Nỗi lo khủng bố đè nặng châu Âu

Trên thực tế, châu Âu đã không còn được coi là mảnh đất bình yên từ năm ngoái sau loạt vụ khủng bố tại Pháp, mà đỉnh điểm là vụ tấn công đẫm máu vào Pa-ri tháng 11-2015 cướp đi sinh mạng của 130 người. Loạt vụ đánh bom liều chết tại các địa điểm đông người ở “trái tim” châu Âu-thủ đô Brúc-xen của Bỉ hồi tháng 3 vừa qua một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo cấp thiết về an ninh cùng những nguy cơ từ các phần tử cực đoan được các tổ chức khủng bố kiểu Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng huấn luyện thành các tay súng thánh chiến.

Tuy nhiên, loạt vụ việc mới xảy ra ở Pháp và Đức lại làm dấy lên mối lo ngại về những hình thức tấn công kiểu mới, khó đối phó và khó ngăn chặn hơn. Điểm đáng lưu ý là thủ phạm các vụ tấn công đều là người gốc nhập cư, đang xin tị nạn và đa phần được các phần tử Hồi giáo cực đoan kích động. Điều này một lần nữa thổi bùng những tranh cãi gay gắt về vấn đề vốn đã gây chia rẽ lâu nay trong nội bộ Liên minh châu Âu (EU), đặc biệt ở Đức, nơi Thủ tướng An-giê-la Méc-ken (Angela Merkel) đi đầu trong chủ trương “mở cửa” tiếp nhận người nhập cư. Song song với đó cũng là những tranh cãi không kém xung quanh vấn đề tôn giáo.

Khi phân tích các nguyên nhân dẫn đến tình trạng khủng bố, bạo lực, nhiều chuyên gia phương Tây đã nhấn mạnh tới một thực tế rằng, tiền đề cơ bản của các vụ việc bi thảm này là việc cộng đồng Hồi giáo ở các quốc gia châu Âu không thích ứng được với các quy định hiện hành và hòa nhập vào xã hội châu Âu. Trong vụ xả súng ở Đức, thủ phạm là một thanh niên gốc I-ran, nhưng sinh ra và đang học ở Mu-ních. Điều này cho thấy quá trình hòa nhập và ổn định cuộc sống của cộng đồng người nhập cư vào xã hội phương Tây không hề đơn giản. Con số 35% người thất nghiệp tại Đức có nguồn gốc nhập cư đã đủ nói lên thực tế này. Thất nghiệp, nghèo đói, ít có cơ hội tiếp cận những điều kiện giáo dục chất lượng cùng với sự kỳ thị của một bộ phận không nhỏ người bản xứ đối với người nhập cư phải chăng là một trong những nguyên nhân khiến những thanh niên gốc nhập cư dễ trở nên chán nản, mặc cảm, tự thu mình, lâm vào trầm cảm, bế tắc?

Trong khi đó, tại một số nước châu Âu như Pháp hay Bỉ, những lo ngại về an ninh đang khiến cộng đồng người Hồi giáo và nhập cư bị xa lánh, điều đó khiến những thanh niên trẻ trở nên cực đoan hơn, dễ dàng bị tiêm nhiễm những tư tưởng hận thù và bạo lực, dễ có những hành động quá khích. Ngay tại Đức, riêng trong quý I-2016 đã ghi nhận 69.000 vụ phạm tội do người nhập cư gây ra.

Pháp mới đây đã thông báo đóng cửa khoảng 20 nhà thờ Hồi giáo và phòng cầu nguyện như một phần trong cuộc chiến chống lại tư tưởng cực đoan. Theo Bộ trưởng Nội vụ Pháp B.Ca-dơ-nơ-vơ (Bernard Cazeneuve), các địa điểm tôn giáo này được cho là nơi rao giảng tư tưởng Hồi giáo cực đoan. Bộ trưởng Nội vụ Pháp nhấn mạnh: “Không có nơi nào ở Pháp dành cho những kẻ muốn kêu gọi, kích động lòng thù hận trong các phòng cầu nguyện hay trong nhà thờ Hồi giáo, và cả những kẻ không tôn trọng các nguyên tắc nhất định, nhất là sự bình đẳng giới”.

Chính phủ Pháp quyết định đóng cửa một số nhà thờ Hồi giáo thông qua việc ban bố tình trạng khẩn cấp, các biện pháp pháp lý và hành chính. Tuần trước, Thủ tướng Pháp Ma-nu-en Van (Manuel Van) cho biết ông đang xem xét lệnh cấm tạm thời đối với các nguồn tài chính nước ngoài của các nhà thờ Hồi giáo.

Trong khi đó, I-ta-li-a đã nâng báo động lên mức cao sau vụ khủng bố ở Ni-xơ (Pháp), đồng thời tăng cường chính sách bắt để phòng ngừa và trục xuất các phần tử bị tình nghi là có cảm tình với các lực lượng Hồi giáo cực đoan. Trong tuần cuối tháng 7, I-ta-li-a đã bắt và trục xuất 4 người trong diện này.

Những hành động của chính phủ Pháp, I-ta-li-a nói riêng và của cộng đồng châu Âu nói chung, dù với lý do nào, vô hình trung vẫn khiến làn sóng bài xích và phân biệt tôn giáo, sắc tộc càng thêm tồi tệ. Những mâu thuẫn giữa người dân bản xứ và người nhập cư không thể xoa dịu khiến tâm lý bài ngoại và kỳ thị người Hồi giáo ở châu Âu gia tăng, đã tạo môi trường thuận lợi để các tổ chức khủng bố như IS dễ dàng lôi kéo, “ươm” những mầm mống tội ác trong các đối tượng bất mãn hay có tư tưởng cực đoan. Điều tra cho thấy, thủ phạm vụ khủng bố ở Pháp hay xả súng ở Đức đã bị tiêm nhiễm tư tưởng hận thù trong một thời gian rất ngắn.

Có vẻ các vụ bạo lực ở châu Âu phần nào được tích tụ từ những “trái bom nổ chậm” của tình trạng bất ổn và mâu thuẫn âm ỉ trong xã hội. Châu Âu lại đứng trước thách thức mới về an ninh, trong khi cuộc khủng hoảng người di cư vẫn chưa có lối thoát. Giáo hoàng Phrăng-xít (Francis) mới đây đã khẳng định rằng, không thể đánh đồng đạo Hồi với chủ nghĩa khủng bố và cảnh báo châu Âu đang đẩy các thanh niên của lục địa này vào vòng tay của những kẻ cực đoan.

HÙNG HÀ