Ở nơi tìm cách ngăn chặn đại dịch tiếp theo

Trước đây, phòng thí nghiệm Spiez chuyên tìm hiểu, phân tích các mối đe dọa hóa học, sinh học và hạt nhân kể từ Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Nhận thức được sự cấp bách của việc chuẩn bị cho đại dịch tiếp theo, vào năm ngoái, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố thành lập Mạng lưới phòng thí nghiệm an ninh cao toàn cầu (BioHub) và chọn phòng thí nghiệm Spiez là thành viên đầu tiên của BioHub.

Dự án nhằm tiếp nhận, giải trình tự gen, lưu trữ và gửi vật liệu sinh học một cách an toàn về những vi khuẩn được xem là có thể dẫn đến đại dịch kế tiếp. Kết quả nghiên cứu cũng sẽ nhanh chóng được chia sẻ với tất cả các quốc gia thành viên WHO để tạo điều kiện cho việc phát triển vaccine cũng như đưa ra những chiến thuật chống dịch hữu hiệu, phù hợp với từng nước.

Một nhà khoa học tiến hành nghiên cứu virus SARS-CoV-2 tại phòng thí nghiệm Spiez. Ảnh: Reuters

Lý do Spiez được WHO “chọn mặt gửi vàng” bởi phòng thí nghiệm này có quy trình nghiên cứu rất an toàn và vị trí thuận tiện. Cho đến thời điểm hiện tại, Spiez chưa từng xảy ra bất kỳ vụ tai nạn rò rỉ nào. Cơ sở trên cũng chỉ cách trụ sở WHO khoảng hai giờ lái xe.

Trong giai đoạn đầu, WHO và Chính phủ Thụy Sĩ đóng góp khoảng 626.000USD cho Spiez hoạt động. Nhìn bên ngoài, phòng thí nghiệm Spiez trông cổ kính như các tòa nhà đại học ở châu Âu được xây dựng cách đây hơn nửa thế kỷ. Thứ nổi bật nhất có lẽ là những dòng chữ tên của phòng thí nghiệm với màu đỏ đậm. Ít ai biết rằng, bên trong Spiez lại đối lập hoàn toàn.

Phòng thí nghiệm Spiez được trang bị những thiết bị, máy móc hiện đại hàng đầu để phục vụ mục đích nghiên cứu. Các phòng chức năng đều được giám sát nghiêm ngặt với camera lắp đặt khắp nơi.

Tại phòng an ninh, nhân viên luôn túc trực bảo đảm tất cả các rèm cửa luôn được khép kín, trong khi những màn hình hiển thị các góc của tòa nhà với mức độ cảnh báo an toàn sinh học (BSL) cao nhất. Thậm chí, cửa phòng để mở một vài giây cũng sẽ kích hoạt hệ thống chuông báo động.

Các nhà khoa học nghiên cứu virus SARS-CoV-2 và các mầm bệnh chết người khác phải mặc đồ bảo hộ cũng như mang theo bộ thiết bị cung cấp đường dưỡng khí riêng trong những phòng khép kín và được tiệt trùng tuyệt đối. Các mẫu virus sử dụng trong dự án BioHub được lưu trữ trong tủ đông có khóa. Trong đó, các biến thể của virus gây đại dịch Covid-19 được nghiên cứu trong phòng áp dụng mức độ BSL-3, là cấp an toàn cao thứ hai tại đây. Rác thải từ hoạt động thí nghiệm sẽ được đốt ở nhiệt độ 1.000^oC để tiêu diệt các mầm bệnh còn sót lại.

Theo Reuters, Luxembourg là quốc gia đầu tiên chia sẻ mẫu các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 (Alpha, Beta, Gamma, Delta) cho BioHub. Sau đó, Nam Phi và Anh gửi đến các mẫu của biến thể Omicron. Chưa đến 3 tuần kể từ khi Omicron được phát hiện lần đầu tiên ở Nam Phi, Luxembourg nhận được các mẫu của biến thể này thông qua BioHub, tiếp đến là Bồ Đào Nha và Đức. WHO dự kiến tiếp tục kết nạp thêm các trung tâm sinh học đủ tiêu chuẩn vào BioHub nhằm tạo thành một hệ thống cơ sở nghiên cứu đáng tin cậy để đối phó với các dịch bệnh trong tương lai.

Đại dịch Covid-19 đã đặt ra những thách thức cũng như phô bày nhiều lỗ hổng trong hệ thống y tế toàn cầu. Do đó, việc chủ động nghiên cứu, chia sẻ thông tin khoa học là điều rất cần thiết để kịp thời xác định biện pháp đối phó, qua đó giúp nhanh chóng ngăn chặn các đợt bùng phát bệnh truyền nhiễm tiếp theo trở thành đại dịch. Theo giới khoa học, tính cấp thiết của vấn đề này buộc lối suy nghĩ về những mối đe dọa mới nổi cần phải thay đổi trong thời kỳ hậu Covid-19.

“Nếu có tình huống khẩn cấp thực sự, WHO thậm chí có thể cho máy bay vận chuyển virus đến các nhà khoa học trên thế giới”, Reuters dẫn lời khuyến nghị của Giáo sư Isabel Hunger-Glaser, người đứng đầu dự án BioHub tại phòng thí nghiệm Spiez.

VĂN HIẾU