Bài viết cho biết, máy bay F-35 liên tục đánh bại các đối thủ nội địa tại châu Âu, như Dassault Rafale, Saab JAS 39 Gripen hay Eurofighter Typhoon trong những cuộc cạnh tranh gần đây. Theo đó, hồi năm 2018, Bỉ quyết định mua 34 chiếc F-35A - một trong 3 phiên bản của F-35.
Hai năm sau, Ba Lan ký hợp đồng mua 32 chiếc F-35A. Đến năm 2022, Phần Lan và Thụy Sĩ đã ký hợp đồng để mua tương ứng 64 và 36 chiếc F-35A. Vừa qua, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng chấp thuận khả năng bán 35 chiếc F-35A cho Đức trong khi Cộng hòa Séc quyết định bắt đầu đàm phán với Mỹ để mua 24 chiếc F-35A.
    |
 |
| Các máy bay F-35 của Italy, Anh và Mỹ trên tàu sân bay HMS Queen Elizabeth (Anh) trong một cuộc tập trận chung tại Địa Trung Hải, tháng 11-2021. Ảnh: Business Insider |
Theo Defense News, các khách hàng khác tại châu Âu mua máy bay F-35 là Đan Mạch, Italy, Hà Lan, Na Uy và Anh. Tập đoàn Lockheed Martin ước tính đến năm 2030 sẽ có hơn 550 chiếc F-35 được bố trí tại châu Âu, bao gồm cả các máy bay của không quân Mỹ đóng tại Căn cứ Không quân Hoàng gia Lakenheath của Anh.
Lý giải về thành công của F-35 tại thị trường châu Âu trong vài năm qua, các chuyên gia phân tích cho rằng phải kể đến những lợi ích khi mua dòng máy bay tiêm kích vốn thường được sử dụng trong các sứ mệnh của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Chuyên gia phân tích Dan Darling tại hãng tư vấn Forecast International (Mỹ) nhận định, khi có thêm nhiều quốc gia cùng lựa chọn mua máy bay F-35, khả năng phối hợp tác chiến giữa quân đội của các nước này trở nên ngày càng hiệu quả.
Ngoài ra, chuyên gia Richard Aboulafia, Giám đốc điều hành hãng tư vấn AeroDynamic Advisory (Mỹ) lưu ý tới lộ trình nâng cấp máy bay F-35 với việc “liên tục cải tiến sản phẩm” nhằm bảo đảm dòng máy bay này sẽ “vẫn có giá trị” trong những thập niên tiếp theo.
Mặc dù vậy, nguyên nhân quan trọng nhất vẫn là lực lượng không quân của nhiều quốc gia tại châu Âu có kế hoạch đến cuối thập niên này sẽ nâng cấp toàn bộ kho máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư vốn đang ngày càng trở nên già cỗi.
“Một phần là nhờ vào thiết kế và một phần cũng nhờ may mắn, máy bay F-35 đã xuất hiện đúng thời điểm”, Defense News dẫn lời chuyên gia Douglas Barrie của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) có trụ sở tại Anh.
Giới phân tích cho rằng, thành công của máy bay F-35 tại thị trường châu Âu có thể tạo sức ép đối với nỗ lực hợp tác nghiên cứu, phát triển và chế tạo máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu của "lục địa già" trong Chương trình Hệ thống tác chiến trên không tương lai (FCAS).
Theo Defense News, FCAS đang được thực hiện bởi hai nhóm quốc gia khác nhau, một nhóm gồm Anh, Italy và Thụy Điển trong khi nhóm còn lại gồm Pháp, Đức và Tây Ban Nha. “Những thành công mà dòng máy bay do Mỹ sản xuất gặt hái được ở nước ngoài khiến châu Âu phải tập trung suy nghĩ xem cần làm gì tiếp theo”, chuyên gia Barrie nhấn mạnh.
Trên thực tế, Defense News cho biết, giới chức Chính phủ Pháp và ngành công nghiệp quốc phòng nước này thường xuyên kêu gọi ưu tiên các sản phẩm do châu Âu sản xuất và công khai chỉ trích quyết định của các quốc gia láng giềng về việc mua máy bay F-35. Hồi tháng 6 vừa qua, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã lên tiếng kêu gọi các quốc gia láng giềng ủng hộ ngành công nghiệp quốc phòng của châu Âu trước khi “hướng ra nước ngoài”.
“Chi nhiều để mua hàng ngoại nhập không phải là ý tưởng hay. Chúng ta cần chi nhiều nhưng cần nghĩ đến sự tự chủ chiến lược của châu Âu. Chúng ta cần tăng cường công nghệ và nền tảng công nghiệp quốc phòng của châu Âu”, ông chủ Điện Élysée nêu rõ.
Theo chuyên gia Barrie, Pháp thúc giục các quốc gia châu Âu mua các sản phẩm “từ bên trong biên giới của họ” là nhằm bảo đảm ngành công nghiệp quốc phòng của lục địa già “vẫn còn có sức cạnh tranh”.
Tuy nhiên, một số nhà phân tích lại lưu ý rằng, việc Pháp từng đơn phương rút khỏi Chương trình máy bay tiêm kích Eurofighter Typhoon hồi thập niên 1980 để phát triển dòng máy bay của riêng mình là Dassault Rafale có thể khiến nhiều quốc gia châu Âu không khỏi do dự với các chương trình quốc phòng chung có sự tham gia của Paris.
HOÀNG VŨ