Những tuần gần đây, bạo lực leo thang căng thẳng tại thị trấn Idlib-thành trì cuối cùng của phe nổi dậy ở Syria, khi Chính phủ Syria tăng cường các cuộc tấn công nhằm vào các lực lượng nổi dậy tại khu vực này. Những động thái quân sự của Syria buộc Thổ Nhĩ Kỳ sau đó đã cử hàng nghìn binh lính và thiết bị quân sự tới đây để bảo vệ và hỗ trợ các lực lượng đồng minh của nước này, dẫn tới những đụng độ quân sự giữa quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, trong khi các phần tử khủng bố chớp thời cơ để tiến hành các cuộc tấn công tại thị trấn này.
Vụ 33 binh lính Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng hôm 27-2 ở Idlib được cảnh báo có thể dẫn tới những xung đột lớn hơn nếu tình hình không được kiểm soát. Phó tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Fuat Oktay đã thề sẽ trả thù lực lượng quân sự Syria sau vụ việc này và Syria sẽ phải “trả giá đắt” vì những gì mà Phó tổng thống Oktay coi là “một cuộc tấn công phản bội”. Những tuyên bố gay gắt của ông Oktay được đưa ra sau cuộc họp an ninh khẩn cấp kéo dài 6 tiếng do Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdorgan chủ trì ở Ankara vào sáng sớm 28-2, một ngày sau vụ 33 lính Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng.
 |
|
Khói bốc lên sau cuộc không kích của quân đội Syria tại Idlib khiến 33 lính Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng. Ảnh: Getty Images. |
Trước đó, Ankara cho biết đã tiến hành các vụ không kích và pháo kích để trả đũa. Quân đội Nga đã cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng hỏa lực cũng như máy bay không người lái trinh sát và tấn công các mục tiêu của quân đội Syria, nhưng không nêu cụ thể các cuộc tấn công này diễn ra vào thời điểm nào. Ngoài ra, Nga cũng cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ không tuân thủ cam kết năm 2017 giữa Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, theo đó thành lập khu vực giảm căng thẳng tại Idlib. Thổ Nhĩ Kỳ có nhiệm vụ giải giáp và loại bỏ nhóm phiến quân HTS khỏi khu vực phi quân sự ở Idlib. Nga tỏ ra không hài lòng vì sự thiếu tiến bộ trong việc loại bỏ mối đe dọa từ các nhóm phiến quân ở Syria, đồng thời cho rằng sự hiện diện của quân đội và xe tăng Thổ Nhĩ Kỳ ở khu vực Idlib đang khiến tình hình ở đây tồi tệ hơn.
Trước nguy cơ xung đột leo thang ở Syria, Tổng thư ký Liên hợp quốc Atonio Guterres kêu gọi các bên ngừng bắn ngay lập tức tại khu vực Idlib. Ông Guterres bày tỏ lo ngại về tình hình căng thẳng ở tây bắc Syria cũng như thể hiện mối quan ngại đặc biệt về nguy cơ đối với dân thường do các hành động quân sự leo thang.
Những lo ngại của Tổng thư ký Liên hợp quốc Guterres hoàn toàn có cơ sở, bởi trước những diễn biến "nóng" ở Idlib, Thổ Nhĩ Kỳ đã dọa sẽ “mở cửa” để làn sóng người tị nạn Syria đổ tới các nước châu Âu. Kể từ tháng 12-2019, gần 1 triệu dân thường Syria đã bị mất nhà tại Idlib khi các lực lượng Chính phủ Syria được Nga hậu thuẫn giành lại một số khu vực từ tay các nhóm nổi dậy được Ankara hậu thuẫn. Con số này đánh dấu cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất trong cuộc nội chiến kéo dài 9 năm tại Syria.
Tình hình tồi tệ ở Idlib đang làm dấy lên mối lo ngại về một cuộc chiến đẫm máu sẽ xảy ra tại khu vực biên giới Thổ Nhĩ Kỳ với Syria, kéo theo đó là thảm họa nhân đạo và một cuộc di cư lớn của dòng người tị nạn về phía biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Dù vậy, nhiều nhà phân tích cho rằng điều này cũng có thể mang lại hy vọng về việc Thổ Nhĩ Kỳ sẽ kiềm chế các hành động quân sự của mình. Hơn ai hết, Tổng thống Erdogan hiểu rõ những bất lợi với mình nếu để những mối lo ngại trên thành sự thật, bởi người dân Thổ Nhĩ Kỳ phản đối mạnh mẽ người tị nạn Syria. Đây cũng là nguyên nhân khiến Tổng thống Erdogan vẫn giới hạn các hoạt động quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở Idlib nhằm ngăn chặn những người tị nạn vượt qua biên giới.
Rõ ràng, cái giá phải trả về mặt chính trị sẽ rất đắt đối với Tổng thống Erdogan nếu những mệnh lệnh tấn công của ông khiến thêm nhiều binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng và kéo theo dòng người tị nạn tràn qua biên giới vào Thổ Nhĩ Kỳ đặt lên vai Ankara gánh nặng an ninh, kinh tế.
Tuy nhiên, theo giới phân tích, động thái tiếp theo của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phụ thuộc nhiều vào kết quả các cuộc thảo luận đang được nước này tiến hành với Nga để tìm kiếm lệnh ngừng bắn ở Idlib.
XUÂN PHONG