BBC so sánh rằng, những tác động của các vụ tấn công khủng bố ngày 11-9-2001, tại Mỹ “chỉ là một vết xước” so với những tác động mà dịch Covid-19 “ghi dấu ấn” lên ngành hàng không toàn cầu. Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA) cho biết, số hành khách đi lại bằng đường hàng không sẽ giảm 55% trong năm 2020 (so với năm 2019). Thậm chí, triển vọng quay trở lại các mức tăng trưởng như trước khi bùng phát đại dịch có thể phải sau năm 2024 nếu thế giới không sớm kiểm soát được dịch bệnh hay chưa có vaccine phòng ngừa. Một cuộc khảo sát của IATA còn tiết lộ, 40% du khách gần đây dự định sẽ đợi ít nhất 6 tháng sau khi đại dịch được đẩy lùi mới dám di chuyển bằng máy bay.

Nhu cầu đi lại của hành khách giảm đồng nghĩa với việc các hãng hàng không phải ngừng khai thác hàng nghìn máy bay. Theo Nikkei Asian Review, ước tính 8.600 máy bay, tương đương 1/3 đội bay toàn cầu, phải nằm im lìm ở các cảng hàng không hay bãi đỗ. Con số này có thể vẫn tăng lên khi nhiều hãng tiếp tục cắt giảm lịch trình các chuyến bay. Vì lý do này, theo IATA, khoảng 45% các hãng đã sa thải nhân viên trong quý II-2020. Trong bối cảnh đó, “bước đường cùng” mà nhiều hãng khó tránh khỏi là tuyên bố phá sản. Kể từ đầu năm đến nay, có tới 34 hãng đã sụp đổ, tăng so với con số 27 hãng của cả năm 2019. Tập đoàn tư vấn hàng không IBA Group của Anh còn tin rằng số lượng các doanh nghiệp hàng không phá sản có thể không chỉ tăng gấp đôi tới cuối năm, mà còn gây ra “hiệu ứng domino” trong những năm tới.

Nhiều hãng hàng không buộc phải “trùm mền” một phần đội bay. Ảnh: The Wall Street Journal

Vài năm trở lại đây, công nghệ nhận diện khuôn mặt bắt đầu được áp dụng để thay thế việc kiểm tra các loại giấy tờ tùy thân của hành khách như bằng lái xe, thẻ căn cước, hộ chiếu tại một số sân bay. Tuy nhiên, chính đại dịch đã thúc đẩy công nghệ “không chạm”. Giám đốc Công ty tư vấn, thiết kế sân bay Portland Design (Anh) I.Ibrahim cho biết: “Chúng ta đang chứng kiến những sáng kiến của 5 năm được áp dụng chỉ trong vài tháng vừa qua và thậm chí có thể kéo dài vĩnh viễn”. Theo một khảo sát của hãng Delta (Mỹ), có tới 72% hành khách ưa chuộng hình thức check-in trước khi lên máy bay bằng sinh trắc học hơn cách thức truyền thống. Việc sử dụng công nghệ sinh trắc học đang được mở rộng ra nhiều sân bay lớn ở Canada, Nhật Bản, Italy, Tây Ban Nha, Iceland... Ngoài ra, các sân bay ở Athens (Hy Lạp), Brisbane (Australia), Muscat (Oman) hay Orlando, Miami và Boston (Mỹ) còn lắp đặt “đường đi thông minh”, cho phép hành khách di chuyển không dừng từ sân bay lên máy bay. Sân bay quốc tế Dubai của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất đã triển khai lắp thiết bị sinh trắc học giúp hành khách có thể thông qua cửa kiểm soát chỉ trong 15 giây.

Không những vậy, nhằm phát hiện những ca nghi mắc Covid-19 từ sớm, gần như tất cả sân bay đã lắp đặt thêm camera và máy cảm biến nhiệt, nhịp tim của hành khách. Các sân bay: Hong Kong (Trung Quốc), Changi của Singapore hay Pittsburgh của Mỹ đưa vào hoạt động phòng diệt khuẩn, robot diệt khuẩn bằng tia cực tím C (UVC), phủ chất diệt khuẩn lên các vật dụng thường xuyên có người chạm như nút bấm thang máy, xe đẩy... Nhiều nơi hiện đại hơn như sân bay Hamad ở Doha (Qatar) trang bị mũ bảo hiểm quét thông minh sử dụng hình ảnh nhiệt, trí thông minh nhân tạo và tương tác thực tế ảo để đo nhiệt độ của hành khách.

Trước dịch Covid-19, hành khách được các hãng hàng không phục vụ mọi nhu cầu thiết yếu, từ bộ dụng cụ tiện nghi, tai nghe chống ồn, đồ ngủ hay những bữa ăn ngon chế biến ngay trên máy bay. Tuy nhiên, những ngày như vậy đã qua. Thay vào đó, các dịch vụ bị giảm và thậm chí không có lựa chọn xa xỉ nào hết. Các hãng đang cắt bớt tạp chí trên máy bay, gối và trong một số trường hợp là cả bữa ăn. Singapore Airlines đã tạm ngưng dịch vụ bữa ăn bằng xe đẩy trên các chặng bay châu Á và thay vào đó, hành khách chỉ được phát một túi đồ ăn nhẹ khi lên máy bay. Lý do không phải là về vấn đề chi phí mà nhằm hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm virus SARS-CoV-2 thông qua tiếp xúc giữa hành khách và phi hành đoàn. Đeo khẩu trang, mũ ngăn giọt bắn hay hạn chế nói chuyện trong suốt chuyến bay cũng là những yêu cầu bắt buộc.

Bên cạnh đó, mỗi chuyến bay cũng không được chở nhiều hành khách. Trước đây, các hãng hàng không bù đắp giá vé thấp bằng cách “nhồi nhét” tối đa hành khách lên khoang. Dù vậy, điều này lại đi ngược quy định giãn cách xã hội. Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ coi giãn cách xã hội là “một trong những công cụ tốt nhất để tránh tiếp xúc với virus và làm chậm sự lây lan tại chỗ”. Nhiều nhà lập pháp đã lên tiếng khuyến nghị các hãng không được chở hành khách nhiều hơn hai phần ba công suất mỗi chuyến.

Trong bối cảnh dịch bệnh như hiện nay, không ai có thể dự đoán được thời điểm phục hồi và tương lai của ngành hàng không toàn cầu. Tuy nhiên, một điều có thể chắc chắn là “cơn địa chấn” Covid-19 đang khiến hàng không thế giới trở nên khác lạ so với những gì chúng ta từng biết.

VĂN HIẾU