Cơn thịnh nộ Bu-đa-pét

Hàng nghìn người vẫn xuống đường biểu tình bất chấp hơi cay và vòi rồng của cảnh sát.

Khi cuộn băng dài 25 phút được công bố

Cuộc bạo loạn dữ dội tại Bu-đa-pét xuất hiện sau khi ngày 17-9, giới truyền thông Hung-ga-ri công bố cuộn băng ghi âm cuộc họp kín của Thủ tướng Gi-úc-xa-ni và giới lãnh đạo đảng Xã hội cầm quyền vào tháng 5 vừa qua. Tại cuộc họp, ông Gi-úc-xa-ni thú nhận, ông và đảng Xã hội đã nói dối dân chúng để giành sự ủng hộ của cử tri trong cuộc bầu cử hồi tháng 4 vừa rồi. Ông cũng thừa nhận đảng Xã hội đã không giữ được cam kết trong việc thực thi các chính sách về thuế, tiền lương và giảm thâm hụt ngân sách. "Không quốc gia châu Âu nào làm việc kém cỏi như chúng ta", ông Gi-úc-xa-ni kết luận.

Ngay sau khi cuốn băng dài 25 phút này được công bố, lời nói dối của ông Gi-úc-xa-ni đã nhận được những phản hồi dữ dội khó ngờ từ phía dư luận. Bắt đầu từ đêm 17-9, vẻ yên tĩnh và hiền hoà tại thủ đô Bu-đa-pét đã biến mất, thay vào đó là cảnh tượng náo loạn xảy ra khắp nơi. Xe ô tô và các cửa hàng trên phố bị đám đông quá khích đốt cháy. Nhiều nhóm đầu trọc cũng tham gia bạo loạn với cờ màu đỏ - trắng của chế độ phát xít Hung-ga-ry thời Chiến tranh thế giới thứ hai. Lực lượng an ninh thủ đô với hàng trăm cảnh sát cơ động được tung xuống đường trấn áp đám đông, song họ tỏ ra lúng túng trước cơn cuồng phong bạo động này.

Làn sóng phản đối đòi Thủ tướng Gi-úc-xa-ni từ chức lên tới đỉnh cao khi hơn 15.000 người biểu tình trước tòa nhà Quốc hội, khiến cho những nhà chính trị bi quan tin rằng sắp xảy ra đảo chính. Tính đến ngày 21-9, sau 4 đêm bạo động và các cuộc đụng độ giữa cảnh sát và những người biểu tình, hàng trăm người đã bị thương, gần 200 người biểu tình bị bắt giữ, song tình hình vẫn chưa có dấu hiệu lắng dịu. Mặc dù đảng đối lập Fidesz của cựu Thủ tướng Vích-to Ô-ban đã kêu gọi chấm dứt biểu tình chống chính phủ nhưng hàng nghìn người dân vẫn còn cảm thấy rất tức giận vì bị lừa dối.

Phát ngôn viên của Fidesz nói rằng, đảng này chỉ chấp nhận đàm phán với Tổng thống Xô-li-ôm, còn ông Gi-úc-xa-ni thì "không còn lựa chọn nào khác ngoài việc từ chức". Fidesz còn cho biết, họ sẽ tổ chức một cuộc tuần hành rầm rộ, dự kiến có hàng trăm nghìn người tham gia tại Bu-đa-pét vào đêm nay (23-9), để gây áp lực buộc Thủ tướng ra đi. Nếu ông Gi-úc-xa-ni vẫn tiếp tục "ngoan cố" không chịu từ chức như hiện nay, Fidesz sẽ tuần hành phản đối ngay trước cuộc bầu cử hội đồng địa phương tại Hung-ga-ri, dự kiến sẽ diễn ra vào đầu tuần tới.

Nói một đằng làm một nẻo?

Theo các nhà phân tích, cuộc bạo động tại Bu-đa-pét trong những ngày qua được xem là hậu quả từ việc Thủ tướng Gi-úc-xa-ni đã chủ ý đề cao thành tích của mình trong nhiệm kỳ trước để được tái cử vào tháng 4 vừa qua. Sau khi cuốn băng được công bố, bức tranh có nhiều gam màu sáng về nền kinh tế Hung-ga-ri hóa ra không hề "bóng bẩy" như những gì ông Gi-úc-xa-ni từng tuyên bố. Trước khi bầu cử, Thủ tướng Gi-úc-xa-ni cho biết khoản thâm hụt ngân sách quốc gia đã được kiểm soát ở mức 4,7%, nhưng thực ra thâm hụt đã vọt lên mức 10,1% - cao nhất trong số 25 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu (EU). Trong quá trình vận động tranh cử, ông Gi-úc-xa-ni nói rằng sẽ cắt giảm thuế thu nhập cá nhân. Nhưng sau khi tái đắc cử, ông lại thi hành chính sách tăng thuế khắt khe. Nhiều việc làm mới cũng được ông hứa hẹn tạo ra song trên thực tế, có hàng trăm nhân viên nhà nước đã bị sa thải. Các khoản trợ cấp xã hội mà ông Gi-úc-xa-ni hứa hẹn sẽ cung cấp cho người dân thì nay họ lại phải bỏ ra trung bình 760 USD/tháng để chi trả.

Tuy vậy, bất chấp kinh tế đang gặp phải những vấn đề khá nghiêm trọng, người dân Hung-ga-ri vẫn tỏ ra tin tưởng rằng Thủ tướng Gi-úc-xa-ni và đảng Xã hội cầm quyền sẽ tiếp tục có được những cải cách cần thiết để đưa đất nước lên ngang hàng với các quốc gia khác trong khối EU. Nhưng căn cứ vào thực tế hiện nay, như theo cách ví von của một nhà phân tích, ông Gi-úc-xa-ni đã "bẻ vụn niềm tin của công chúng và đem ướp lạnh trong ngăn đá".

Các cuộc biểu tình và bạo loạn dữ dội suốt 4 đêm liên tiếp cho thấy người dân Hung-ga-ri rất phẫn nộ khi biết mình bị lừa dối. Ngày 21-9, ông Gi-úc-xa-ni đã phải lên tiếng trên truyền hình kêu gọi người dân giữ "bình tĩnh", đồng thời hối thúc các nghị sĩ Quốc hội đối thoại nhằm tìm ra giải pháp tháo gỡ tình hình căng thẳng hiện nay. Tuy nhiên, đáp lại kêu gọi của ông Gi-úc-xa-ni, chỉ duy nhất Diễn đàn Dân chủ Hung-ga-ri, gồm có 11 nghị sĩ Quốc hội, chấp nhận ngồi vào bàn đối thoại. Hai đảng trung hữu đối lập lớn của đảng Xã hội, trong đó có đảng Fidesz, chiếm 163 trên tổng số 386 ghế trong cơ quan lập pháp Hung-ga-ri, đã thẳng thừng bác bỏ. "Việc đối thoại với chính phủ chẳng có ý nghĩa gì. Thủ tướng Gi-úc-xa-ni không phải là giải pháp tháo gỡ mà là sự rắc rối", phát ngôn viên của Fidesz đã tuyên bố như vậy.

LINH AN