Các con của Stephen Hawking nói trong một thông cáo: "Chúng tôi đau buồn sâu sắc trước việc người cha thân yêu đã qua đời. Ông là một nhà khoa học vĩ đại, một người đàn ông phi thường với những công trình sẽ sống mãi trong lòng nhân loại. Ông từng nói, vũ trụ sẽ không còn là vũ trụ nếu nó không thể là nhà cho những người bạn yêu thương".

Minh chứng kỳ diệu cho sức sống của con người

Stephen Hawking sinh ngày 8-1-1942 tại Oxford (Anh). Ông là nhà vật lý lý thuyết, nhà vũ trụ học và giữ vai trò Giám đốc Nghiên cứu tại Trung tâm Vũ trụ học lý thuyết của Đại học Cambridge (Anh). The Guardian gọi Stephen Hawking là "ngôi sao sáng nhất trong ngành vũ trụ học hiện đại". Sự ra đi của Stephen Hawking là tin buồn không chỉ đối với giới khoa học, những người quan tâm đến vật lý và vũ trụ học mà còn là nỗi mất mát lớn lao của nhân loại. Không chỉ là một trong những nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng nhất trên thế giới, Stephen Hawking còn trở thành nhân vật truyền cảm hứng cho nhân loại, tiếp thêm sức mạnh cho những người mắc bệnh hiểm nghèo trên khắp thế giới khi chống chọi với căn bệnh xơ cứng teo cơ (ALS).

Nhà vật lý lý thuyết Stephen Hawking đã ra đi ở tuổi 76. Nguồn: Reuters.

Năm 1963, Stephen Hawking được chẩn đoán mắc bệnh thoái hóa xương vận động khi mới 21 tuổi. Các bác sĩ cho biết ông chỉ có thể sống được thêm 2 năm nữa. Đối với bất cứ ai, nhất là một chàng trai trẻ tuổi đang tràn đầy khát vọng, đây là cú sốc lớn và nó khiến Stephen Hawking sụp đổ hoàn toàn. Stephen Hawking phải vật lộn với căn bệnh quái ác nhưng niềm đam mê khoa học khiến ông lấy lại nghị lực sống, tiếp tục đắm mình trong các nghiên cứu.

Theo Hiệp hội ALS (ALS Association), bệnh nhân mắc bệnh ALS thường chỉ có thể sống được 2-5 năm sau khi phát hiện. Hơn 50% người sống tới năm thứ ba, 20% sống được 5 năm nữa, nhưng vượt qua ngưỡng này, tỷ lệ sống sót giảm mạnh. Chỉ hơn 5% bệnh nhân có thể chống chọi bệnh trong 20 năm. Stephen Hawking là một trong số hơn 5% hiếm hoi ấy. Thiên tài khoa học đã hai lần đánh dấu cột mốc 20 năm sống cùng ALS. Khả năng sống sót phi thường của Stephen Hawking khiến nhiều chuyên gia cho rằng có thể ông đã chiến thắng hội chứng ALS. "Ông là một ngoại lệ. Tôi chưa từng thấy ai sống sót với căn bệnh này lâu đến thế", Nigel Leigh, giáo sư về thần kinh học lâm sàng tại King’s College, London, phát biểu trên Tạp chí British Medical Journal năm 2002.

Cuộc chiến bền bỉ chống lại căn bệnh hiểm nghèo của Hawking, dù được giải thích bằng lý do nào đi nữa, cũng khiến ông trở thành một minh chứng kỳ diệu cho sức sống mãnh liệt của con người.

Vươn lên từ nỗi đau bệnh tật

Chỉ còn da bọc xương vì bệnh teo cơ, toàn thân tê liệt, bị gắn chặt vào chiếc xe lăn, cổ ngoẹo về một phía và chỉ cử động được hai ngón tay của bàn tay trái, đó là hình ảnh quen thuộc về Stephen Hawking. Phương tiện thông tin duy nhất của ông là chiếc máy tổng hợp giọng nói do một người bạn thiết kế riêng, hoạt động bằng cách gõ nhẹ lên các con chữ của chiếc máy tính dính liền vào xe. Trong tư thế bất động như vậy, Hawking vẫn miệt mài với các dự án nghiên cứu của mình.

Stephen Hawking cho rằng, tập trung vào những khuyết tật của cơ thể sẽ không làm cho bạn tốt hơn, vì vậy đừng để ý đến nó. "Cơ thể có thể bị liệt nhưng đừng để tinh thần bị liệt theo", nhà vật lý thiên tài khuyên những người bị bệnh như vậy. Bền bỉ chống lại căn bệnh hiểm nghèo, Stephen Hawking vẫn theo đuổi đam mê nghiên cứu khoa học, thực hiện các nghiên cứu về vật lý, thiên văn. Bằng tài năng và những nỗ lực làm việc chăm chỉ cũng như cống hiến to lớn cho khoa học, ông trở thành giáo sư Vật lý năm 35 tuổi.

Trong quá trình hoạt động khoa học của mình, Stephen Hawking được coi là một trong những nhà vật lý thiên tài kể từ khi nhà vật lý Albert Einstein qua đời. “Đóng góp của ông thu hút công chúng theo cái cách chưa từng xảy ra kể từ thời của Albert Einstein. Ông trở thành biểu tượng cho một trí tuệ vượt ra khỏi những con người bình thường”, nhà thiên văn học nổi tiếng Wendy Freedman, Giám đốc Viện Nghiên cứu Carnegie Observatories, nhận xét. Toàn bộ công trình của ông được đánh giá là "chiếc chìa khóa mở cửa vào vũ trụ". Một trong những thành tựu lớn nhất mà Stephen Hawking đạt được trong sự nghiệp nghiên cứu khoa học của mình là việc góp phần chứng minh lý thuyết vũ trụ vô biên nhưng lại hữu hạn trong không thời gian. Ông còn đặt ra nhiều vấn đề về không thời gian, nhiều vấn đề chưa có lời giải đáp chính xác hoặc sự chứng minh xác đáng vì vũ trụ còn nhiều bí ẩn chưa được khám phá. Những suy luận của ông đã tạo ra những hướng mới trong công cuộc nghiên cứu vũ trụ. Ông tiến hành nghiên cứu vật lý học lý thuyết rồi trở thành "anh hùng" khi trả lời được các câu hỏi: Vũ trụ có từ đâu? Con người từ đâu tới hay những phạm trù cao siêu về không thời gian, "lỗ đen"... Ngoài hoạt động nghiên cứu, Stephen Hawking còn viết sách. Cuốn "A brief history of time" (Lược sử thời gian) viết năm 1988 của ông được liệt vào những cuốn sách bán chạy nhất thế giới với tổng số bản in lên tới 10 triệu, được dịch ra 40 thứ tiếng. Ông nhận nhiều vinh dự khác nhau, trong đó có Huân chương Tự do Tổng thống. Ông là thành viên của Hội Nghệ thuật Hoàng gia và Viện Hàn lâm Khoa học Giáo hoàng, đảm nhiệm vị trí Giáo sư Toán học Lucas tại Đại học Cambridge từ năm 1979-2009.

Các nhà khoa học bày tỏ nỗi tiếc thương trước sự ra đi của Stephen Hawking. Đồng nghiệp của ông, nhà thiên văn học DeGrasse Tyson chia sẻ trên Twitter: “Sự ra đi của Stephen Hawking đã để lại lỗ đen lớn trong nền khoa học của nhân loại”. Ông DeGrasse Tyson nói thêm: “Nhưng nó không trống rỗng mà là một loại lực hấp dẫn thấm qua những tấm vải thời gian và thách thức các giới hạn”.

LÂM ANH