Theo lịch trình do Nhà Trắng công bố, Tổng thống Donald Trump đã bắt đầu thực hiện chuyến công du vào sáng 25-10 (giờ Hà Nội) với các chặng dừng chân tại Malaysia, Nhật Bản và Hàn Quốc. Chuyến công du “mở màn” nhiệm kỳ hai của Tổng thống Donald Trump được coi là thông điệp khẳng định sự trở lại mạnh mẽ của Mỹ tại châu Á sau nhiều năm bị đánh giá là “thiếu hiện diện chiến lược”.

Tâm điểm thu hút sự quan tâm của chuyến công du là cuộc gặp dự kiến giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) diễn ra tại Hàn Quốc. Đây là cuộc gặp được giới phân tích coi là “chìa khóa” quyết định hướng đi quan hệ Trung-Mỹ trong giai đoạn tới, giữa lúc hai bên đang cuốn vào vòng xoáy trả đũa thương mại, công nghệ và tài chính. Liệu Tổng thống Donald Trump có thể xoa dịu căng thẳng thương mại với Trung Quốc hay không vẫn là điều chưa ai có thể chắc chắn. Bắc Kinh vẫn chưa lên tiếng xác nhận cuộc gặp bên lề Hội nghị cấp cao APEC, vốn đã được Nhà Trắng thông báo trước đó rằng sẽ diễn ra ngày 30-10.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến gặp bên lề Hội nghị cấp cao APEC (ảnh minh họa). Ảnh: Reuters

Washington cho biết ưu tiên hàng đầu hiện nay là tìm lối thoát cho cuộc chiến thuế quan đã khiến kinh tế cả Mỹ và Trung Quốc chịu nhiều tổn thất. Tổng thống Donald Trump trước đó từng bày tỏ lạc quan ta sẽ đạt được “một thỏa thuận thương mại tuyệt vời” với Trung Quốc và cho rằng “điều đó tốt cho cả nước Mỹ và toàn thế giới”. Nhưng ông Donald Trump cũng tỏ quan điểm cứng rắn sẽ “áp dụng biện pháp mạnh hơn nữa” nếu Bắc Kinh “không nhượng bộ” trong vấn đề fentanyl. Ông Donald Trump cáo buộc Trung Quốc không kiểm soát được việc xuất khẩu loại thuốc có khả năng gây nghiện này và các hóa chất tiền chất, do đó góp phần vào cuộc khủng hoảng opioid tại Mỹ. Ngoài vấn đề fentanyl, việc mua đậu tương của Mỹ, chuỗi cung ứng công nghệ cao và kiểm soát đất hiếm cũng được cho là sẽ xuất hiện trong các cuộc đối thoại kín trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Trung-Mỹ.

Theo giới quan sát, cả Mỹ và Trung Quốc đều không kỳ vọng một bước đột phá song một thỏa thuận tạm thời có thể bao gồm việc thuế quan được giảm bớt, gia hạn mức thuế hiện nay.

Tại Kuala Lumpur, Tổng thống Donald Trump sẽ tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN và ông được cho là “mong đợi” chứng kiến việc ký kết thỏa thuận hòa bình giữa Campuchia và Thái Lan. Trước đây, ông Donald Trump đã cảnh báo sẽ từ bỏ các thỏa thuận thương mại với Campuchia và Thái Lan nếu hai bên không chấm dứt giao tranh, góp phần giúp hai bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn hôm 28-7. Nước chủ nhà Malaysia và Mỹ đang nỗ lực để bảo đảm gia hạn lệnh ngừng bắn giữa hai quốc gia này. Nếu thỏa thuận hòa bình Campuchia-Thái Lan được ký kết chắc chắn sẽ giúp củng cố uy tín của Tổng thống Donald Trump trong bối cảnh các nỗ lực gần đây của ông đã giúp đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở dải Gaza.

Điểm dừng chân đầu tiên tại Malaysia của Tổng thống Mỹ mang nhiều thông điệp biểu tượng. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2017 ông Donald Trump tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN, qua đó gửi đi tín hiệu về sự “tái gắn kết” của Washington với khu vực từng bị xem là đứng ngoài mối quan tâm của Mỹ trong nhiều năm. Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng cảnh báo rằng niềm tin của ASEAN đối với Washington vẫn còn mong manh. Việc chính quyền Tổng thống Donald Trump vẫn duy trì thuế đối ứng ở mức 10 đến 40% đối với nhiều nước ở khu vực là một rào cản. Nhiều quốc gia Đông Nam Á mong đợi Mỹ sẽ có cam kết cụ thể hơn trong các lĩnh vực chuỗi cung ứng, năng lượng và chuyển đổi xanh, thay vì chỉ tập trung vào lợi ích đơn phương. Nhưng khả năng sẽ không có nhiều hy vọng bởi chính sách đối ngoại của ông Donald Trump luôn bị chi phối bởi mục tiêu “Nước Mỹ trên hết” do chính ông khởi xướng và theo đuổi suốt những năm nhiệm kỳ.

Tại chặng dừng chân tiếp theo, Tổng thống Donald Trump sẽ tới Tokyo để gặp Thủ tướng mới của Nhật Bản Sanae Takaichi. Với Nhật Bản, một số vấn đề sẽ cần ông Donald Trump giải quyết đó hối thúc đồng minh tăng chi tiêu quốc phòng và xem xét lại các thỏa thuận thương mại lớn với Tokyo, thúc đẩy doanh nghiệp Nhật Bản tăng cường đầu tư vào Mỹ.

Còn tại Hàn Quốc, ngoài cuộc gặp dự kiến bên lề Hội nghị cấp cao APEC với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Donald Trump cũng còn nhiều việc để giải quyết với đồng minh Seoul. Tại cuộc gặp với Tổng thống Hàn Quốc, Tổng thống Donald Trump sẽ tìm cách để buộc đồng minh chi trả nhiều hơn cho việc Mỹ duy trì hơn 28.000 quân Mỹ đồn trú tại nước này. Ngoài ra cũng không loại trừ ông đề cập vấn đề bán đảo Triều Tiên trong cuộc gặp với người đồng cấp Hàn Quốc, cho dù một quan chức cấp cao Mỹ ngày 24-10 cho biết, Tổng thống Donald Trump không có kế hoạch gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un trong thời gian ở thăm Hàn Quốc.

Chuyến công du châu Á của Tổng thống Mỹ chưa rõ kết quả ra sao nhưng đã phần nào cho thấy Washington đang theo đuổi chính sách song hành giữa cạnh tranh nước lớn và hợp tác thực dụng, ưu tiên lợi ích thương mại, năng lượng và công nghệ.

Chính quyền của Tổng thống Donald Trump dù bận rộn với hàng loạt vấn đề trong nước, nhưng cũng không muốn để mất lợi thế chiến lược ở khu vực đang nổi lên là tâm điểm cạnh tranh chiến lược toàn cầu.

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.