máy làm giàu nhiên liệu (FEP) tại Natanz như Iran đã khai báo trước đó với IAEA”. Trước đó, Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran và các cường quốc trên thế giới chỉ cho phép Tehran sử dụng các máy IR-1 thế hệ đầu tiên ở cơ sở Natanz.
Cho rằng IAEA đang có cách tiếp cận không xây dựng với Iran, ngày 8-6, Tehran tuyên bố gỡ bỏ hai camera giám sát của IAEA khỏi một trong những cơ sở hạt nhân của nước này. "Cho đến nay, IAEA không chỉ không coi trọng sự hợp tác sâu rộng của Iran mà còn coi đó là nghĩa vụ của Iran. Từ hôm nay, các cơ quan hữu quan đã ra lệnh gỡ các camera giám sát gắn ở máy đo mức độ làm giàu (urani) trực tuyến (OLEM)”, Đài Truyền hình nhà nước Iran ngày 8-6 cho biết.
Giới quan sát cho rằng, động thái trên của Iran có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng giữa nước này với IAEA. Trước đó, theo Thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và các cường quốc ký năm 2015, Tehran hạn chế hoạt động hạt nhân của nước này để đổi lấy việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt quốc tế. Tuy nhiên, năm 2018, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận và tái áp đặt trừng phạt Iran. Đáp lại, Iran bắt đầu giảm bớt cam kết trong thỏa thuận từ năm 2019. Từ tháng 4-2021, các bên bắt đầu đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận thông qua việc Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt và Iran trở lại tuân thủ hoàn toàn thỏa thuận. Tuy nhiên, đàm phán bị đình trệ trong những tháng gần đây.
PHƯƠNG VŨ