QĐND - Bank of America (BoA), ngân hàng lớn thứ hai của Mỹ, mới đây đã chấp nhận khoản nộp phạt và bồi thường ở mức kỷ lục gần 17 tỷ USD vì tội lừa dối khách hàng khi tiến hành các hoạt động liên quan tới những khoản cho vay dưới chuẩn, vốn là nguyên nhân dẫn đến “cơn sóng thần tài chính" năm 2008. Kỷ lục nộp phạt và bồi thường trước đó thuộc về ngân hàng lớn nhất xứ cờ hoa JPMorgan Chase với tổng số tiền vào khoảng 13 tỷ USD.

Tờ Wall Street Journal dẫn lời Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Ê. Hâu-đơ (Eric Holder) cho biết, BoA và Bộ Tư pháp Mỹ đã đạt được thỏa thuận về việc ngân hàng này phải nộp phạt 16,65 tỷ USD, trong đó có 9,65 tỷ USD nộp bằng tiền mặt và khoảng 7 tỷ USD bồi thường cho chủ sở hữu những căn nhà đã bị các ngân hàng tịch thu gán nợ. Thỏa thuận nộp phạt và bồi thường này đã kết thúc một trong những vụ điều tra toàn diện nhất của các cơ quan thực thi luật pháp liên bang Mỹ đối với các tài sản thế chấp bị tịch thu dẫn tới cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008. Trước đó, hồi tháng 3 năm nay, BoA cũng phải chấp nhận bồi thường và nộp phạt 9,5 tỷ USD vì tội lừa đảo hai ngân hàng cho vay địa ốc Fannie Mae và Freddie về chất lượng chứng khoán bán ra.

BoA chấp nhận nộp phạt và bồi thường gần 17 tỷ USD vì tội lừa đảo khách hàng Ảnh: Getty Images

Trước khi xảy ra “cơn sóng thần tài chính" năm 2008, BoA và các ngân hàng khác của Mỹ đã không nói rõ những rủi ro và cố ý lừa gạt các nhà đầu tư để họ mua lại các khoản nợ xấu liên quan tới thế chấp, làm hàng triệu người vay tiền mua nhà sau đó bị mất khả năng thanh toán nợ. Hành động này cũng khiến các chứng khoán liên quan tới thế chấp dưới chuẩn mà các ngân hàng bán lại cho những nhà đầu tư trở nên không còn giá trị. Trong thời gian từ 2004-2008, BoA và hai định chế tài chính Countrywide và Merrill Lynch đã bán ra tổng cộng 965 tỷ USD cổ phiếu có liên quan tới thế chấp, trong đó, Countrywide chiếm 75%. Cuộc thương lượng giữa Bộ Tư pháp Mỹ và BoA đã kéo dài mấy năm qua vì ngân hàng này luôn cho rằng, các khoản nợ xấu chủ yếu là do Merrill Lynch và Countrywide Financial-vốn được BoA mua lại, đứng ra bán.

Đây được xem là vụ dàn xếp lớn nhất giữa chính phủ Mỹ với một tập đoàn tư nhân liên quan tới cuộc đổ vỡ của thị trường nhà đất Mỹ, khiến hàng triệu công dân mất nhà cửa. Nó cũng là nỗ lực mới nhất của chính quyền Tổng thống B. Ô-ba-ma (Barack Obama) nhằm trừng phạt các tổ chức tài chính Mỹ đã thực hiện những hành vi mang tính chất lừa đảo, dẫn tới cuộc khủng hoảng năm 2008. Bộ Tài chính Mỹ khẳng định, khoản phạt và bồi thường gần 17 tỷ USD cho thấy, “không một tổ chức nào là quá lớn hay quá hùng mạnh để có thể thoát khỏi các hình phạt”. Theo nhiều nhà phân tích, một số định chế tài chính khổng lồ ở Mỹ với vẻ ngoài hào nhoáng dường như cũng tiềm ẩn những “hố đen”, góp phần gây ra cuộc khủng hoảng tài chính. Giáo sư Luật P. He-ninh (Peter Henning) ở Đại học Wayne State cho rằng: “Ai đó phải chịu trách nhiệm vì việc này”. Vì vậy, chuyện BoA phải nộp phạt vì sai phạm của mình là tất yếu.

Mặc dù vậy, một số chuyên gia kinh tế cho biết, người sở hữu nhà đang gặp khó khăn tại Mỹ sẽ không dễ nhận được tiền bồi thường từ BoA khi “soi” vào trường hợp của JPMorgan Chase. Hồi tháng 11-2013, JPMorgan Chase cũng đã chấp nhận nộp phạt 9 tỷ USD cho chính phủ và bồi thường 4 tỷ USD cho các khách hàng vì cùng một tội như BoA. Thế nhưng đến tháng 3-2014, ngân hàng này mới chỉ giải ngân khoảng 6 triệu USD, tức chưa đến 1% tổng số tiền cam kết chi trả.

Trong khi đó, nhiều chuyên gia tài chính Mỹ cho rằng, mức phạt trên không thấm vào đâu so với quy mô và lợi nhuận của các đại gia ngân hàng ở Phố Uôn như JPMorgan Chase hay BoA. Trong hai năm 2012 và 2013, JPMorgan Chase-có tổng giá trị tài sản lên đến 2.509 tỷ USD-đã phải chấp nhận nộp phạt và bồi thường gần 20 tỷ USD để dàn xếp hàng loạt cáo buộc phạm pháp, trong đó có hành vi lừa dối các nhà đầu tư về chứng khoán bảo đảm bằng vay thế chấp. Tuy nhiên, ngân hàng này vẫn có mức lợi nhuận kỷ lục và có hẳn hàng tỷ USD dự trữ chuyên để nộp phạt cho các hành vi phạm pháp của mình. "Các ngân hàng này quá phức tạp, cụ thể, chúng là những tổ chức khổng lồ với cơ cấu pháp lý và quản trị khổng lồ, những khoản lợi nhuận khó tin nổi. Những khoản phạt này dường như không ảnh hưởng gì đến các ngân hàng trong cả hoạt động kinh doanh lẫn lợi nhuận, nó gần như là chi phí kinh doanh của họ mà thôi", AFP dẫn lời Giám đốc Quản lý C. Sát (Kurt Schacht) tại Viện Phân tích tài chính CFA nhận định.

HOÀNG VŨ