Reuters ngày 7-4 đưa tin, trong một bản tóm tắt dài 12 trang, vốn được trích từ các báo cáo tuyệt mật kể trên và được công bố rộng rãi, Nhà Trắng thừa nhận đã rút ra được nhiều bài học từ quá trình Mỹ rút quân khỏi quốc gia Tây Nam Á. Nhà Trắng cũng quy một phần trách nhiệm đối với giới chức quân sự và tình báo Mỹ về các đánh giá thiếu sót, không lường trước được đà tiến công của lực lượng Taliban cũng như năng lực của lực lượng an ninh Afghanistan lúc bấy giờ. Theo đó, đến tận tháng 5-2021, chính quyền Kabul do phương Tây hậu thuẫn vẫn được nhận định “sẽ không chịu sức ép nào nghiêm trọng cho tới cuối năm 2021 sau khi Mỹ rút quân”.

leftcenterrightdel
Binh lính Mỹ lên máy bay rời thủ đô Kabul của Afghanistan ngày 30-8-2021.  Ảnh: Getty Images  

 

Nhà Trắng khẳng định chính quyền của Tổng thống Biden đã làm tất cả những gì có thể, đồng thời chỉ trích chính quyền Mỹ tiền nhiệm Donald Trump đã tạo bối cảnh bất lợi cho quá trình rút quân. Thỏa thuận hòa bình mà Washington ký với Taliban vào tháng 2-2020 bị cáo buộc đã đẩy chính quyền kế nhiệm Biden vào tình thế không còn đường lui. “Chính quyền Trump trước khi kết thúc nhiệm kỳ đã ấn định ngày rút quân nhưng không vạch ra bất kỳ kế hoạch thực thi nào”, bản tóm tắt nhấn mạnh.

Theo AFP, Nhà Trắng khẳng định việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan là kịch bản không thể tránh khỏi. Sau hơn 20 năm nỗ lực với hơn 2.000 tỷ USD và xây dựng cho Afghanistan đội quân hơn 300.000 người, việc lực lượng Taliban vẫn “nhanh chóng và dễ dàng” kiểm soát Afghanistan cho thấy “không có kịch bản nào-ngoại trừ việc gia tăng sự hiện diện lâu dài của quân đội Mỹ-có thể làm thay đổi những gì đã xảy ra”. “Tổng thống Biden không chấp nhận đẩy thêm một thế hệ người Mỹ nữa vào cuộc chiến mà đáng lẽ đã phải chấm dứt từ lâu”, bản tóm tắt nêu rõ.

Nhà Trắng cho biết khi Tổng thống Biden quyết định rút quân khỏi Afghanistan, đã có một số ý kiến lo ngại rằng động thái này có thể làm suy yếu các liên minh của Mỹ hoặc đặt Washington vào thế bất lợi trên trường quốc tế. Thế nhưng, Nhà Trắng khẳng định, “điều ngược lại đã xảy ra” khi vị thế của Mỹ trên trường quốc tế “ngày càng lớn hơn” và các liên minh của Mỹ “trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết”.

Bình luận về bản tóm tắt mà Nhà Trắng công bố, CNN dẫn lời một người phát ngôn của cựu Tổng thống Trump cáo buộc chính quyền Tổng thống Biden đang tìm cách đánh lừa dư luận Mỹ “về quá trình rút quân thảm hại tại Afghanistan vốn trực tiếp cướp đi sinh mạng của nhiều người Mỹ cũng như khích lệ những kẻ khủng bố”. Trong một tuyên bố, Hạ nghị sĩ Đảng Cộng hòa Michael McCaul, đồng thời là Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Hạ viện Mỹ cho rằng, chính quyền Tổng thống Biden phải “chịu trách nhiệm về những thất bại to lớn trong hoạch định cũng như thực hiện việc rút quân”. AP dẫn lời Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Tom Cotton đánh giá việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan là “một thảm họa hoàn toàn”, nhấn mạnh “việc đổ trách nhiệm cho người khác sẽ không làm thay đổi được điều đó”.

Theo AP, cuộc chiến tại Afghanistan được xem là cuộc chiến tranh dài nhất trong lịch sử nước Mỹ, cướp đi sinh mạng của hơn 2.400 binh lính Mỹ trong khi hơn 66.000 binh lính và cảnh sát Afghanistan cũng đã thiệt mạng. Tổng thống Biden khẳng định, Mỹ rút toàn bộ binh lính vì đã đạt được các mục tiêu khi đưa quân sang Afghanistan, đó là làm suy yếu mạng lưới khủng bố quốc tế al-Qaeda và ngăn chặn được các cuộc tấn công tương tự thảm kịch ngày 11-9-2001 nhằm vào Mỹ. AFP cho biết, việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan, vốn được hoàn tất vào ngày 30-8-2021, đã gây sốc cho người dân Mỹ và các đồng minh của Washington khi Taliban nhanh chóng đánh bại các lực lượng của chính quyền Kabul do phương Tây hậu thuẫn chỉ trong vòng vài tuần, buộc các binh lính Mỹ phải thực hiện một chiến dịch không vận lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ để sơ tán hơn 120.000 công dân của Mỹ, của các đồng minh và người dân Afghanistan ra khỏi quốc gia Tây Nam Á chỉ trong vòng vài ngày.

HOÀNG VŨ